Trước dư luận xã hội cho rằng, học sinh không cần phải mua bộ sách Hoạt động trải nghiệm ở lớp 1, lớp 2 và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp lớp 6, người viết đã trực tiếp phỏng vấn giáo viên dạy Hoạt động trải nghiệm lớp 1, năm học 2020-2021.
Cô giáo L. (đề nghị không nêu tên) ở Vũng Tàu chia sẻ: “Thật ra Hoạt động trải nghiệm ở lớp 1 chương trình mới, em thấy nó có nhiều điểm giống môn Đạo đức và Tự nhiên xã hội.
Nói là Hoạt động trải nghiệm, thế nhưng học sinh không được hoạt động trải nghiệm thực tế mà chủ yếu hoạt động trải nghiệm trên… giấy, trên sách giáo khoa, có sách giáo khoa cũng giúp giáo viên có tài liệu, học liệu để dạy Hoạt động trải nghiệm.
Nếu Hoạt động trải nghiệm cần phải có hoạt động thật, thì không cần trang bị sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm cho học sinh, mà chỉ là tài liệu tham khảo cho giáo viên tổ chức các hoạt động”.
 |
(Ảnh minh họa: Camnangdayhoc.com) |
Chương trình Hoạt động trải nghiệm viết gì, Tổng chủ biên nói gì?
Tổng Chủ biên chương trình giáo dục phổ thông 2018 - Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết đã chia sẻ: “Hoạt động trải nghiệm không phải là môn học mà là một hoạt động giáo dục. Do đó, sẽ không có sách giáo khoa (dành cho học sinh) mà chỉ có tài liệu hướng dẫn giáo viên tổ chức hoạt động này.
Tôi nghĩ rằng, các bộ sách lấy tên Hoạt động trải nghiệm chỉ là tài liệu tham khảo”. [1]
Trong bài viết “Tìm hiểu Giờ học tổng hợp trong chương trình giáo dục Nhật Bản và một số đề xuất cho Hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục tiểu học Việt Nam” của tác giả Nguyễn Vinh Hiển đăng tải trên Tạp chí Khoa học giáo dục Việt Nam, số 41, tháng 5/2021 có viết:
Chương trình “mở” nhưng chỉ đạo thực hiện lại “đóng”: Chương trình Hoạt động trải nghiệm ghi rõ “Chương trình bảo đảm tính mở, linh hoạt. Cơ sở giáo dục và giáo viên chủ động lựa chọn nội dung, phương thức, không gian, thời gian hoạt động phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của mình trên nguyên tắc bảo đảm mục tiêu giáo dục và các yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực đối với mỗi lớp học, cấp học” .
Điều này được ghi tại trang 4, khoản 3, mục II (Quan điểm xây dựng chương trình), chương trình giáo dục phổ thông hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo [2].
Tổng chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới – Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết đã phát biểu “Hoạt động trải nghiệm không phải là môn học mà là một hoạt động giáo dục. Do đó, sẽ không có sách giáo khoa (dành cho học sinh) mà chỉ có tài liệu hướng dẫn giáo viên tổ chức hoạt động này”.
Ý kiến này của Giáo sư Thuyết được nhiều giáo viên đồng tình.
Ngày 09/02/2021, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ký Quyết định 709/QĐ-BGDĐT phê duyệt Danh mục sách giáo khoa lớp 2 và Quyết định số 718/QĐ-BGDĐT phê duyệt Danh mục sách giáo khoa lớp 6 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông, trong đó Hoạt động trải nghiệm lớp 2 có 3 sách giáo khoa được phê duyệt, Hoạt động trải nghiệm và Hướng nghiệp có 3 sách giáo khoa lớp 6 được phê duyệt [3].
Bộ trưởng ký 2 quyết định này theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học.
Thế nhưng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức thẩm định và phê duyệt sách giáo khoa; theo chúng tôi, việc này vô tình làm cho nhà trường và giáo viên ỷ lại vào sách giáo khoa, bỏ mất cơ hội chủ động, tự chủ của nhà trường, của giáo viên và học sinh; ngược với tính “mở” của chương trình.
