Tuy nhiên theo các bác sĩ, hậu quả của phương pháp này vô cùng tai hại.
Minh họa: Internet
Hormone nữ và con dao hai lưỡi
Tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương, hàng ngày có khá nhiều bệnh nhân đến điều trị do sử dụng hormone không đúng cách. Chị Nguyễn Thu Hằng, 40 tuổi, phường Thành Công, quận Ba Đình là một ví dụ. Được một người bán hàng giới thiệu chị mua thuốc chứa hormon về uống với hy vọng sẽ chặn được quá trình lão hóa, lấy lại được vẻ thanh xuân như thời con gái. Tuy nhiên sau khi uống thuốc 1 tháng chị thấy đốt ngón tay, ngón chân phình to, gò má nhô cao làm gương mặt bị biến dạng. Người lúc nào cũng mệt mỏi, chị nghĩ hay mình mắc bệnh gì. Đến khi vào khám tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương chị mới tá hỏa khi biết rằng đó là tác dụng phụ do dùng hormon. Tuy nhiên bác sĩ cũng “bó tay”, không thể điều trị dứt điểm các tác dụng phụ do dùng hormon của chị Hằng. Chị phải chấp nhận triệu chứng to đầu chi suốt đời.
Không chỉ chị Hằng mà hiện nay khá nhiều quý bà quý cô tìm đến thuốc chứa hormone như một cứu cánh để lấy lại vẻ thanh xuân, làm khỏe người, đẹp da. Trên các trang web, thuốc chứa hormone được quảng cáo tràn lan, đánh trúng vào tâm lý muốn mãi mãi tươi trẻ, căng tràn sức sống của chị em phụ nữ. Theo nội dung các quảng cáo, loại hormone này có tác dụng làm tăng khối lượng cơ bắp, giảm bớt khối lượng mỡ, trả lại cho làn da vẻ mượt mà, tươi trẻ. Nó còn giúp chống lại sự gãy lún cột sống và kéo dài đời sống của các tế bào miễn dịch. Cụ thể, DHEA: “Là hormone của nhựa sống, sự năng động và lạc quan yêu đời”. Progesterone: “Cần thiết cho phụ nữ, làm giảm nguy cơ ung thư, bệnh Alzheimer và tim mạch”; Hormone giáp T3: “Tăng cường tuần hoàn máu, làm cho tứ chi ấm lại, da bớt khô, tóc mượt mịn, làm xẹp túi mỡ ở mí mắt và làm tan mỡ bụng…
Tin vào những lời quảng cáo dạng này, nhiều phụ nữ bỏ một số tiền lớn để uống, tiêm các loại hormon vào cơ thể. Giá cả của thuốc hormone dao động 100 - 500 USD một lọ, tùy theo xuất xứ hàng hóa (nước sản xuất).
Do đó đã không ít người rỉ tai nhau mua về dùng. Đặc biệt trong thời gian đầu sử dụng, thuốc nhanh chóng giảm bớt những triệu chứng của tuổi trung niên khiến người ta càng lầm tưởng mình đang trẻ đẹp trở lại. Chỉ khi nó phát huy tác dụng phụ thì lúc đó mới tìm đến bệnh viện thì đã quá muộn. Theo các bác sĩ sử dụng hormon với mục đích “cải lão hoàn đồng” đang là một nhu cầu lớn và rất nguy hại trong nữ giới. Những biểu hiện nhức đầu, sạm da… đã gặp ở một số phụ nữ dùng hormon thay thế chỉ là những biểu hiện tức thời. Còn những tác dụng phụ diễn ra âm thầm và kéo dài suốt đời có thể gây ung thư, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, huyết khối, tăng nguy cơ mất trí nhớ… mới thực sự đáng lo ngại.
Tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương từng tiếp nhận những trường hợp bị ung thư vú có tiền sử sử dụng hormone thay thế. PGS.TS Tạ Văn Bình, Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương cũng khẳng định, hiện chưa có loại thuốc nào có tác dụng duy trì tuổi xuân, mà chỉ có liệu pháp hormon thay thế nhằm điều chỉnh các rối loạn mãn kinh đang bị nhiều chị em hiểu lầm thành một loại thuốc thần kỳ có thể kéo dài tuổi xuân. Điều nguy hiểm hơn cả là nhiều phụ nữ tùy tiện uống, tiêm các sản phẩm hormon trong khi không có hiểu biết. Chỉ riêng việc đưa vào cơ thể một loại hormon nhân tạo khiến nồng độ các hormon khác bị rối loạn đã rất đáng ngại.
