Năm học 2020-2021 là năm học đầu tiên thực hiện Nghị quyết 88 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Vấn đề sách giáo khoa lớp 1, sách tham khảo hay giá sách giáo khoa gây nóng dư luận thời gian qua đã được nhiều đại biểu đưa ra trong phiên thảo luận của Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội diễn ra ngày 3/11.
Đề cập đến chương trình, sách giáo khoa mới, đại biểu Đặng Thị Phương Thảo (Nam Định) cho rằng đây là vấn đề luôn nhận được sự quan tâm của người dân. Năm học 2020-2021, ngành giáo dục bắt đầu đưa vào sử dụng sách giáo khoa lớp 1 mới, các nhà trường được lựa chọn những bộ sách khác nhau.
Sau một thời gian giảng dạy đã có những phản ánh về những hạt sạn trong một số cuốn sách giáo khoa mới, thiếu trong sáng về ngôn ngữ, chưa lô-gic, chưa khai thác kho tàng văn hóa dân gian của Việt Nam dẫn tới giáo viên phải vừa dạy và vừa điều chỉnh.
Là đại biểu công tác trong ngành giáo dục, Đại biểu Phương Thảo cho rằng để không đánh đồng quy kết tất cả các bộ sách giáo khoa lớp 1 đều có vấn đề thì cần phải làm rõ có hay không tình trạng sai sót, nếu có thì sai ở đâu, thuộc cuốn nào, bộ sách nào và trách nhiệm xử lý, khắc phục hậu quả thuộc về ai?
“Quan điểm của tôi là sách giáo khoa đã sai thì bắt buộc phải sửa. Không thể để một thế hệ học sinh trẻ của chúng ta phải học sách giáo khoa sai sót như vậy”, đại biểu bày tỏ.
Tranh luận lại với đại biểu Đặng Thị Phương Thảo, đại biểu Bùi Văn Phương (tỉnh Ninh Bình) cho rằng đây là năm đầu tiên thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới, việc biên soạn sách giáo khoa mới có khối lượng công việc rất lớn, do vậy dù đã cố gắng hết sức nhưng có thể nói có một số sai sót liên quan đến ngữ liệu học âm, học vần chưa thật phù hợp với học sinh lớp 1 nhưng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tiếp thu và có giải trình.
 |
Đại biểu Bùi Văn Phương - Đoàn Đại biểu quốc hội tỉnh Ninh Bình, phát biểu tại phiên thảo luận. Ảnh: Quốc hội |
“Tôi cho rằng những thiếu sót ở trong sách giáo khoa chỉ là dạng chưa thật sự phù hợp và những việc này có thể điều chỉnh và sửa được ở trong lần tái bản tiếp theo. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có văn bản gửi các địa phương là khi các cô giáo triển khai giảng những bài có liên quan đến ngữ liệu này thì cần điều chỉnh cho phù hợp”, Đại biểu Phương nói.
Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ trân trọng cảm ơn sự quan tâm góp ý, phản biện của các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà nghiên cứu và nhân dân về các vấn đề giáo dục nói chung, trong đó có việc triển khai chương trình, sách giáo khoa mới.
 |
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu về sách giáo khoa tại phiên thảo luận chiều ngày 3/11 (ảnh: quochoi.vn) |
Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ khẳng định: Bộ đã có báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội về vấn đề sách giáo khoa. Việc đổi mới sách giáo khoa là thực hiện theo Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục, Nghị quyết 88 của Quốc hội về thực hiện một chương trình, nhiều sách giáo khoa. Đợt đổi mới lần này là đổi mới căn bản từ chương trình, mục tiêu, nội dung, phương pháp đến tất cả các yếu tố được thực hiện.
Trong đó, sách giáo khoa là tài liệu để thể hiện chương trình, nó khác với lần đổi mới trước là đổi mới chương trình, có chương trình tổng thể, từ chương trình các môn học, nhóm tác giả sẽ xây dựng, biên soạn sách giáo khoa theo hướng thực hiện một chương trình, nhiều sách giáo khoa và theo phương thức xã hội hóa.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức thẩm định, phê duyệt 46 sách thuộc 5 bộ sách của 3 nhà xuất bản. Các bộ sách đều được các nhà trường lựa chọn, đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, với sách Tiếng Việt lớp 1 (bộ sách Cánh Diều) đã nhận được phản ánh của người dân, cử tri, các nhà khoa học về một số ngữ liệu chưa phù hợp với tâm lý trẻ.
