Nga-Trung diễn tập Địa Trung Hải đối phó Mỹ và đồng minh, sẽ bị Mỹ do thám

Lý do diễn tập

Trang mạng Bloomberg ngày 1 tháng 5 đăng bài viết "Hải quân Trung Quốc làm gì ở Địa Trung Hải?" của giáo sư Noah Feldman, Trường Luật Harvard, cho rằng, nó có liên quan đến Chiến tranh Lạnh mới và Trung Quốc muốn phản ứng trước hành động của Mỹ ở Thái Bình Dương.

Nhưng, vấn đề này cũng có một đáp án khác: nó có nguốc từ nhu cầu tăng cường tham gia các vấn đề Trung Đông và Bắc Phi của Trung Quốc.

Diễn tập liên hợp trên biển 2013 giữa Trung-Nga (ảnh tư liệu)

Nhìn vào góc độ địa-chính trị toàn cầu để giải thích sẽ rất có ý nghĩa và rất độc đáo. Mục tiêu quân sự và an ninh của Trung Quốc chủ yếu tập trung ở Thái Bình Dương, nó không có lý do gì triển khai cạnh tranh với Mỹ hoặc các cường quốc châu Âu ở sâu sau của họ.

Nhưng, thông qua thể hiện mình là một “nước lớn” ngày càng toàn cầu hóa, Trung Quốc có thể thu được ý nghĩa mang tính tượng trưng. Việc tuyên bố diễn tập có lợi cho thể hiện quyết tâm trỗi dậy của Trung Quốc.

Nhìn từ góc độ này, diễn tập Trung-Nga cũng giống như những nỗ lực đáp trả Mỹ tăng cường quan hệ an ninh với các nước láng giềng châu Á của Trung Quốc một cách tượng trưng. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe gần đây thăm Washington chính là một ví dụ.

Nhưng, góc độ địa-chính trị này không đủ để giải thích tại sao lựa chọn Địa Trung Hải. Tổ chức diễn tập trên biển ở hầu như bất cứ khu vực nào đều có thể phát đi thông điệp tương tự, bởi vì, tài sản trên biển của Trung Quốc ở Địa Trung Hải hoàn toàn không phải đặc biệt quan trọng.

Bài báo cho rằng, những năm gần đây, Trung Quốc từng 2 lần điều tàu chiến đến rút rất nhiều công nhân Trung Quốc ở khu vực. Lần thứ nhất là ở Libya, lần thứ hai là ở Yemen cuối tháng 3 tới đầu tháng 4 năm nay.

Những sự kiện này cho thấy vai trò không ngừng thay đổi của Trung Quốc ở Trung Đông và Bắc Phi. Cho đến nay, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc không thể hiện bất cứ vai trò truyền thống nào có ý muốn kế thừa Mỹ: Duy trì bá quyền ở Trung Đông để duy trì ổn định và bảo đảm vận chuyển dầu mỏ.

Nhưng, ở mức độ nhất định, Trung Quốc đã đưa Trung Đông vào một chiến lược của họ: xây dựng hạ tầng cơ sở ở các nước chậm phát triển và xây dựng rất nhiều điểm định cư cho công nhân Trung Quốc.

Ở châu Phi nam sa mạc Sahara, trọng điểm của chiến lược này là xây dựng quan hệ liên chính phủ và bảo đảm cho nguyên vật liệu cần thiết liên tục chảy về Trung Quốc.

Cùng với sự thay đổi của thời gian, sự hiện diện này ngày càng tăng của Trung Quốc ở khu vực sẽ làm thay đổi lợi ích của Trung Quốc ở Địa Trung Hải. Đầu tư thương mại quy mô lớn sẽ thúc đẩy ổn định của khu vực này trở thành lợi ích quốc gia của Trung Quốc.

Bất ổn là nguyên nhân khiến cho Trung Quốc không thể không rút công nhân, đây cũng là nguyên nhân Trung Quốc hiện nay có lực lượng hải quân ở Địa Trung Hải. Nhưng, về lâu dài, Hải quân Trung Quốc với quy mô lớn hơn có thể sẽ dùng để trợ giúp cho đảm bảo ổn định, chứ không chỉ là giải cứu công nhân Trung Quốc trong giai đoạn bất ổn.

Diễn tập liên hợp trên biển 2013 giữa Trung-Nga (ảnh tư liệu)

Trung Quốc diễn tập ở Địa Trung Hải là để khoe sức mạnh trên biển, là một chỉ tiêu quan trọng để trở thành "nước lớn". Trung Quốc đang triển khai hạm đội để cứu nạn, nhưng, cuối cùng cần triển khai nhiều hành động hơn, nếu không họ sẽ trở thành biểu tượng mềm yếu, chứ không phải ngày càng mạnh.