Hormon sinh dục nam có thể gây vô sinh
Hormone sinh dục nam còn được gọi tên chung là androgen, là nhóm các chất sinh học, kể cả các thuốc, tác động đến giới tính nam làm phát triển và điều hòa hoạt động bình thường của cơ quan sinh dục nam. Một androgen thiên nhiên là testosteron do tinh hoàn tiết ra, nếu thiếu nó sẽ dẫn đến thiểu năng sinh dục nam mà một biểu hiện của rối loạn này là bất lực, yếu sinh lý ở nam giới. Từ testosteron, các nhà dược học tạo ra các androgen tổng hợp dùng làm thuốc với các đặc điểm: có thể dùng để uống (nếu dùng testosteron thiên nhiên bắt buộc phải dùng đường tiêm), kéo dài thời gian tác dụng lâu hơn, có tác động khác với hoạt động sinh dục nam như: làm tăng quá trình đồng hóa chất đạm giúp phát triển bắp thịt (nam giới lạm dụng thuốc ở tác dụng này để làm tăng cơ bắp).
Thuốc hormone nói chung, trong đó có các androgen là thuốc thuộc loại nguy hiểm cần được chỉ định và hướng dẫn sử dụng bởi bác sĩ chuyên khoa. Nếu sử dụng không đúng sẽ bị các tác dụng phụ rất nặng nề, thậm chí là rất nguy hiểm. Testosteron dùng lâu dài có thể gây một số tác dụng phụ như: gây chứng to vú ở đàn ông (theo cơ chế chưa được biết rõ, vì thuốc kháng androgen khác như cimetidin trị loét dạ dày có tác dụng phụ này), gây viêm gan tắc mật đưa đến vàng da, dùng lâu dài có thể gây suy gan), không có tinh trùng.
Với một số nam giới yếu sinh lý thì thuốc chứa hormon androgen được xem như là “thuốc tiên”. Tuy nhiên theo các bác sĩ, thuốc hormoon nói chung đều thuộc loại nguy hiểm. Đã có không hiếm những trường hợp lạm dụng thuốc loại androgen chỉ vì tác dụng có lợi trước mắt, mà quên đi các tác hại khó lường khi dùng thuốc lâu dài. Testosteron chỉ sử dụng khi có xét nghiệm chứng tỏ sự “yếu sinh lý” do nồng độ chất sinh học này trong máu thấp, tức là do yếu tố nội tiết. Trong khi rối loạn “tế nhị” này còn có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra như yếu tố thần kinh tâm lý, yếu tố tuần hoàn - mạch máu, yếu tố giải phẫu - mô học của cơ quan sinh dục nam, thuốc men (khá nhiều thuốc gây “yếu sinh lý”), rượu, ma túy v.v... Không ít trường hợp đã tiền mất tật mang, thậm chí trở nên vô sinh.Vì vậy nam giới còn muốn sinh con không nên dùng testosteron vì nó ức chế sự sinh tinh trùng.
Thời gian vừa qua, trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh cũng được quảng cáo rầm rộ chế phẩm mang tên Super Strength H3, được các nhà phân phối việt hóa ra là “Siêu cường H3, cải lão hoàn đồng”, có thể đảo ngược được tiến trình của tuổi già. Hay Royal Jelly cũng được quảng cáo rầm rộ không kém. Song theo PGS. TS. Nguyễn Mạnh Hà, Đại học Y Hà Nội, không có sản phẩm nào có tác dụng như quảng cáo trên. Bởi theo quy luật, sự già hóa và chết đi là một quá trình tất yếu đã được lập trình sẵn trong bộ máy di truyền. Các thuốc trên chẳng qua là thuốc có chưa hormon.
Nhưng trong các hormone của cơ thể, chỉ có hai loại hormone có thể tạo ra cảm giác trẻ “ảo”, đó là GH và testosterol. Trong đó, GH là một hormone chủ đạo trong thời kỳ tiền dậy thì và dậy thì. Nó có tác dụng kích thích tăng trưởng mô và cơ quan. Nhờ có GH mà cơ thể trẻ em cao lên và to ra. Còn lại, testosterol là một hormone sinh dục nam, có tác dụng kích thích sự xuất hiện và phát triển các đặc tính sinh dục nam giới (như giọng ồm, mọc râu, cơ bắp, sinh tinh trùng, ham muốn tình dục mạnh mẽ).
