Tại Quyết định 353/QĐ-TTg ngày 15/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ, huyện Văn Quan là một trong 74 huyện nghèo giai đoạn 2021 - 2025. Theo Nghị quyết 1672/NQ-UBTVQH15 năm 2025 về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của Tỉnh Lạng Sơn năm 2025, xã Tri Lễ được hình thành từ việc sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của các xã Lương Năng, xã Hữu Lễ và xã Tri Lễ (huyện Văn Quan cũ).
Sau khi bộ máy chính quyền địa phương 02 cấp đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững 2021-2025 luôn được các cấp ủy Đảng, chính quyền xã Tri Lễ (tỉnh Lạng Sơn) quan tâm, chỉ đạo trong công tác triển khai thực hiện, các dự án, tiểu dự án.
Trong đó, các chính sách hỗ trợ người dân đã được triển khai, góp phần thực hiện tốt công tác giảm nghèo và chính sách an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất tinh thần, mức thu nhập cho hộ nghèo, hộ cận nghèo của người dân trên địa bàn xã.
Cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất, đời sống dân sinh được quan tâm đầu tư và từng bước được nâng cao. Một số mô hình phát huy hiệu quả như dự án chăn nuôi trâu, bò sinh sản, và chăn nuôi ngựa sinh sản.
Tích cực truyền thông về giảm nghèo đa chiều
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Lương Đình Toại - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tri Lễ cho biết, ngay sau khi sáp nhập, Ủy ban nhân dân xã đã ban hành quyết định thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.
Với Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, xã Tri Lễ triển khai 6 dự án, tổng nguồn vốn thực hiện là 16.618 triệu đồng. Trong đó, ngân sách trung ương là 16.190 triệu đồng; ngân sách địa phương là 428 triệu đồng.
Theo ông Lương Đình Toại, trong Dự án 1 Hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo (Sự nghiệp kinh tế), địa phương triển khai Tiểu dự án 1.
Trong đó, tập trung hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo với tổng kế hoạch vốn năm 2025 là 3.600 triệu đồng. Cụ thể, địa phương thực hiện gia cố lề đường, xây dựng rãnh thoát nước. Tính đến thời điểm hiện tại đã giải ngân được 235 triệu đồng. Địa phương đang tiếp tục hoàn thiện các thủ tục để thực hiện giải ngân.
Xã Tri Lễ thực hiện Dự án 2: Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo với tổng vốn kế hoạch năm 2025 là 1.000 triệu đồng. Với dự án này, địa phương triển khai nuôi trâu sinh sản áp dụng tại các thôn Nà Lùng, Hữu Nhất, Bản Kình. Hiện tại, địa phương đang thực hiện hoàn thành các thủ tục hồ sơ thanh quyết toán, dự kiến hoàn thành trong tháng 12/2025.
Được biết, với Dự án 3, địa phương triển khai Tiểu dự án 1 đó là tập trung hỗ trợ phát triển sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp (sự nghiệp kinh tế) với kế hoạch vốn năm 2025 là 2.000 triệu đồng. Địa phương thực hiện dự án chăn nuôi trâu sinh sản tại các thôn Đèo Luông, Lũng Phúc, Nà Chuông, Bản Chân, Hữu Nhất, Pà Hà, Bản Kình, Bản Só, Bản Chặng.
Còn với hoạt động hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo theo Dự án 5, kế hoạch vốn năm 2025 là 9.416 triệu đồng, trong đó ngân sách trung ương là 8.988 triệu đồng; ngân sách địa phương là 428 triệu đồng. Với dự án này, xã Tri Lễ hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà ở cho 106 hộ dân, với tổng số vốn giải ngân là 4.708 triệu đồng. Cụ thể:
Tại xã Hữu Lễ cũ, thực hiện xây mới 55 hộ, sửa chữa 01 hộ.
Tại xã Lương Năng cũ, thực hiện xây mới 18 hộ và sửa chữa 01 hộ.
Xã Tri Lễ cũ, thực hiện xây mới 33 hộ.
Trong Dự án 6: Truyền thông và giảm nghèo về thông tin (sự nghiệp văn hóa thông tin), địa phương triển khai 2 tiểu dự án, với tổng vốn kế hoạch năm 2025 là 377 triệu đồng.
