Vốn có phép cẩn thận khi đến thăm nhau vào những ngày đầu năm mới, người Việt luôn coi trọng ứng xử trong dịp này để mang lại sự tốt lành, tránh điều xui xẻo trong cả năm..
Quà Tết là một trong những việc làm mang nhiều ý nghĩa đem đến niềm vui và may mắn cho người nhận trong dịp linh thiêng khởi đầu năm mới.
Xưa, cuộc sống vốn còn nghèo, giản dị mà thanh bạch, Tết đến, người Việt biếu nhau những món quà giản đơn như cân gạo nếp thơm nhà trồng, cặp bánh chưng xanh ấm nóng, hay chai rượu nếp hảo hạng nhà nấu, cặp gà trống thiến béo tròn nhà nuôi…
Người xưa quan trọng lễ nghĩa và tình người nên các món quà Tết tuy mộc mạc và không có giá trị vật chất lớn nhưng từng vật tặng đều chứa đựng tình cảm và sự chân thành của người tặng.
Họ chỉ xem đó như một lời chúc đầu năm an khang thịnh vượng, như một lời cảm ơn sâu sắc với người ơn nghĩa và lời bày tỏ sự hiếu kính với bậc sinh thành.
Thế nhưng đáng tiếc là trong cuộc sống hiện đại ngày nay, Tết Nguyên Đán chẳng còn là dịp nghỉ ngơi, sum họp gia đình nữa mà lại trở thành những mối lo không nhỏ, thậm chí nhiều người sợ Tết vì phải lo đủ thứ, từ chuyện giao thông đi lại; lo kinh tế, đối nội, đối ngoại; rồi chuyện tiền mừng tuổi, lì xì cũng phải tính toán… cho đến chuyện sợ thất lễ với cấp trên… Tết thành trăm bề lo toan! Quà Tết cũng theo dòng ấy mà biến tướng!
 |
Ảnh minh họa: KHỀU/Báo Công an Nhân dân. |
Quà tết mất đi ý nghĩa của tấm lòng tố hảo mà trở thành thứ nhiêu khê, nơi người ta chạy theo chức tước, đua nhau sang-hèn…
Tết về là người người, nhà nhà lại dập dìu đi tặng quà Tết, những thứ quà thừa mứa vật chất nhưng tình cảm thì nhạt nhoà.
Quà Tết nặng về nghĩa vụ, nặng về “điểm danh” để “vua biết mặt, chúa biết tên” và sau gói quà Tết là nhờ vả, là móc nối, biến tướng…
Tất nhiên không phải thức quà Tết nào cũng vậy, nhưng biến tướng của quà Tết khiến người ta phải giật mình.
Những năm gần đây, tình trạng biếu, tặng quà Tết cấp trên không dừng lại ở tình cảm mà đã mang nặng tính vật chất.
Hiện tượng này xuất phát từ lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm đối với người đi biếu xén và nơi được biếu xén.
Thực tế nhiều năm qua, Tết Nguyên đán đã bị không ít cán bộ xu nịnh lợi dụng biến thành dịp chạy chức, chạy quyền.
Nhiều vụ việc tham ô, tham nhũng sau khi được phanh phui đã “hé lộ” những phi vụ doanh nghiệp, cán bộ “chúc Tết” cấp trên với những khoản tiền rất lớn.
Còn nhớ, trong vụ xét xử sai phạm liên quan đến việc Tổng công ty Viễn thông MobiFone mua 95% cổ phần của Công ty cổ phần Nghe nhìn Toàn Cầu (AVG), các bị cáo đã khai ra “giỏ quà Tết” có đến 2 triệu USD trong giỏ quà tết. (1)
Cái giỏ quà này có còn giống quà tết thông thường nữa không?
Quà Tết giờ lắm nhiêu khê không còn đúng với bản chất phong tục truyền thống tốt đẹp vốn có, mà nó đã bị biến tướng, bị thương mại hóa, thị trường hóa…
Nhưng chuyện lạ là ai cũng biết, cũng nhìn ra biến tướng của quà tết, vậy mà thật khó ngăn được.
Nhằm ngăn chặn biến tướng của vấn đề quà Tết, lợi dụng các vấn đề phong tục để trục lợi, làm méo mó văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, những năm gần đây, cứ vào dịp Tết Nguyên đán, Ban Bí thư lại ban hành Chỉ thị về việc tổ chức Tết.
