Giáo sư Đặng Quốc Bảo: Hiệu trưởng phải có 3 năng lực tổng quát và 12 bộ số hai

05/02/2018 13:15
Lê Đăng
(GDVN) - Năng lực đầu tiên của người hiệu trưởng là năng lực nhạc trưởng, bằng tài của mình người hiệu trưởng phải tạo thành bản hòa âm của bản nhạc giao hưởng.

LTS: Quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục chuyển từ quá trình giáo dục chủ yếu truyền thụ kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học là một chủ trương đúng đắn cho việc triển khai thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông mới.

Một trong những vấn đề đặt lên hàng đầu là chất lượng đội ngũ, trong đó hiệu trưởng là hạt nhân của quá trình đổi mới.

“Năng lực đầu tiên của người hiệu trưởng là năng lực nhạc trưởng, mỗi giáo viên trong nhà trường là một nhạc công.

Nhạc trưởng không chơi một loại nhạc cụ nào nhưng bằng tài của mình hiệu trưởng phải tạo thành một bản hòa âm của bản nhạc giao hưởng”, Giáo sư Đặng Quốc Bảo chia sẻ. 

Giáo sư Đặng Quốc Bảo, nguyên Giám đốc Học viện Quản lý giáo dục (người đứng phát biểu).
 Giáo sư Đặng Quốc Bảo, nguyên Giám đốc Học viện Quản lý giáo dục (người đứng phát biểu).

Hiệu trưởng như nhạc công và có lúc là huấn luyện viên

Hiện nay, việc đánh giá chuẩn hiệu trưởng của Việt Nam được thực hiện theo Thông tư số 29/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chuẩn hiệu trưởng trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học.

Thông tư số 14/2011/TT-BGDĐT ngày 8/4/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào về việc ban hành Quy định chuẩn hiệu trưởng trường tiểu học.

Theo chuẩn cũ này, có rất nhiều điểm không còn phù hợp. Vì thế, hiện nay, rất cần thiết phải xây dựng bộ quy định chuẩn hiệu trưởng mới thay thế cho cách đánh giá hiệu trưởng đã quá cũ vừa để đổi mới giáo dục, vừa để tìm ra những người đứng đầu có đủ phẩm chất và năng lực, xứng đáng đứng trong hàng ngũ cán bộ quản lý giáo dục.

Chia sẻ về việc xây dựng chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông, Giáo sư Đặng Quốc Bảo, nguyên Giám đốc Học viện Quản lý giáo dục cho biết, hiệu trưởng, người đứng đầu tập thể sư phạm có ba vai trò: người nhạc trưởng, người chỉ huy đơn vị quân đội, người huấn luyện viên bóng đá những trận đi tranh giải.

Đồng thời, người hiệu trưởng có ba chức năng: người lãnh đạo bao quát tổng thể công việc nhà trường, người quản lý cụ thể việc giáo dục-dạy học để xã hội có nhân cách mới, người quản trị tỉ mỉ các nguồn vốn xã hội giao cho trường để chuyển hóa nhân cách thành năng lực.

Vậy trong nhà trường, người hiệu trưởng có vai trò như thế nào? Giải thích cho những vấn đề vừa nêu, Giáo sư Đặng Quốc bảo cho rằng: “Năng lực đầu tiên của người hiệu trưởng là năng lực nhạc trưởng, mỗi giáo viên trong nhà trường là một nhạc công.

Nhạc trưởng không chơi một loại nhạc cụ nào nhưng bằng tài của mình hiệu trưởng phải tạo thành một bản hòa âm của bản nhạc giao hưởng.

Giáo sư Đặng Quốc Bảo: Hiệu trưởng phải có 3 năng lực tổng quát và 12 bộ số hai ảnh 2Thế nào là một Hiệu trưởng tốt?

Việc của nhạc trưởng là truyền cảm hứng và động viên. Tôi thích so sánh đó”, Giáo sư Đặng Quốc Bảo nhấn mạnh.

Với giáo viên, hiệu trưởng phải có năng lực nhạc trưởng, nhưng với học sinh sinh viên, Hiệu trưởng phải có năng lực của người chỉ huy quân đội, tức là có ân, uy, đức, có pháp.

Hiệu trưởng bằng các chủ trương, kế hoạch đề ra, phải làm cho tập thể người học “nhân vật trung tâm của tiến trình dạy học” được phát triển nhân cách tốt nhất theo phương châm “Săn sóc mà không nuông chiều, tôn trọng mà kiên trì các nguyên tắc đòi hỏi sự Khiêm-Cung- Lễ- Nghĩa”.