Hiện nay, vẫn còn chờ đợi Trung Quốc trở thành lực lượng quan trọng ở Trung Đông. Điều này phần lớn tùy thuộc vào quỹ đạo phát triển của Iran - là đồng minh của Trung Quốc, cùng với sự trỗi dậy ở khu vực này, tính pháp của chính quyền Iran vẫn đối mặt thách thức ở trong nước.

Tuy nhiên, khi viết lịch sử Trung Quốc trỗi dậy ở khu vực này, phải lưu lại một trang cho những cuộc diễn tập trên biển này. Giống như điều mà Trung Quốc sẽ nhận thức được, phô trương sức mạnh có lợi ích của nó - nhưng cùng cần phải trả những cái giá to lớn.

Nga-Trung đáp trả Mỹ

Hãng tin RIA Novosti Nga dẫn tờ "Thời báo New York" Mỹ bình luận cho rằng, Nga và Trung Quốc quyết định diễn tập hải quân liên hợp ở Địa Trung Hải vào trung tuần tháng 5, đây sẽ là cuộc diễn tập lần đầu tiên loại này trong lịch sử quan hệ hai nước, được các nhà phân tích Trung Quốc và Mỹ gọi là phát đi tín hiệu chính trị cho Mỹ và châu Âu, cho thấy Trung Quốc và Nga sẽ hợp tác ứng phó với kẻ địch mạnh trên biển, ủng hộ lẫn nhau, bảo vệ lợi ích tự thân.

Trung Quốc và Nga hy vọng thông qua cuộc diễn tập này cho thấy, hai nước đang tăng cường quan hệ đối tác hợp tác chiến lược. Dù sao, trong lịch sử, Hải quân Trung Quốc chưa từng tiến hành diễn tập ở Địa Trung Hải, càng chưa nói đến tiến hành diễn tập liên hợp với Nga.

Chuyên gia cho rằng, Nga hy vọng thông qua tư thế này để nói với Mỹ rằng họ chẳng những không bị cô lập như Mỹ nghĩ, trái lại còn có thể tiến hành diễn tập quân sự ở khu vực lân cận biên giới châu Âu.

Trung Quốc qua đây để ứng phó với thách thức từ tăng cường hợp tác đồng minh quân sự Mỹ-Nhật được Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bố trong chuyến thăm Washington. Ngoài ra, Trung Quốc còn có thể thông qua cuộc diễn tập này để nói với Mỹ rằng, quan hệ hữu nghị giữa Bắc Kinh và Moscow rất vững chắc.

Chuyên gia nghiên cứu chiến lược Dutton, Học viện hải quân Newport Mỹ cho rằng, bản thân diễn tập liên hợp giữa Trung-Nga ở Địa Trung Hải hoàn toàn không quan trọng như "ẩn ý" của nó.

Diễn tập "Liên hợp trên biển-2014" giữa Trung-Nga (ảnh tư liệu)

Ông chỉ ra, Nga và Trung Quốc chỉ là phát đi một tín hiệu chính trị đối với Mỹ và châu Âu, cho thấy hai nước lục địa Nga và Trung Quốc sẽ đoàn kết lại, ủng hộ lẫn nhau, hợp tác ứng phó các thế lực đối đầu trên biển, bảo vệ lợi ích không ngừng mở rộng của họ.

Trên thực tế, từ năm 2012 tiến hành tập trận chung ở duyên hải phía đông Nga đến nay, Hải quân Trung Quốc và Nga bắt đầu tiến hành diễn tập loại này thường xuyên.

Hạ tuần tháng 3 năm nay, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Cảnh Nhạn Sinh cho biết, căn cứ vào kế hoạch, hải quân hai nước Trung Quốc và Nga sẽ tổ chức tập trận chung "Liên hợp trên biển-2015" ở Địa Trung Hải vào tháng 5 năm nay.

Mỹ do thám

Tờ "Tin tức Trung Quốc" ngày 4 tháng 5 đưa tin, tại cuộc họp báo thường lệ của Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngày 4 tháng 5, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Cảnh Nhạn Sinh cho biết, hai nước Trung Quốc và Nga sẽ tổ chức diễn tập quân sự liên hợp "Liên hợp trên biển-2015 (1)" ở vùng biển Địa Trung Hải vào tháng 5 năm 2015, cuộc diễn tập quân sự lần này không liên quan đến tình hình khu vực, cũng không nhằm vào bất cứ bên thứ ba nào.