Ngay sau đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã yêu cầu Hội đồng thẩm định, nhà xuất bản chỉnh sửa nên hiện nay những cá nhân, đơn vị có trách nhiệm liên quan đang tích cực chỉnh sửa. Không chỉ sách giáo khoa Tiếng Việt 1 (bộ Cánh Diều) mà các bộ sách khác cũng đang được rà soát, chỉnh sửa sao cho phù hợp.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ cũng cho rằng, theo kinh nghiệm thế giới, việc rà soát, chỉnh sửa, hiệu đính sách giáo khoa là thường xuyên. Sau 1 năm triển khai, Bộ sẽ đánh giá, rà soát để tiếp tục hoàn thiện sách giáo khoa. Đổi mới giáo dục cần có lộ trình, đổi mới sách giáo khoa cần 5 năm để thực hiện.
Năm nay là năm đầu tiên thực hiện đổi mới với 46 cuốn sách giáo khoa lớp 1, số lượng khá lớn nên không tránh khỏi sai sót. Để khắc phục những sai sót đó, ngành Giáo dục sẽ nghiêm túc lắng nghe ý kiến đóng góp để tiếp tục rà soát, hoàn thiện các bộ sách.
Về sách tham khảo, người đứng đầu ngành Giáo dục và Đào tạo cũng cho biết, trong thực tế, các văn bản của Bộ đã nêu rõ: Sách giáo khoa là tài liệu được sử dụng chính thức và bắt buộc, còn sách tham khảo thì không phải là bắt buộc trong nhà trường. Sách tham khảo do các nhà xuất bản phát hành theo Luật Xuất bản. Trong đó, giám đốc nhà xuất bản phải chịu trách nhiệm về chất lượng sách giáo khoa.
Về quản lý ấn phẩm xuất bản, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cùng với Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch, Bộ Công thương, Bộ Thông tin và Truyền thông bàn thảo về tăng cường các giải pháp quản lý sách lậu, sách không đảm bảo chất lượng nhằm đảm bảo thị trường sách tham khảo tốt hơn.
Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã ban hành Thông tư 21 với nội dung không được ép học sinh mua sách tham khảo với bất kỳ hình thức nào. Tuy nhiên, thời gian qua, một số nhà trường chưa thực hiện nghiêm túc vấn đề này nên Bộ đã yêu cầu các địa phương chỉ đạo các trường chấn chỉnh và Bộ cũng trực tiếp đi thanh tra. Tới đây, ngành Giáo dục sẽ tăng cường quản lý để không còn tình trạng ép phụ huynh mua sách tham khảo.
Giải trình vấn đề giá sách giáo khoa lớp 1 mới cao hơn 2 lần so với sách giáo khoa cũ, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng, do bộ sách giáo khoa mới nhiều trang hơn, chất lượng in màu tốt hơn, lại thực hiện xã hội hóa nên không được Nhà nước trợ cấp chi phí in ấn nên giá sách cao hơn. Giá đó là sau khi các nhà xuất bản đã được yêu cầu giảm và được Bộ Tài chính chấp nhận sau khi nhà xuất bản giải trình.
Để giá sách giáo khoa phù hợp hơn, Bộ Tài chính, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã kiến nghị đưa sách giáo khoa là mặt hàng do Nhà nước định giá, bình ổn giá. Chính phủ cũng đã có báo cáo Quốc hội và Quốc hội cũng giao cho Bộ Tài chính rà soát sửa đổi Luật Giá để đưa sách giáo khoa là mặt hàng được Nhà nước định giá.
Giải đáp thêm ý kiến về sách giáo khoa tiếng Việt lớp 1 có "sạn", tại phiên thảo luận sáng 4/11, bà Ngô Thị Minh, Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo bày tỏ chia sẻ những lo toan, trăn trở của cử tri và các đại biểu.
"Những lo toan đó hoàn toàn chính đáng. Việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông là vấn đề lớn và rất khó. Bộ và Hội đồng thẩm định đã tiếp thu ý kiến cử tri, giải trình trước Quốc hội. Việc đổi mới này đang phải chuyển hướng rất mạnh từ truyền thụ kiến thức một chiều cho học sinh sang phát triển năng lực, phẩm chất người học", bà Minh nói.
Sách giáo khoa là tài liệu và mỗi môn học có nhiều sách giáo khoa. Việc dạy theo chủ đề sẽ giúp học sinh có nhiều cách nhìn nhận, cách tiếp cận bởi trình độ các em khác nhau.
Thời gian qua do ảnh hưởng đại dịch Covid-19 nên việc bồi dưỡng giáo viên, học sinh theo chương trình mới là "áp lực rất lớn". Vì vậy, bà Minh mong đại biểu, cử tri hiểu và có sự đồng thuận.