Hiện nay, những phần mềm – dịch vụ (PM-DV) miễn phí đã quá quen thuộc với mọi người, bởi bên cạnh những tính năng hấp dẫn, thú vị và hữu ích mà những sản phẩm này mang lại, thì tính chất “free” luôn tạo ra sự thoải mái và dễ chịu cho người dùng… Song đó có phải là tất cả? Nếu chỉ nhìn thấy sự miễn phí đó và mặc nhiên sử dụng không cần bận tâm, thì vô tình chính người dùng sẽ tự mình làm hạn chế những tiện ích mà PM-DV miễn phí mang lại.
Những PM-DV miễn phí hiện nay có rất nhiều, như những phầm mềm bảo mật miễn phí (AVG, Symantec AV, SpywareBlaster, SpyBot…), phần mềm đa phương tiện (K-Lite Codecs Pack, VLC…)…, những dịch vụ trực tuyến miễn phí như: check Yahoo! Invisible, leech link Rapid, convert documents…, song chúng ta có thể chia làm 2 nhóm chính: 1 là do tác giả cá nhân (hoặc 1 nhóm tác giả) thực hiện, 2 là do công ty PM-DV đưa ra.
Thông thường, những PM-DV miễn phí ở nhóm 1 có tính chất chia sẻ nhiều hơn, thực sự mang tới nhiều tiện ích và tập trung hướng tới mục đích hỗ trợ người dùng, còn PM-DV miễn phí ở nhóm 2 thường có tính chất “quảng cáo” cho thương hiệu công ty (để hướng người dùng tới những sản phẩm thu phí khác), hoặc đưa ra những phiên bản đời đầu nhằm mục đích thử nghiệm và thu nhận ý kiến, sau đó sẽ thu phí ở những phiên bản tiếp sau…
Dù là PM-DV của nhóm nào thì hầu hết chúng ta đều có tư tưởng sử dụng thoải mái, không cần bận tâm bởi tất cả đều không đòi hỏi người dùng phải chi trả một khoản phí nào, song chính tư tưởng này đã ảnh hưởng không nhỏ tới sự duy trì và phát triển của những PM-DV miễn phí đó.
 |
| Phần mềm kế toán EFFECT-Small miễn phí dành cho doanh nghiệp nhỏ. |
Nếu để ý, chắc chắn bạn sẽ thấy, các trang web của tác giả nước ngoài bao giờ cũng có mục “Donate” (ủng hộ tài chính tự nguyện) thông qua thanh toán Paypal… Khi những người dùng miễn phí thấy cảm kích trước những tiện ích mà PM-DV mang lại, họ sẵn sàng ủng hộ 1 khoản phí, dù là không nhiều, nhưng như vậy cũng đã giúp tác giả cảm thấy có động lực để duy trì và phát triển sản phẩm của họ ngày càng tốt hơn.
Với những PM-DV miễn phí nhưng có tiếng tăm, thì lượng donate của mỗi người tuy nhỏ, nhưng với số lượng người dùng rất lớn thì khoản phí này thực sự là nguồn động viên đáng kể dành cho các tác giả PM-DV đó.
Xã hội số ảo, xét trên nhiều phương diện, thì có rất nhiều những đặc điểm giống với xã hội thực, mà trong đó, những người tạo ra công cụ (PM-DV miễn phí) tiện ích cũng có cuộc sống riêng, và nếu họ tập trung nhiều thời gian và công sức vào những sản phẩm không mang lại khoản thu nhập thực tế nào, chắc chắn sự tập trung đó sẽ sớm có hồi kết.
Trong xã hội thật, nếu như ngày nào bạn cũng được người khác tặng quà, chắc chắn chỉ sau vài lần, bạn sẽ thấy khó xử và muốn đền đáp lại, nhưng trong xã hội số ảo, nhiều người dùng lại không nhìn nhận ra điều tương tự đó.
Nếu nói về việc “donate” ở Việt Nam thì thực sự là không khả thi, bởi đa phần trong chúng ta không có khả năng tài chính trực tuyến như ở nước ngoài, khi đề cập tới thẻ Paypal thì với rất nhiều người, điều đó thực sự xa lạ.
Do vậy, bên cạnh hình thức “donate” đã nói, thì hầu hết trang web của những tác giả PM-DV miễn phí còn đưa ra một phương thức khác để người dùng thể hiện sự ủng hộ của mình dễ dàng hơn, đó là những quảng cáo dưới dạng banner hay liên kết giới thiệu… (Google Adsense được nhiều người biết đến với hình thức đặt banner quảng cáo này).