Chuyên gia quân sự Trung Quốc Đỗ Văn Long trả lời phỏng vấn đài CCTV Trung Quốc, cho rằng, Mỹ có thể thông qua 3 phương thức để tiến hành trinh sát đối với cuộc diễn tập quân sự liên hợp trên biển của Trung-Nga lần này.

Căn cứ vào kế hoạch trao đổi thường niên của quân đội hai nước Trung Quốc và Nga, hải quân hai nước sẽ tổ chức diễn tập quân sự liên hợp "Liên hợp trên biển-2015 (1)" ở vùng biển Địa Trung Hải vào trung tuần tháng 5.

Hai bên Trung Quốc và Nga sẽ cử tổng cộng 9 tàu chiến mặt nước tham gia diễn tập. Trong đó, Trung Quốc cử tàu hộ vệ Lâm Nghi, tàu hộ vệ Duy Phường và tàu tiếp tế tổng hợp Vi Sơn Hồ tham gia diễn tập.

Chủ đề diễn tập lần này là bảo vệ an toàn hàng hải biển xa, tiếp tế trên biển, hành động hộ hống, hành động liên hợp bảo đảm an ninh hàng hải và diễn tập sử dụng vũ khí thực tế, mục đích là làm sâu sắc hợp tác hữu nghị, thiết thực giữa hai nước Trung-Nga, tăng cường năng lực cùng ứng phó mối đe dọa an ninh trên biển của hải quân hai nước.

Nói về cuộc diễn tập quân sự liên hợp giữa Trung-Nga lần này và khả năng Quân đội Mỹ tiến hành trinh sát, chuyên gia quân sự Trung Quốc Đỗ Văn Long cho rằng, Mỹ chắc chắn sẽ tiến hành trinh sát đối với cuộc diễn tập này.

Bởi vì, Quân đội Mỹ luôn "không mời mà đến" đối với các loại hành động diễn tập giữa Trung-Nga ở các khu vực, hơn nữa họ rất hoàn thiện về hệ thống trinh sát. Mỹ cũng sẽ coi huấn luyện liên hợp trên biển giữa Trung-Nga là cơ hội quan trọng để thu thập tình báo đối với quân đội Trung Quốc và Nga.

Diễn tập "Liên hợp trên biển-2014" giữa Trung-Nga (ảnh tư liệu)

Đỗ Văn Long chỉ ra, Mỹ có thể thông qua 3 loại phương thức dưới đây để tiến hành trinh sát tình báo:

Một là trinh sát dưới nước. Như sử dụng tàu ngầm lớp Virginia và tàu ngầm hạt nhân tấn công lớp Los Angeles tiến hành trinh sát ở vùng biển này, thu thập tín hiệu thiết bị định vị thủy âm (sonar) của các tàu chiến khác nhau cùng với sự khác biệt và đặc điểm của chúng.

Tàu hộ vệ Type 054 tham gia diễn tập lần này của Trung Quốc là tàu tác chiến rất mới, Quân đội Mỹ có thể thông qua hoạt động trinh sát, thu được một số đặc điểm tín hiệu của tàu này.

Hai là trinh sát mặt nước, đây là cách làm thông thường của Mỹ. Tàu chiến Hải quân Mỹ có thể tới gần vùng biển diễn tập, tiến hành đến gần trinh sát, quan sát các thông tin như Trung Quốc và Nga đã sử dụng những vũ khí nào trong cuộc diễn tập.

Cũng có thể thu được việc triển khai đội hình của Hải quân Trung Quốc và Nga, thu thập các yếu tố của năng lực chiến đấu. Đương nhiên, cũng không loại trừ trong quá trình diễn tập sử dụng vũ khí thực tế, phát hiện ra những vũ khí nào có thể sử dụng và hiệu quả bắn, huấn luyện của các loại vũ khí.

Diễn tập thực binh Trung-Nga (nguồn mạng sina Trung Quốc)

Ba là trinh sát trên không, đây là ưu thế của Quân đội Mỹ, cũng là trạng thái bình thường mới. Dự tính, máy bay săn ngầm của Quân đội Mỹ sẽ xuất hiện ở vùng trời diễn tập trên biển của Hải quân Trung Quốc và Nga.

Vùng biển xung quanh cuộc diễn tập lần này cũng là khu vực bố trí các căn cứ của Quân đội Mỹ. Nếu Mỹ điều máy bay có thể tiến hành theo dõi thời gian dài. Máy bay Mỹ có thể thu thập được các tín hiệu vô tuyến điện của các trang bị tham gia diễn tập và các yếu tố vận động của toàn bộ biên đội.