Hiện đánh giá kết quả học tập của học sinh bậc trung học phổ thông đang có 2 cách đánh giá khác nhau. Cụ thể, với học sinh lớp 10, việc đánh giá, xếp loại sẽ căn cứ theo quy định mới nhất tại Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT. Học sinh được đánh giá theo bốn mức, gồm: Tốt, Khá, Đạt và Chưa đạt.
Học sinh lớp 11, 12 (học chương trình 2006) được đánh giá dựa theo việc xếp loại học sinh giỏi, khá, trung bình và yếu, kém.
Theo dữ liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm học 2022-2023, cả nước có khoảng gần 1,7 triệu học sinh lớp 11, 12 (có 6 địa phương chưa có số liệu thống kê, gồm Đăk Nông, Kon Tum, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Tuyên Quang, Thái Bình).
Tỷ lệ học sinh lớp 11, 12 đạt học lực giỏi chiếm khoảng 36,7%, gần 46% học sinh có học lực khá. Về hạnh kiểm, trên 90% học sinh cả nước đều đạt hạnh kiểm tốt.
Tỷ lệ này không có quá nhiều biến động khi thay đổi cách đánh giá với học sinh lớp 10. Cụ thể, năm học 2022-2023 cả nước có khoảng hơn 930.000 học sinh lớp 10. “Tốt” là mức cao nhất trong đánh giá học lực học sinh. Theo đó, tỷ lệ học sinh lớp 10 đạt học lực tốt đạt gần 34%, gần 85% học sinh lớp 10 cả nước đạt hạnh kiểm tốt.
Top 10 tỉnh, thành có tỷ lệ học sinh lớp 11, 12 đạt "Giỏi" cao nhất
 |
Thống kê trong tổng số khoảng 1,7 triệu học sinh lớp 11, 12 cả nước năm vừa qua, Hải Phòng là thành phố dẫn đầu về tỷ lệ học sinh giỏi (điểm trung bình trên 8) với tỷ lệ 62,32%. Như vậy, cứ khoảng 100 học sinh Hải Phòng sẽ có khoảng 62 em đạt học lực giỏi.
Xếp thứ 2 trong danh sách này là thành phố Hà Nội với tỷ lệ học sinh đạt học lực giỏi là 58,17%. Tuy nhiên, nếu xét theo số lượng học sinh, Hà Nội có có tổng số học sinh giỏi nhiều hơn Hải Phòng (gấp 3,7 lần, cụ thể Hà Nội có 100.230 học sinh, Hải Phòng có 26.518 học sinh).
Hai tỉnh Nam Định và Long An có tỷ lệ học sinh giỏi trên 50% tổng số học sinh. Các tỉnh khác là An Giang, Bắc Ninh, Bến Tre, Đà Nẵng, Đồng Tháp, Hà Nam, Hải Dương, Tiền Giang, Thành phố Hồ Chí Minh, Vĩnh Long đạt trên 40%.
 |
Các tỉnh, thành phố có tỷ lệ học sinh giỏi (lớp 11, 12) thấp nhất cả nước chủ yếu tập trung ở các tỉnh miền núi phía Bắc, gồm: Lai Châu, Sơn La, Bắc Kạn, Hà Giang, Điện Biên, Cao Bằng, Yên Bái, Lào Cai và Bạc Liêu - tỉnh thuộc vùng Đồng bằng Sông Cửu Long.
Một tỉnh thuộc vùng Bắc Trung Bộ cũng góp mặt trong danh sách này là Thanh Hóa. Đây cũng là địa phương có tỷ lệ học sinh giỏi thấp nhất cả nước - chưa đến 1% tổng học sinh lớp 11, 12 toàn tỉnh đạt học sinh giỏi. Cụ thể, toàn tỉnh Thanh Hóa có 270 học sinh trên tổng số 64.234 học sinh lớp 11, 12 đạt học lực giỏi.
Hai tỉnh Lai Châu và Sơn La có tỷ lệ học sinh giỏi đạt dưới 10%. Các tỉnh còn lại tỷ lệ học sinh lớp 11, 12 đạt học sinh giỏi dao động từ 10 đến dưới 20%.
