Ngày 16/12, Thanh tra Chính phủ đã ban hành văn bản số 3292/TB-TTCP thông báo Kết luận thanh tra một số dự án có khó khăn, vướng mắc tại Bộ Giáo dục và Đào tạo và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Dự án đầu tư xây dựng hoàn thiện Trường Đại học Tây Bắc).
Trên cơ sở hồ sơ, tài liệu do Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La, Trường Đại học Tây Bắc cung cấp, kết quả thanh tra cho thấy còn có một số thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trong việc lập, phê duyệt dự án, phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện dự án; về tiến độ thực hiện hợp đồng tư vấn thiết kế, thi công xây lắp; về kết quả giải phóng mặt bằng; về bố trí vốn, giải ngân, nợ đọng xây dựng cơ bản.
Một số khó khăn, vướng mắc, vi phạm của Dự án
Kết luận thanh tra nêu rõ một số khó khăn, vướng mắc chính của Dự án. Theo đó, sau khi Dự án được phê duyệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Tây Bắc đã cố gắng tập trung triển khai thực hiện Dự án; thời gian thực hiện dự án ban đầu là 7 năm (2004-2010) phải gia hạn điều chỉnh thời gian thực hiện lên 20 năm (2004-2023), đến hết năm 2023, dự án đã giải ngân 533,72 tỷ đồng tương đương 85,05% tổng mức đầu tư, giá trị khối lượng hoàn thành nghiệm thu 547,118 tỷ đồng tương đương 87,19% tổng mức đầu tư, đã khởi công xây dựng được 21/25 công trình, 04 công trình chưa khởi công thực hiện, khối lượng giải phóng mặt bằng mới đạt 44,8% so với diện tích điều chỉnh theo quy hoạch.
Qua thanh tra cho thấy khó khăn, vướng mắc chính của Dự án là giải phóng mặt bằng chậm, kết quả bồi thường giải phóng mặt bằng thấp. Sau hơn 20 năm chưa hoàn thành công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của dự án, khối lượng giải phóng mặt bằng mới đạt 44,8% so với diện tích điều chỉnh theo quy hoạch tại Quyết định số 2868/QĐ-UBND ngày 25/12/2024 của Ủy ban nhân dân thành phố Sơn La (233.918 m²/522.000 m²), diện tích đất còn lại chưa giải phóng mặt bằng là 288.082 m² đã chi trả số tiền 13,16 tỷ đồng (đạt 61,8% giá trị bồi thường, giải phóng mặt bằng trong tổng mức đầu tư được duyệt), trong khi đó dự án đã giải ngân 533,72 tỷ đồng tương đương 85,05% tổng mức đầu tư, giá trị khối lượng hoàn thành nghiệm thu 547,118 tỷ đồng tương đương 87,19% tổng mức đầu tư, dự kiến kinh phí giải phóng mặt bằng cần bố trí trong kế hoạch đầu tư trung hạn 2026-2030 khoảng 145 tỷ đồng.
Để xảy ra nợ đọng xây dựng cơ bản trong quá trình thực hiện dự án (bao gồm cả trước và từ ngày 01/01/2015) đến nay chưa xử lý được. Trong khi đó, thời gian thực hiện Dự án đến hết năm 2023, tổng vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025 của Dự án đã được cấp hết (giá trị giải ngân đạt 85,05% tổng mức đầu tư).
Về nguyên nhân của các khó khăn, vướng mắc chính; các thiếu sót, vi phạm, kết luận nêu, quá trình triển khai thực hiện Dự án, pháp luật về đất đai, xây dựng, đấu thầu có sự thay đổi; thay đổi về các văn bản chính sách dẫn đến giá chỉ trả cho công tác giải phóng mặt bằng tăng cao nên nguồn kinh phí của dự án không đủ để thực hiện; quy hoạch chung của Thành phố Sơn La được điều chỉnh nhiều lần dẫn tới quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 của Trường Đại học Tây Bắc cũng phải điều chỉnh cho phù hợp với quy hoạch chung, đồng thời người dân có đất trong vùng quy hoạch không đồng thuận việc điều chỉnh quy hoạch chi tiết.
