Ngày 7/1/2022, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã có Công văn số 04/CV-VKHGDVN gửi Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh về việc khảo sát thực trạng dạy thêm, học thêm tại các lớp cuối cấp trong nhà trường phổ thông.
Theo đó, Công văn có nội dung như sau:
“Theo Quyết định số 2190/QĐ-BGDĐT về phê duyệt Danh mục đề tài khoa học và công nghệ cấp bộ thực hiện từ năm 2022 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phụ trách thực hiện đề tài “Nghiên cứu tác động của dạy thêm, học thêm đến việc dạy và học trong nhà trường phổ thông”.
Đề tài nhằm đánh giá tác động của dạy thêm, học thêm đối với việc dạy và học trong nhà trường phổ thông và đề xuất giải pháp đối với vấn đề dạy thêm, học thêm trong nhà trường phổ thông hiện nay.
Đối tượng tham gia khảo sát gồm: Cán bộ quản lí (hiệu trưởng hoặc phó hiệu trưởng) và giáo viên các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông, học sinh lớp 9 và lớp 12. Thời hạn khảo sát hoàn thành trước ngày 22/1/2022.”
 |
Công văn số 04/CV-VKHGDVN của Viện Khoa học giáo dục Việt Nam khảo sát thực trạng dạy thêm, học thêm. (Ảnh: Ánh Dương) |
Tuy nhiên, ngày 16/2 giáo viên Thành phố Hồ Chí Minh mới nhận được Công văn số 04/CV-VKHGDVN từ lãnh đạo Phòng Giáo dục Trung học với lời nhắn: “Kính chuyển quý thầy, cô công văn về khảo sát thực trạng dạy thêm học thêm lớp cuối cấp của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (do công văn đến trước Tết nên đã báo Viện là sau Tết sẽ gửi đến các đơn vị để khảo sát).
Nhận thấy dạy thêm, học thêm là đề tài nóng thường được bàn luận trên các diễn đàn, hội nghị, bởi hiện nay học sinh tham gia học thêm rất nhiều - nhất là các em lớp cuối cấp như lớp 9, lớp 12 - nên tôi đã tham gia khảo sát và xin có một số đề xuất gửi đến Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam.
Làm thế nào để giảm thiểu dạy thêm học thêm?
Từ bộ câu hỏi ở bảng khảo sát, cá nhân tôi cho rằng, nếu ngành giáo dục yêu cầu (kể cả chế tài) giáo viên thực hiện một số nội dung sau thì có thể giảm thiểu việc dạy thêm học thêm.
Thứ nhất, trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần thực hiện các hoạt động sau ở mức độ thường xuyên: Liên hệ bài học với cuộc sống hàng ngày của học sinh;
Khuyến khích các học sinh có học lực yếu hơn để các em có nhiều cơ hội tham gia vào bài học; Yêu cầu học sinh sử dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào giải quyết những vấn đề trong cuộc sống hàng ngày.
Thứ hai, giáo viên cần nhận thức đúng chương trình dạy thêm bên ngoài trường hướng đến các kì thi nhiều hơn là đến phát triển năng lực của học sinh; Học thêm bên ngoài nhà trường thường tốn kém kinh phí của gia đình học sinh;
Việc ép học sinh đi học thêm bên ngoài nhà trường sẽ khiến cho các em học không hiệu quả; Nếu mức lương được cải thiện thì giáo viên sẽ ít có nhu cầu dạy thêm.
Thứ ba, thầy cô cần tạo dựng được uy tín nhất định trong trường, với học trò và cộng đồng nhờ kinh nghiệm dạy thêm bên ngoài trường; Ủng hộ xây dựng chính sách về dạy thêm, học thêm theo hướng cho phép giáo viên được tham gia dạy thêm bên ngoài trường.
 Nếu mức lương được cải thiện thì giáo viên sẽ ít có nhu cầu dạy thêm. (Ảnh: Ánh Dương) |
Thứ tư, các cấp quản lí cần cải cách hệ thống đánh giá và tuyển chọn đầu vào các cấp học để giúp các nhà trường định hướng lại việc dạy và học trong nhà trường;
Cải cách chương trình giảng dạy để học sinh có thể tự hoàn thành bài tập hoặc có sự trợ giúp thích hợp từ bạn bè, thầy cô và không đẩy áp lực hỗ trợ việc học của con lên cha mẹ học sinh;
Cải cách hệ thống tiền lương để giúp giáo viên yên tâm tập trung vào việc phát triển chuyên môn, nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường;
Giáo viên cần khai thác các tiến bộ công nghệ nhằm cung cấp các bài giảng trực tuyến hoặc các công cụ hỗ trợ việc học của học sinh.
Giáo viên được dạy thêm theo Thông tư 17/2012/TT-BGDĐT
Tại buổi chất vấn trước Quốc hội ngày 11/11/2021, nhiều đại biểu hỏi về các vấn đề xoay quanh việc dạy thêm, học thêm, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nêu quan điểm của ngành giáo dục ở thời điểm hiện tại: “Việc dạy thêm, học thêm là việc mà ngành ngăn chặn, nghiêm cấm”.