Top 10 tỉnh, thành có tỷ lệ học sinh lớp 10 đạt học lực "Tốt" cao nhất
 |
7/10 tỉnh, thành có tỷ lệ học sinh lớp 11, 12 đạt học lực giỏi cũng tiếp tục có mặt trong danh sách 10 tỉnh, thành có tỷ lệ học sinh lớp 10 đạt học lực tốt (điểm trung bình trên 8) cao nhất, gồm: Hải Phòng, Hà Nội, Nam Định, Long An, Vĩnh Long, Bắc Ninh và Bến tre.
Đáng chú ý, một kết quả bất ngờ khi thống kê tỷ lệ học sinh giỏi của các tỉnh thành: Thanh Hóa là địa phương có có tỷ lệ học sinh lớp 11, 12 đạt học lực giỏi thấp nhất cả nước (chưa đến 1%). Tuy nhiên, khi áp dụng cách đánh giá mới với học sinh lớp 10, địa phương này lại có mặt trong top 10 tỉnh, thành có tỷ lệ học sinh đạt học lực tốt cao nhất.
Cụ thể, Bắc Ninh và Thanh Hóa đều có tỷ lệ học sinh đạt học lực tốt đạt trên 80% tổng số học sinh, với tỷ lệ lần lượt là 86,27% và 85,76%. Xếp thứ 3 là thành phố thuộc khu vực Tây Nguyên - tỉnh Gia Lai với tỷ lệ 76,6% trong tổng số hơn 17.500 học sinh toàn tỉnh.
Đánh giá xếp loại học lực tốt với học sinh lớp 10, hai thành phố Hà Nội và Hải Phòng có tỷ lệ học sinh đạt học lực tốt đạt dưới 50%, cụ thể lần lượt là 46,38% và 45,05%. Các tỉnh còn lại có tỷ lệ học sinh đạt học lực tốt đạt dưới 40%: Bến Tre, Nam Định, Vĩnh Long, Long An và Đà Nẵng.
 |
9/10 tỉnh thành có tỷ lệ học sinh lớp 11, 12 đạt học lực giỏi thấp nhất tiếp tục có mặt trong danh sách 10 tỉnh, thành có tỷ lệ học sinh lớp 10 đạt học lực giỏi thấp nhất.
Các tỉnh Sơn La, Bắc Kạn, Lai Châu, Hà Giang Cao Bằng có tỷ lệ học sinh đạt học lực tốt dao động từ trên 6% đến dưới 10%. 4 tỉnh Bạc Liêu, Điện Biên Lào Cai, Yên Bái có tỉ lệ dao động từ trên 10% đến dưới 15%, Hòa Bình có tỷ lệ học sinh lớp 10 đạt học lực tốt là 15,18% trên tổng học sinh.
Mặc dù không bình luận về những con số đưa ra tại dự thảo, tuy nhiên đánh giá tổng quan việc kiểm tra, đánh giá học sinh của các địa phương, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa ra một số hạn chế như: Công tác chỉ đạo, quản lý việc thực hiện kiểm tra, đánh giá theo Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT tại các địa phương còn chưa thống nhất giữa các đơn vị khác nhau dẫn đến việc thực hiện của giáo viên còn nhiều lúng túng.
Ví dụ: việc tổ chức đánh giá lại cho học sinh theo quy định; việc phân công giáo viên đánh giá những môn học mới như Khoa học tự nhiên, Lịch sử- Địa lý, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.
Một số giáo viên còn lúng túng trong việc kiểm tra đánh giá, đặc biệt việc thực hiện đánh giá quá trình, đánh giá bằng nhận xét, đánh giá dự án học tập, sản phẩm học tập....
Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hồ sơ, sổ sách đánh giá học sinh còn nhiều bất cập và chưa đúng quy định ở một số địa phương. Ví dụ: việc đánh giá học sinh trên các phần mềm còn yêu cầu giáo viên phải ghi nhận xét đối với tất cả học sinh,…
Cũng theo Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá, một số cán bộ quản lý, giáo viên chưa hiểu đúng về quy định kiểm tra, đánh giá học sinh theo Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT; việc phát triển ngân hàng câu hỏi phục vụ cho việc xây dựng đề kiểm tra theo ma trận, đặc tả còn chưa thực sự hiệu quả.