Tuy nhiên cả GH và testosterol đều là những chất có hoạt tính mạnh. Chỉ cần một lượng nhỏ cũng có thể gây ra những tác dụng vô cùng lớn. Theo các báo cáo khoa học, việc sử dụng quá nhiều GH sẽ gây ra các chứng bệnh như đái tháo đường và tăng huyết áp. Song đó không phải là vấn đề nghiêm trọng nhất của hoạt chất này. Vốn là một chất gây tăng trưởng mạnh, nó giống như thuốc tăng trọng của động vật. Hơn thế nữa, trên người trưởng thành, việc xuất hiện quá nhiều GH sẽ làm phì đại các xương.
Các xương bị phì đại trong bối cảnh không lớn lên thêm được dẫn tới một hệ quả là buộc các đầu xương bị “phình” ra: mặt to một cách thái quá, ngón tay ngón chân to một cách không kiểm soát. Toàn bộ cơ thể bị biến dạng như người bị mắc chứng bệnh khổng lồ. Do đó, việc sử dụng GH cần phải rất cẩn trọng và chỉ được chỉ định hạn hẹp trong một số trường hợp nhất định như bệnh lùn yên.
Còn với testosterol, sự lạm dụng hormone sinh dục này gây ra ức chế sản xuất ra kích thích tố sinh dục ở vùng dưới đồi, làm teo nhỏ cơ quan sinh sản. Những người đã có tổn thương gan tuyệt đối không nên dùng, người mắc bệnh về xương thì sẽ dẫn tới hậu quả là tăng calci máu, tức là tăng giải phóng calci từ xương.
Vì vậy việc sử dụng hormone thay thế, tưởng như chỉ để bổ sung vào cơ thể khi bị lão hóa lại ẩn chứa đầy những tai họa. Vì vậy chị em phụ nữ và cánh mày râu không nên đánh cược cả tính mạng của mình vào những lời quảng cáo.
Tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương, hàng ngày có khá nhiều bệnh nhân đến điều trị do sử dụng hormone không đúng cách. Chị Nguyễn Thu Hằng, 40 tuổi, phường Thành Công, quận Ba Đình là một ví dụ. Được một người bán hàng giới thiệu chị mua thuốc chứa hormon về uống với hy vọng sẽ chặn được quá trình lão hóa, lấy lại được vẻ thanh xuân như thời con gái. Tuy nhiên sau khi uống thuốc 1 tháng chị thấy đốt ngón tay, ngón chân phình to, gò má nhô cao làm gương mặt bị biến dạng. Người lúc nào cũng mệt mỏi, chị nghĩ hay mình mắc bệnh gì. Đến khi vào khám tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương chị mới tá hỏa khi biết rằng đó là tác dụng phụ do dùng hormon. Tuy nhiên bác sĩ cũng “bó tay”, không thể điều trị dứt điểm các tác dụng phụ do dùng hormon của chị Hằng. Chị phải chấp nhận triệu chứng to đầu chi suốt đời.
Không chỉ chị Hằng mà hiện nay khá nhiều quý bà quý cô tìm đến thuốc chứa hormone như một cứu cánh để lấy lại vẻ thanh xuân, làm khỏe người, đẹp da. Trên các trang web, thuốc chứa hormone được quảng cáo tràn lan, đánh trúng vào tâm lý muốn mãi mãi tươi trẻ, căng tràn sức sống của chị em phụ nữ. Theo nội dung các quảng cáo, loại hormone này có tác dụng làm tăng khối lượng cơ bắp, giảm bớt khối lượng mỡ, trả lại cho làn da vẻ mượt mà, tươi trẻ. Nó còn giúp chống lại sự gãy lún cột sống và kéo dài đời sống của các tế bào miễn dịch. Cụ thể, DHEA: “Là hormone của nhựa sống, sự năng động và lạc quan yêu đời”. Progesterone: “Cần thiết cho phụ nữ, làm giảm nguy cơ ung thư, bệnh Alzheimer và tim mạch”; Hormone giáp T3: “Tăng cường tuần hoàn máu, làm cho tứ chi ấm lại, da bớt khô, tóc mượt mịn, làm xẹp túi mỡ ở mí mắt và làm tan mỡ bụng…
Tin vào những lời quảng cáo dạng này, nhiều phụ nữ bỏ một số tiền lớn để uống, tiêm các loại hormon vào cơ thể. Giá cả của thuốc hormone dao động 100 - 500 USD một lọ, tùy theo xuất xứ hàng hóa (nước sản xuất).