Cá nhân tôi cho rằng, chỉ riêng về hành lang pháp lí thì chưa thể cấm dạy thêm, học thêm ở thời điểm hiện tại vì việc dạy thêm học thêm vẫn thực hiện theo Thông tư 17/2012/TT-BGDĐT ngày 16/5/2012.
Ngày 26/8/2019, Bộ Giáo dục và Đào tạo ra Công văn số 2499/QĐ-BGDĐT ban hành Quyết định công bố hết hiệu lực các Điều: 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13 và 14 Thông tư số 17/2012/TT-BGDĐT ngày 16/5/2012 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy định về dạy thêm, học thêm.
Như thế, việc dạy thêm học thêm vẫn được thực hiện theo Điều 4, Điều 5, Điều 7 Thông tư 17.
Cụ thể, Điều 4 quy định các trường hợp không được dạy thêm (trích): Không dạy thêm đối với học sinh đã được nhà trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày; Không dạy thêm đối với học sinh tiểu học, trừ các trường hợp: bồi dưỡng về nghệ thuật, thể dục thể thao, rèn luyện kỹ năng sống.
Điều 5 quy định tổ chức dạy thêm, học thêm trong nhà trường (trích): Học sinh có nguyện vọng học thêm phải viết đơn xin học thêm gửi nhà trường; cha mẹ học sinh hoặc người giám hộ có con em xin học thêm trực tiếp ký, ghi cam kết với nhà trường về dạy thêm, học thêm vào đơn xin học thêm và chịu trách nhiệm thực hiện cam kết;
Giáo viên có nguyện vọng dạy thêm phải có đơn đăng ký dạy thêm; trong đơn có cam kết với nhà trường về việc hoàn thành tốt tất cả các nhiệm vụ của giáo viên theo quy định chung và các nhiệm vụ khác do nhà trường phân công, đồng thời thực hiện nghiêm túc các quy định về dạy thêm, học thêm trong nhà trường.
Điều 7 quy định thu và quản lý tiền học thêm (trích): Mức thu tiền học thêm do thỏa thuận giữa cha mẹ học sinh với nhà trường.
Thành phố Hồ Chí Minh đã từng cấm dạy thêm học thêm
Được biết, năm học 2016-2017, ngành giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện chỉ đạo của Thành phố về việc xóa dạy thêm và học thêm tại các trường học. Một số giải pháp được xuất như đổi mới dạy học, đánh giá, kiểm tra; minh bạch đề thi để giảm tiêu cực; đồng bộ với việc giảm tải chương trình, hình thức thi cử nhẹ nhàng...
Tuy nhiên, sau đó Thường trực Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh kết luận, trong điều kiện hiện nay, nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục còn chậm đổi mới; phương pháp thi cử còn thiên về kiểm tra kiến thức nên nhu cầu học thêm vẫn còn trong một bộ phận phụ huynh học sinh.
Vì vậy, Thành phố Hồ Chí Minh chưa xóa dạy thêm, học thêm trong nhà trường. Việc triển khai chủ trương xóa dạy thêm, học thêm cần phải có lộ trình, cách làm phù hợp, cụ thể, hạn chế tối đa những tác động tiêu cực đến phụ huynh học sinh và đội ngũ thầy cô giáo; đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục - đào tạo đúng chủ trương của Đảng.
Từ năm 2016, trên diễn đàn của Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã từng có ý kiến cho rằng, "Đã đến lúc Bộ Giáo dục cần có nghiên cứu nghiêm túc về dạy thêm, học thêm" nhằm đưa ra giải pháp phù hợp với thực tiễn.
Hi vọng, qua đề tài của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, Bộ Giáo dục "có thể đề ra những chủ trương, quy định phù hợp với thực tiễn, nhằm phát huy mặt tích cực của dạy thêm, học thêm và hạn chế mặt tiêu cực của vấn đề này".
Tài liệu tham khảo:
https://vnes.edu.vn/ks9-gv/?fbclid=IwAR30sULm3k4p9oJ18iJEHcJ0TkmlbxzgG_Rcav8VA3WCwoohmf7L_EUGYY4
https://giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/bo-truong-bo-giao-duc-day-them-truc-tuyen-can-phai-len-an-ngan-chan-post222330.gd
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Quyet-dinh-2499-QD-BGDDT-2019-cong-bo-het-hieu-luc-cac-Dieu-Thong-tu-day-them-hoc-them-422996.aspx
https://giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/tp-ho-chi-minh-yeu-cau-cham-dut-day-them-hoc-them-tai-nha-truong-post168409.gd
https://dantri.com.vn/giao-duc-huong-nghiep/vi-sao-tphcm-chua-xoa-day-them-hoc-them-trong-nha-truong-20161011073622857.htm
https://giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/da-den-luc-bo-giao-duc-can-co-nghien-cuu-nghiem-tuc-ve-day-them-hoc-them-post168941.gd
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.