Và qua đó, những người dùng có ý thức ngầm hiểu về văn hóa “chia sẻ” trong thế giới PM-DV miễn phí, chỉ đơn giản bằng cách click vào những quảng cáo xuất hiện trên website của các tác giả, hoặc ủng hộ những dịch vụ mà tác giả đưa ra…
Điều này có lẽ chưa hình thành trong suy nghĩ của một bộ phận người dùng, khác với những người dùng có ý thức, họ luôn chủ động trong sự chia sẻ như vậy, chỉ đơn giản là vài click vào quảng cáo mà thôi.
Có người không hiểu được điều này, lại tỏ ra khó chịu khi thấy xuất hiện những quảng cáo trên các PM-DV miễn phí, hoặc không thể hiện sự hợp tác, chia sẻ của mình.
Chính vì vậy, một số chủ nhân của các diễn đàn, trang nhạc ở Việt Nam… đã phải đưa ra khuyến cáo “Để duy trì sự hoạt động, bạn làm ơn click quảng cáo để ủng hộ chúng tôi…”. Đây là điều khá nguy hiểm, bởi các dịch vụ cung cấp quảng cáo trực tuyến đều cấm mọi hình thức “kêu gọi” như vậy, điều mà lẽ ra người dùng ý thức có thể tự nhận biết được.
Thực tế cho thấy, những PM-DV miễn phí trên thế giới, luôn được duy trì và phát triển ngày càng tốt hơn, là vì nhận được nhiều sự quan tâm và ủng hộ từ phía những người dùng có ý thức, ngược lại, không ít những PM-DV miễn phí đã phải tạm thời hay vĩnh viễn chấm dứt sự phát triển (tồn tại) của mình, khi các tác giả không thể tập trung nhiều hơn vào một dự án mà chỉ có một chiều cho đi-không nhận lại, cũng như không thể chi trả đều đặn phí băng thông hàng tháng (như 1 số trang web cung cấp dịch vụ check Yahoo! Invisible, sau thời gian hoạt động với rất đông người vào sử dụng, nhưng lại không thu được lợi nhuận nào, trong khi mức phí băng thông tăng lên ngày càng cao, khiến nhiều trang phải đóng cửa hoặc chuyển qua hình thức khác…)
Nói về những PM-DV miễn phí do các công ty phát hành, thì như đã đề cập, mục đích chính của họ là nhằm quảng cáo cho thương hiệu công ty (đồng thời giới thiệu luôn được những sản phẩm có thu phí khác của họ), hoặc nhằm tiếp thu những ý kiến và đánh giá của người dùng ở những phiên bản đầu của PM-DV miễn phí, sau khi nhận thấy đủ tiềm năng và các yếu tố liên quan, thì những công ty này bắt đầu tiến hành thu phí ở những phiên bản tiếp sau…
Song nói thế nào chăng nữa, dù với mục đích này hay khác, thì người dùng vẫn được hưởng nhiều điều lợi từ những sản phẩm miễn phí của các công ty đó.
Ngoài việc thể hiện sự cảm kích của mình thông qua donate hay click banner quảng cáo như ở trên, thì với công ty, bạn còn có cách khác để hỗ trợ họ phát triển PM-DV miễn phí tốt hơn, đó là truy cập một số website hay forum đánh giá, và ủng hộ (vote) cho những sản phẩm của công ty đó…
Đây chính là điều mà những công ty đưa ra PM-DV miễn phí mong muốn, và hãy tưởng tượng, bạn cũng chẳng mất nhiều thời gian hay công sức, chỉ đơn giản là bày tỏ sự ủng hộ của mình, và công ty sẽ có nhiều lý do hơn để tiếp tục cung cấp những PM-DV miễn phí cho bạn.
Xét cho cùng, tất cả những điều này đều mang tới những lợi ích cho chính những người sử dụng.
Qua đây, hy vọng bạn đã thấy được phần nào về “văn hóa chia sẻ” đối với những PM-DV miễn phí mà chúng ta quen thuộc hàng ngày, “văn hóa” đó bao giờ cũng cần có sự tham gia của cả 2 phía, để những tiện ích tuyệt vời mà chúng ta được hưởng từ PM-DV miễn phí sẽ được duy trì và phát triển ngày càng tốt hơn, và tạo nên một “xã hội số” thực sự có ý nghĩa.
Địa chỉ gửi bài tham gia cuộc thi “Phóng viên trẻ":
Thông tin chi tiết xin xem tại ĐÂY
Nguyễn Trung Hiếu (TTXVN)