Ngoài ra, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 trong giai đoạn 2020-2022 có ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện Dự án.
Đáng chú ý, trong những nguyên nhân của các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm dẫn đến Dự án chậm tiến độ, để xảy ra nợ đọng xây dựng cơ bản nhưng đến nay chưa xử lý được như đã nêu ở phần kết quả thanh tra thì nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu: Trường Đại học Tây Bắc thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý, thực hiện dự án đầu tư, Bộ Giáo dục và Đào tạo thiếu trách nhiệm trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của người quyết định đầu tư, buông lỏng công tác theo dõi, kiểm tra, giám sát, đánh giá dự án đầu tư.
Kiến nghị biện pháp xử lý
Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, Thứ trưởng được phân công phụ trách Dự án đầu tư xây dựng hoàn thiện Trường Đại học Tây Bắc (theo từng thời kỳ) liên quan đến các vi phạm nêu trong Kết luận thanh tra, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Chỉ đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La tổ chức kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh được phân công phụ trách Dự án đầu tư xây dựng công trình Ký túc xá sinh viên Trường Đại học Tây Bắc liên quan đến vi phạm nêu trong Kết luận thanh tra, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thanh tra Chính phủ kiến nghị theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền khẩn trương rà soát xử lý vấn đề nợ đọng xây dựng cơ bản, sớm đưa dự án hoàn thành, tránh thất thoát, lãng phí Ngân sách Nhà nước; rà soát, báo cáo cấp có thẩm quyền về việc khắc phục hạn chế, khuyết điểm, vi phạm trong lập tổng mức đầu tư, phê duyệt, điều chỉnh dự án, đảm bảo chính xác và đúng quy định của pháp luật đề tránh thất thoát, lãng phí vốn Ngân sách Nhà nước đầu tư cho dự án; chỉ đạo xử lý trách nhiệm của cá nhân, đơn vị có liên quan.
Căn cứ Kết luận thanh tra, kết luận của các cơ quan có thẩm quyền khác và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, thực hiện kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, Thứ trưởng được phân công phụ trách Dự án đầu tư xây dựng hoàn thiện Trường Đại học Tây Bắc (theo từng thời kỳ) liên quan đến vi phạm; kiểm điểm theo quy định của pháp luật đối với Thứ trưởng được phân công phụ trách dự án có liên quan đến vi phạm khác của Trường Đại học Tây Bắc.
Tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Cục Cơ sở vật chất, Vụ Kế hoạch Tài chính, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu đơn vị (theo từng thời kỳ) có liên quan vi phạm; Hiệu trưởng Đại học Tây Bắc, Phó Hiệu trưởng Đại học Tây Bắc, Ban Chỉ đạo dự án xây dựng (do Trường Đại học Tây Bắc thành lập) và cá nhân (theo từng thời kỳ) có liên quan đến vi phạm, đồng thời có hình thức xử lý kỷ luật nghiêm minh theo quy định của pháp luật.
Tổ chức kiểm điểm theo quy định của pháp luật đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm khác thuộc trách nhiệm của Bộ Giáo dục và Đào tạo (theo từng thời kỳ), báo cáo cấp có thẩm quyền; chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Tây Bắc kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật (theo từng thời kỳ) đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm khác thuộc trách nhiệm của đơn vị nêu tại kết luận thanh tra.
Căn cứ các quy định của pháp luật có liên quan, chỉ đạo việc xác định thiệt hại và xử lý trách nhiệm bồi thường thiệt hại, đảm bảo không thất thoát tiền, tài sản của Nhà nước do vi phạm trong việc tổ chức lập, trình phê duyệt, điều chỉnh Dự án đầu tư xây dựng công trình ký túc xá sinh viên Trường Đại học Tây Bắc, thiết kế bản vẽ thi công và dự toán, thẩm tra thiết kế, gây thiệt hại nguồn vốn trái phiếu Chính phủ số tiền tạm tính khoảng 971,17 triệu đồng...