Do đó đã không ít người rỉ tai nhau mua về dùng. Đặc biệt trong thời gian đầu sử dụng, thuốc nhanh chóng giảm bớt những triệu chứng của tuổi trung niên khiến người ta càng lầm tưởng mình đang trẻ đẹp trở lại. Chỉ khi nó phát huy tác dụng phụ thì lúc đó mới tìm đến bệnh viện thì đã quá muộn. Theo các bác sĩ sử dụng hormon với mục đích “cải lão hoàn đồng” đang là một nhu cầu lớn và rất nguy hại trong nữ giới. Những biểu hiện nhức đầu, sạm da… đã gặp ở một số phụ nữ dùng hormon thay thế chỉ là những biểu hiện tức thời. Còn những tác dụng phụ diễn ra âm thầm và kéo dài suốt đời có thể gây ung thư, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, huyết khối, tăng nguy cơ mất trí nhớ… mới thực sự đáng lo ngại.
Tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương từng tiếp nhận những trường hợp bị ung thư vú có tiền sử sử dụng hormone thay thế. PGS.TS Tạ Văn Bình, Giám đốc Bệnh viện Nội tiết Trung ương cũng khẳng định, hiện chưa có loại thuốc nào có tác dụng duy trì tuổi xuân, mà chỉ có liệu pháp hormon thay thế nhằm điều chỉnh các rối loạn mãn kinh đang bị nhiều chị em hiểu lầm thành một loại thuốc thần kỳ có thể kéo dài tuổi xuân. Điều nguy hiểm hơn cả là nhiều phụ nữ tùy tiện uống, tiêm các sản phẩm hormon trong khi không có hiểu biết. Chỉ riêng việc đưa vào cơ thể một loại hormon nhân tạo khiến nồng độ các hormon khác bị rối loạn đã rất đáng ngại.
Hormon sinh dục nam có thể gây vô sinh
Hormone sinh dục nam còn được gọi tên chung là androgen, là nhóm các chất sinh học, kể cả các thuốc, tác động đến giới tính nam làm phát triển và điều hòa hoạt động bình thường của cơ quan sinh dục nam. Một androgen thiên nhiên là testosteron do tinh hoàn tiết ra, nếu thiếu nó sẽ dẫn đến thiểu năng sinh dục nam mà một biểu hiện của rối loạn này là bất lực, yếu sinh lý ở nam giới. Từ testosteron, các nhà dược học tạo ra các androgen tổng hợp dùng làm thuốc với các đặc điểm: có thể dùng để uống (nếu dùng testosteron thiên nhiên bắt buộc phải dùng đường tiêm), kéo dài thời gian tác dụng lâu hơn, có tác động khác với hoạt động sinh dục nam như: làm tăng quá trình đồng hóa chất đạm giúp phát triển bắp thịt (nam giới lạm dụng thuốc ở tác dụng này để làm tăng cơ bắp).
Thuốc hormone nói chung, trong đó có các androgen là thuốc thuộc loại nguy hiểm cần được chỉ định và hướng dẫn sử dụng bởi bác sĩ chuyên khoa. Nếu sử dụng không đúng sẽ bị các tác dụng phụ rất nặng nề, thậm chí là rất nguy hiểm. Testosteron dùng lâu dài có thể gây một số tác dụng phụ như: gây chứng to vú ở đàn ông (theo cơ chế chưa được biết rõ, vì thuốc kháng androgen khác như cimetidin trị loét dạ dày có tác dụng phụ này), gây viêm gan tắc mật đưa đến vàng da, dùng lâu dài có thể gây suy gan), không có tinh trùng.