Ngày 9/12/2020, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 48-CT/TƯ về việc tổ chức Tết năm 2021, trong đó nhấn mạnh việc không tổ chức đi chúc Tết cấp trên và lãnh đạo các cấp, nghiêm cấm biếu, tặng quà Tết cho lãnh đạo các cấp dưới mọi hình thức. (2)
 |
Quà tết nên trở về với ý nghĩa nguyên sơ và lan tỏa ý nghĩa nhân văn. Ảnh: LC |
Các địa phương cũng có những hoạt động cụ thể để triển khai thực hiện chủ trương này.
Từ năm 2007, Thủ tướng đã có Quyết định Số 64/2007/QĐ-TT, ban hành quy chế về việc tặng quà; trong đó, nghiêm cấm cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức nhận quà tặng, trừ quà tặng dưới 500.000 đồng, quà tặng từ họ hàng, người thân.
Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 và Nghị định số 59/2019/NĐ-CP của Chính phủ cũng quy định rõ người có chức vụ, quyền hạn khi nhận được quà tặng không đúng quy định thì phải từ chối; trường hợp không từ chối được thì phải báo cáo cho cấp trên và nộp lại quà tặng để xử lý theo quy định. (3)
Chế tài là vậy, nhưng để phát hiện ra những món quà tết không trong sáng là một việc làm rất tế nhị bởi đằng sau nụ cười của sự thân thiện là điều gì khó ai đoán trước được.
Thế nên, bên cạnh chế tài, ý thức của con người vẫn là quan trọng nhất, ý thức ấy phải xuất phạt từ gốc là sự giáo dục, tuyên truyền ngay từ khi trên ghế nhà trường.
Toàn xã hội cần lên án mạnh mẽ và lan tỏa những tấm gương tốt về quà tết.
Cũng cần phải nhìn nhận lại rằng, không phải ai cũng thích tặng quà Tết cho lãnh đạo và không phải lãnh đạo nào cũng thích nhận.
Nhiều người rơi vào tình huống hết sức khó xử kiểu “tiến thoái lưỡng nan” như vậy.
Lúc này, cần lắm bản lĩnh để biết nói “Không”, nhất là với cán bộ, đảng viên. Ở một góc độ nào đó, “Không” ở đây còn là không luồn cúi, không nịnh bợ.
“Không” cũng phần nào là không nhận hối lộ, không lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vun vén cá nhân.
Lãnh đạo biết nói “Không” với quà tết không chỉ là sự thể hiện trách nhiệm với Đảng, với Nhân dân mà còn là sự thanh thản trong tâm hồn, thể hiện sự thanh bạch của “người đầy tớ của nhân dân”.
Một năm 2020 qua nhiều biến cố, sự đoàn kết trong khó khăn đã giúp người dân đồng hành cùng chính quyền vượt qua những thử thách.
Tết đang đến thật gần, Xuân về, lòng người hân hoan, tố hảo, cần lắm những hình ảnh lan tỏa những nụ cười hạnh phúc của sự sẻ chia cho những phận đời kém may mắn.
Cần lắm những món quà tết cho công nhân về quê ăn tết, cần lắm những món quà tết cho đồng bào khó khăn… hộ nghèo, đồng bào vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng dân tộc thiểu số, miền núi; công nhân…
Những món quà Tết mang nhiều ý nghĩa nhân văn và cần được nhân rộng những món quà ấy đối lập hẳn với những món quà Tết chỉ mang nặng tính lễ nghi hình thức, càng khác với những món quà Tết biến tướng, núp bóng quà Tết để mưu cầu, vun vén lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm những món quà Tết cần phải loại bỏ.
* Tài liệu tham khảo:
(1) https://vnexpress.net/hai-trieu-usd-hoi-lo-giau-trong-thung-hoa-qua-4028299.html
(2) https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/he-thong-van-ban/van-ban-cua-dang/chi-thi-so-48-cttw-ngay-09122020-cua-ban-bi-thu-ve-to-chuc-tet-nam-2021-7021
(3) http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&_page=1&mode=detail&document_id=197302
http://vbpl.vn/TW/Pages/vbpq-van-ban-goc.aspx?ItemID=137284