"Trong quá trình rà soát, kiểm tra đối với các nội dung nêu trong Kết luận thanh tra và các nội dung khác liên quan đến công tác quản lý và thực hiện dự án đầu tư, trường hợp phát hiện vi phạm pháp luật, thiệt hại tiền, tài sản nhà nước thì Bộ Giáo dục và Đào tạo chuyển đến Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định", kết luận thanh tra nêu.
Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La, Thanh tra Chính phủ đề nghị căn cứ kết luận thanh tra, kết luận của các cơ quan có thẩm quyền khác và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, thực hiện kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh được phân công phụ trách Dự án đầu tư xây dựng công trình ký túc xá sinh viên Trường Đại học Tây Bắc liên quan đến vi phạm.
Tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Sở Kế hoạch và Đầu tư, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu đơn vị và cá nhân (theo từng thời kỳ) có liên quan vi phạm.
Đồng thời có hình thức xử lý kỷ luật nghiêm minh theo quy định của pháp luật; chỉ đạo các đơn vị thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm khác thuộc trách nhiệm của đơn vị; chấn chỉnh công tác quản lý, có giải pháp khắc phục ngay những hạn chế, thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm đã được chỉ ra tại kết luận thanh tra.
Đối với Trường Đại học Tây Bắc, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo theo thẩm quyền chỉ đạo Trường Đại học Tây Bắc tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo đúng quy định của pháp luật đối với những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm được nêu tại Kết luận thanh tra.
- Xác định thiệt hại và xử lý trách nhiệm bồi thường thiệt hại nguồn vốn trái phiếu Chính phủ số tiền tạm tính khoảng 971,17 triệu đồng do vi phạm trong việc tổ chức lập, trình phê duyệt, điều chỉnh Dự án đầu tư xây dựng công trình ký túc xá sinh viên Trường Đại học Tây Bắc, thiết kế bản vẽ thi công và dự toán, thẩm tra thiết kế.
Rà soát, làm rõ trách nhiệm của các đơn vị, cá nhân của Trường Đại học Tây Bắc, Ban Chỉ đạo Dự án đầu tư xây dựng hoàn thiện Trường Đại học Tây Bắc (theo từng thời kỳ), các nhà thầu thi công, các đơn vị tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra thiết kế - dự toán, tư vấn giám sát, tư vấn quản lý dự án và đơn vị, cá nhân khác có liên quan đến thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm được nêu trong Kết luận thanh tra dẫn đến chậm tiến độ thực hiện hợp đồng, xử lý theo đúng quy định của pháp luật, đồng thời phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại (nếu có) theo quy định của pháp luật.
Tiếp tục rà soát quá trình thực hiện dự án và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật khi để xảy ra vi phạm, thất thoát, lãng phí; thực hiện theo thẩm quyền hoặc kiến nghị, đề xuất cấp có thẩm quyền các biện pháp nhằm khắc phục, chấn chỉnh, không để xảy ra vi phạm, thất thoát, lãng phí trong công tác quản lý, thực hiện dự án đầu tư.
Thanh tra Chính phủ cũng nêu kiến nghị, căn cứ Thông tư liên tịch số 03/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP-TTCP ngày 18/10/2018, chuyển thông tin đến Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật đối với nội dung: Trường Đại học Tây Bắc có vi phạm trong việc tổ chức lập, trình phê duyệt, điều chỉnh Dự án đầu tư xây dựng công trình Ký túc xá sinh viên Trường Đại học Tây Bắc, thiết kế bản vẽ thi công và dự toán, thẩm tra thiết kế, gây thiệt hại nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, số tiền tạm tính khoảng 971,17 triệu đồng, có dấu hiệu bất thường về thời gian thực hiện 04 nội dung thiết kế, thẩm tra, thẩm định, phê duyệt thiết kế (trong 01 ngày đã hoàn thành 04 nội dung).