Với một số nam giới yếu sinh lý thì thuốc chứa hormon androgen được xem như là “thuốc tiên”. Tuy nhiên theo các bác sĩ, thuốc hormoon nói chung đều thuộc loại nguy hiểm. Đã có không hiếm những trường hợp lạm dụng thuốc loại androgen chỉ vì tác dụng có lợi trước mắt, mà quên đi các tác hại khó lường khi dùng thuốc lâu dài. Testosteron chỉ sử dụng khi có xét nghiệm chứng tỏ sự “yếu sinh lý” do nồng độ chất sinh học này trong máu thấp, tức là do yếu tố nội tiết. Trong khi rối loạn “tế nhị” này còn có thể do nhiều nguyên nhân khác gây ra như yếu tố thần kinh tâm lý, yếu tố tuần hoàn - mạch máu, yếu tố giải phẫu - mô học của cơ quan sinh dục nam, thuốc men (khá nhiều thuốc gây “yếu sinh lý”), rượu, ma túy v.v... Không ít trường hợp đã tiền mất tật mang, thậm chí trở nên vô sinh.Vì vậy nam giới còn muốn sinh con không nên dùng testosteron vì nó ức chế sự sinh tinh trùng.
Thời gian vừa qua, trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh cũng được quảng cáo rầm rộ chế phẩm mang tên Super Strength H3, được các nhà phân phối việt hóa ra là “Siêu cường H3, cải lão hoàn đồng”, có thể đảo ngược được tiến trình của tuổi già. Hay Royal Jelly cũng được quảng cáo rầm rộ không kém. Song theo PGS. TS. Nguyễn Mạnh Hà, Đại học Y Hà Nội, không có sản phẩm nào có tác dụng như quảng cáo trên. Bởi theo quy luật, sự già hóa và chết đi là một quá trình tất yếu đã được lập trình sẵn trong bộ máy di truyền. Các thuốc trên chẳng qua là thuốc có chưa hormon.
Nhưng trong các hormone của cơ thể, chỉ có hai loại hormone có thể tạo ra cảm giác trẻ “ảo”, đó là GH và testosterol. Trong đó, GH là một hormone chủ đạo trong thời kỳ tiền dậy thì và dậy thì. Nó có tác dụng kích thích tăng trưởng mô và cơ quan. Nhờ có GH mà cơ thể trẻ em cao lên và to ra. Còn lại, testosterol là một hormone sinh dục nam, có tác dụng kích thích sự xuất hiện và phát triển các đặc tính sinh dục nam giới (như giọng ồm, mọc râu, cơ bắp, sinh tinh trùng, ham muốn tình dục mạnh mẽ).
Tuy nhiên cả GH và testosterol đều là những chất có hoạt tính mạnh. Chỉ cần một lượng nhỏ cũng có thể gây ra những tác dụng vô cùng lớn. Theo các báo cáo khoa học, việc sử dụng quá nhiều GH sẽ gây ra các chứng bệnh như đái tháo đường và tăng huyết áp. Song đó không phải là vấn đề nghiêm trọng nhất của hoạt chất này. Vốn là một chất gây tăng trưởng mạnh, nó giống như thuốc tăng trọng của động vật. Hơn thế nữa, trên người trưởng thành, việc xuất hiện quá nhiều GH sẽ làm phì đại các xương.
Các xương bị phì đại trong bối cảnh không lớn lên thêm được dẫn tới một hệ quả là buộc các đầu xương bị “phình” ra: mặt to một cách thái quá, ngón tay ngón chân to một cách không kiểm soát. Toàn bộ cơ thể bị biến dạng như người bị mắc chứng bệnh khổng lồ. Do đó, việc sử dụng GH cần phải rất cẩn trọng và chỉ được chỉ định hạn hẹp trong một số trường hợp nhất định như bệnh lùn yên.
Còn với testosterol, sự lạm dụng hormone sinh dục này gây ra ức chế sản xuất ra kích thích tố sinh dục ở vùng dưới đồi, làm teo nhỏ cơ quan sinh sản. Những người đã có tổn thương gan tuyệt đối không nên dùng, người mắc bệnh về xương thì sẽ dẫn tới hậu quả là tăng calci máu, tức là tăng giải phóng calci từ xương.
Vì vậy việc sử dụng hormone thay thế, tưởng như chỉ để bổ sung vào cơ thể khi bị lão hóa lại ẩn chứa đầy những tai họa. Vì vậy chị em phụ nữ và cánh mày râu không nên đánh cược cả tính mạng của mình vào những lời quảng cáo.
Phương Hà/ANTĐ