Hiệu trưởng phải có phong thái người chỉ huy đơn vị quân đội hiện đại đưa tập thể người học thực hiện 4H (Học-hỏi-hiểu-hành) và 3S (sống kỷ cương– sống tình thương- sống trách nhiệm).

Với cán bộ công nhân viên, hiệu trưởng phải có năng lực của huấn luyện viên bóng đá. Bởi, nhà trường ngày nay hoạt động như một xí nghiệp - xí nghiệp không có ống khói sản xuất nhân cách, nhân lực.

Hiệu trưởng -người đứng đầu nhà trường luôn phải nhạy cảm với quy luật giá trị, quy luật cung cầu của thị trường - quy luật cạnh tranh, quy luật kinh tế thời gian.

Điều đó có nghĩa là với sự trợ giúp của các bộ phận chuyên môn, hiệu trưởng phải nắm được chi phí cho đào tạo, giá thành đào tạo cho từng năm học.

Hiệu trưởng phải điều khiển hoạt động của các phòng ban trong nhà trường. Bộ phận giáo vụ/đào tạo, bộ phận quản trị, bộ phận kiểm định, bộ phận marketing, các khoa/tổ chuyên môn…như điều khiển một hoạt động khi dự giải.

Hiệu trưởng cần có cảm xúc bóng đá trước trạng thái nhà trường về cung ứng tài chính mà xã hội trao cho nhà trường và yêu cầu xã hội đặt ra cho nhà trường.

Hiệu trưởng không được “đại khái” về các phạm trù “định mức kinh tế trong dạy học”, “tiêu chuẩn trong dạy học”.

Ba năng lực tổng quát và 12 bộ số hai

Giáo sư Đặng Quốc bảo quan niệm, dù ở vai trò gì, nhạc trưởng, chỉ huy quân đội hay huấn luyện viên bóng đá những trận đi tranh giải, Hiệu trưởng cần có ba năng lực tổng quát:

Giáo sư Đặng Quốc Bảo: Hiệu trưởng phải có 3 năng lực tổng quát và 12 bộ số hai ảnh 3Tự tin là dám thi tuyển Hiệu phó, Hiệu trưởng

Thứ nhất là năng lực tư duy, đặc biệt là tư duy phản biện; thứ hai là năng lực công việc (chọn được đúng việc đã làm và làm khéo việc đã chọn); thứ ba là năng lực quan hệ với con người (biến đổi thủ thành đối tác, đưa đối tác thành đồng minh, đưa đồng minh thành đồng chí, đưa đồng chí thành tri âm, tâm giao).

Thế hệ trẻ cũng cần trang bị tư duy quản lý để hành động: Biết nắm cái cần nắm; biết buông cái cần buông…hãy nắm, buông hợp lý.

Ở nước ta các nhà trường mang nhiều danh hiệu như nhà trường thân thiện, trường chuẩn quốc gia, trường chất lượng cao, trường chuyên…dù mang bất cứ danh hiệu nào mà cái cốt của nó không theo tinh thần hướng đến người thầy - người học - thầy trò hợp tác kiến tạo thì khó có thể phát triển thành nhà trường đích thực của cuộc sống.

Theo Giáo sư Đặng Quốc Bảo, hiệu trưởng cần quan triệt mười hai bộ số sau để quản lý minh triết: Ba bộ số cho tư duy phản biện: Biết mình và biết người; Biết thế và biết thời; Biết đủ và biết dừng.

Bốn bộ số cho năng lực công việc như: Làm việc đúng và làm đúng việc đã chuẩn bị; Nguyên tắc và linh hoạt; sáng kiến và viễn kiến; toàn thể và cụ thể.

Năm bộ số cho năng lực quan hệ với con người: Chấp hành và điều khiển; cạnh tranh và nhường nhịn; lực hút và lực đẩy; quyền uy và bao dung; quyết đoán và dân chủ.

Giáo sư Đặng Quốc Bảo chia sẻ, từ kinh nghiệm thực tiễn nhiều năm làm cán bộ quản lý, khi tham khảo để xây dựng chuẩn hiệu trưởng, ông vẫn nghiêng về mô hình Việt Nam, Thái Lan và Trung Quốc.

“Chúng ta cần phải xem họ xây dựng và thực hiện chuẩn như thế nào, giữa trung ương và nhà trường, họ làm chuẩn như thế nào, cuối năm đánh giá giáo viên ra sao. Cần xem văn bản khi đưa vào đời sống thực tiễn như thế nào”, Giáo sư Bảo đặt câu hỏi.

Lê Đăng