Điều đó cũng làm cho Hoạt động trải nghiệm bị hạn chế tính trải nghiệm, tính thực tế địa phương, làm cho Hoạt động trải nghiệm gần giống với hoạt động dạy học, khó phát huy được tác dụng ưu thế và không đạt được mục đích riêng của Hoạt động trải nghiệm.
Tại một hội thảo, Nhà giáo nhân dân Nguyễn Thị Hiền, Chủ tịch Hội đồng trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm (Hà Nội) chia sẻ: “Dạy trải nghiệm và thể dục khó hơn dạy toán và tiếng Việt. Nhưng Trường không tổ chức mua sách giáo khoa thể dục, còn sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm chỉ để tham khảo”; cô Phương, phó hiệu trưởng nhà trường cho biết thêm: thực tế, nội dung sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm chỉ dùng được 20%.
Cô Hà, phó hiệu trưởng trường Tiểu học và Trung học cơ sở Kinh Đô (Hà Nội) cũng cho rằng không nên có sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm.
Theo Chương trình phổ thông mới, Hoạt động trải nghiệm ở tiểu học phải lồng ghép nội dung giáo dục địa phương, nhưng hiện nay chưa có một hướng dẫn cụ thể nào cho vấn đề này; (ở cấp Trung học cơ sở và Trung học phổ thông nội dung giáo dục địa phương được tách riêng và nằm trong hoạt động dạy học).
Có nhiều mục tiêu của Hoạt động trải nghiệm trùng lặp với môn Đạo đức, môn Tự nhiên và Xã hội, thể hiện ra rõ nhất ở việc viết sách giáo khoa và dạy học các nội dung về hoạt động chăm sóc gia đình, xây dựng nhà trường, xây dựng cộng đồng, tìm hiểu và bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
Từ những điểm nêu trên có thể thấy Hoạt động trải nghiệm của giáo dục tiểu học Việt Nam còn rất nhiều hạn chế từ khâu chỉ đạo đến thực hiện”. [4]
Bạn đọc có thể theo dõi bài viết “Tìm hiểu Giờ học tổng hợp trong chương trình giáo dục Nhật Bản và một số đề xuất cho Hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục tiểu học Việt Nam” của tác giả Nguyễn Vinh Hiển đăng tải trên Tạp chí Khoa học giáo dục Việt Nam, số 41, tháng 5/2021, tại đây. [5]
Giá sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm khoảng 20.000 đồng/cuốn, học sinh khối 1,2, 6 trên cả nước khoảng 6 triệu, năm học 2021-2022, cả nước phải chi khoảng 120 tỷ đồng để mua sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm, sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm và hướng nghiệp, một sự lãng phí không nhỏ.
Từ thực tế, thực tiễn, nên chăng Bộ Giáo dục cần lắng nghe ý kiến của giáo viên, chuyên gia, cân nhắc, chỉ đạo các cơ sở giáo dục không yêu cầu học sinh mua sắm sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm ở tiểu học, sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm và hướng nghiệp ở trung học.
Đầu tư cho giáo dục là đầu tư hiệu quả nhất, nhanh nhất để phát triển kinh tế, xã hội của một đất nước, của một gia đình.
Lãng phí trong đầu tư giáo dục là lãng phí gây tác hại lớn nhất cho xã hội, phụ huynh cần cân nhắc khi mua sắm sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm ở tiểu học, sách giáo khoa Hoạt động trải nghiệm và hướng nghiệp ở trung học, cho con mình.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/tong-chu-bien-khang-dinh-khong-co-sach-giao-khoa-hoat-dong-trai-nghiem-post179188.gd
[2] http://rgep.moet.gov.vn/chuong-trinh-gdpt-moi/Pages/chuong-trinh-duoc-phe-duyet.aspx?ItemID=4754
[3] https://moet.gov.vn/van-ban/vbdh/Pages/chi-tiet-van-ban.aspx?ItemID=2886
[4] https://moet.gov.vn/giaoducquocdan/giao-duc-trung-hoc/Pages/Default.aspx?ItemID=7219
[5] http://www.vnies.edu.vn/tin-tuc/tap-chi-khoa-hoc/18034/muc-luc-va-tom-tat-tap-chi-khoa-hoc-giao-duc-viet-nam-so-41-thang-05-nam-2021