Cụ thể, tại Tiểu dự án 1 giảm nghèo về thông tin, tổng kế hoạch vốn năm 2025 là 300 triệu đồng. Nguồn vốn được giao phòng Văn hóa - xã hội xã và hiện nay đang phối hợp với Vinaphone khảo sát để lắp mới và thay thế các thiết bị đã hỏng. Dự kiến Tiểu dự án 1 sẽ được hoàn thành trong tháng 12/2025.
Còn với Tiểu dự án 2 về thông tin giảm nghèo, tổng kế hoạch vốn năm 2025 là 77 triệu đồng. Địa phương đã tích cực thực hiện các nội dung truyền thông về giảm nghèo đa chiều.
“Phòng Kinh tế thuộc Ủy ban nhân dân xã đã tổ chức tập huấn và in, photo tài liệu phục vụ công tác điều tra, rà soát hộ nghèo. Tính đến thời điểm hiện tại, phòng đang hoàn thiện thủ tục hồ sơ để thanh quyết toán”, ông Toại cho biết.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, xã Tri Lễ còn thực hiện Dự án 7: Nâng cao năng lực và giám sát, đánh giá thực hiện Chương trình (Sự nghiệp giáo dục - đào tạo và dạy nghề) với kế hoạch vốn năm 2025 là 2500 triệu đồng.
Trong đó, Tiểu dự án 1 nhằm nâng cao năng lực thực hiện Chương trình có tổng nguồn vốn theo kế hoạch năm 2025 là 140 triệu đồng. Địa phương thực hiện các nội dung nâng cao năng lực chương trình giảm nghèo bền vững. Hiện, địa phương đang xây dựng kế hoạch đi học tập kinh nghiệm ngoài tỉnh.
Tiểu dự án về giám sát, đánh giá cũng được địa phương chú trọng triển khai với tổng nguồn vốn năm 2025 là 85 triệu đồng. Theo đó, địa phương đã tích cực giám sát, đánh giá chương trình; tiến hành rà soát hộ nghèo, hộ cần nghèo trên địa bàn xã Tri Lễ. Nguồn vốn này được giao cho Phòng Kinh tế thuộc Xã và đã tổ chức thực hiện, hoàn thiện các thủ tục để giải ngân trong tháng 12/2025.
Ông Toại cho biết, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn xã đã giải ngân được 4.943/11.910 triệu đồng, đạt 41,5% kế hoạch. Ước thực hiện giải ngân đến 31/12/2025 được 11.910 đạt 100% kế hoạch.
Giảm tỷ lệ đối ứng của hộ nghèo, cận nghèo với các mô hình sinh kế
Bên cạnh những thuận lợi, từ thực tiễn triển khai, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tri Lễ Lương Đình Toại chia sẻ cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc.
Ví dụ như một số văn bản ban hành chậm, điều chỉnh nhiều lần, các hướng dẫn chưa đồng bộ giữa các chương trình mục tiêu quốc gia, gây khó khăn trong quá trình áp dụng ở cấp xã.
Bên cạnh đó, thủ tục thanh quyết toán còn nhiều phức tạp, hạn mức hỗ trợ mô hình thấp, một số dự án cho các đối tượng hưởng thụ còn thấp như các dự án sản xuất (dự án chăn nuôi ngựa, trâu sinh sản,...).
Ngoài ra, thu nhập của người dân còn thấp, đặc biệt tại các thôn đồng bào dân tộc thiểu số, dẫn đến khó khăn trong việc huy động kinh phí đối ứng khi tham gia mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất.
Chưa kể, năng lực cán bộ cấp xã còn hạn chế trong công tác lập hồ sơ đầu tư công, quyết toán, đấu thầu; cán bộ kiêm nhiệm nhiều, khối lượng công việc lớn.
Chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất theo nhóm hộ yêu cầu tỷ lệ đối ứng cao, vượt khả năng tham gia của nhiều hộ nghèo.
Do đó, Chủ tịch Lương Văn Toại đề kiến nghị, đề xuất, trước hết cần tổ chức đào tạo, tập huấn cho cán bộ, công chức cấp xã về đầu tư công, hồ sơ quyết toán.
Thứ hai, giảm tỷ lệ đối ứng của hộ nghèo, hộ cận nghèo đối với các mô hình sinh kế.
Thứ ba, có thêm tập huấn về quy trình triển khai các mô hình sản xuất, phương pháp giám sát, đánh giá theo chương trình mục tiêu.