Chủ đề sáng kiến kinh nghiệm thời gian vừa qua thu hút rất nhiều sự quan tâm của thầy cô giáo trên cả nước.
Phía sau những cái được gọi là sáng kiến kinh nghiệm ấy quả thật có rất nhiều chuyện buồn lòng mà rất nhiều bài viết trên báo chí đã phản ánh.
Điều đáng buồn nhất theo người viết, chính là việc mua bán sáng kiến kinh nghiệm đạt giải tràn lan trên mạng xã hội.
Thậm chí, theo tìm hiểu của người việt, có những hội nhóm mua bán sáng kiến kinh nghiệm thu hút hàng chục nghìn thành viên. Nếu chỉ một phần nhỏ trong đó là các thầy cô, người làm trong ngành giáo dục có nhu cầu thật thì là điều rất đỗi xấu xí.
Bản thân người viết cũng từng tham gia viết sáng kiến kinh nghiệm. Tôi đến với sáng kiến kinh nghiệm rất tình cờ, khi ban giám hiệu và tổ bộ môn thấy chất lượng mũi nhọn của môn Hóa học do tôi phụ trách ngày càng đi lên, đã hỏi tôi có biện pháp gì trong dạy học mà học sinh “mê” Hóa học vậy.
Tôi thấy mình cũng dạy bình thường. Tôi đặt mình vào vị trí của học trò, ngày đi học mình thích gì, muốn thầy cô dạy như thế nào, làm như thế nào, nay mình làm cho học trò cái đó, học trò thích, ham học, mình lại thích và đam mê hơn.
Vì vậy, chỉ về trường sau hơn 5 năm, số học sinh đăng ký tham gia thi học sinh giỏi Hóa học đã chiếm hơn phân nửa tổng số học sinh đăng ký thi học sinh giỏi của cả trường.
Số lượng học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh cứ tăng dần, từ giải khuyến khích rồi đến giải Nhì, giải Nhất, chính chuyên viên bộ môn của Sở giáo dục cũng ngạc nhiên khi một trường không phải trường điểm lại liên tục có học sinh đạt giải Nhất, Nhì cấp tỉnh, nên khi về huyện công tác đã yêu cầu phòng giáo dục đưa đến tận trường để mục sở thị.
Sau đó, tôi được yêu cầu viết sáng kiến kinh nghiệm. Thời điểm đó, cả trường cũng chưa có ai từng viết sáng kiến kinh nghiệm để học hỏi. Kết quả, sáng kiến kinh nghiệm của tôi bị rớt từ vòng gửi xe vì … không đúng quy định cấu trúc của một sáng kiến kinh nghiệm.
Dù bản thân tôi chẳng mưu cầu gì từ việc viết sáng kiến kinh nghiệm, nhưng thầy hiệu trưởng bảo giải pháp của tôi rất hay. Sau đó, thầy động viên tôi chỉ cần viết đúng cấu trúc, bổ sung thêm dữ liệu thống kê, chắc chắn đạt giải cao.
Năm học sau, tôi viết lại sáng kiến kinh nghiệm từ các giải pháp của mình đã áp dụng theo cấu trúc quy định của sáng kiến kinh nghiệm, kết quả tôi được công nhận đạt giải cấp huyện, cấp tỉnh.
Tôi thấy, nếu giáo viên biết đúc rút những kinh nghiệm, giải pháp của bản thân đã áp dụng trong dạy học, nâng cao được chất lượng bộ môn, chất lượng công tác, sẽ là những sáng kiến kinh nghiệm thực sự.
Sau khi đạt giải cấp tỉnh, tôi đã được điều động tham gia chấm sáng kiến kinh nghiệm của phòng giáo dục hàng chục năm nay.
Từ những trải nghiệm bản thân, người viết cho rằng không khó để triệt tiêu sáng kiến kinh nghiệm sao chép.
Một sáng kiến kinh nghiệm không thể có trong ngày một ngày hai và không thể "giấu" được đồng nghiệp. Sáng kiến kinh nghiệm phải được phản ánh trung thực qua từng trang giáo án, tiết dạy trên lớp, kết quả giáo dục. Vì thế, giáo viên, lãnh đạo nhà trường trường sẽ nhận ra khi giáo viên có sáng kiến ở bộ môn mình phụ trách.
Từ thực tế dạy học, đã làm giám khảo chấm sáng kiến kinh nghiệm hàng chục năm qua, tôi đề xuất một số giải pháp sau để triệt tiêu những sáng kiến kinh nghiệm sao chép.
Thứ nhất, nếu phát hiện sáng kiến kinh nghiệm đi thi cấp huyện, cấp tỉnh là sản phẩm sao chép trên mạng, xin cho, mua bán, phải có hình thức kỉ luật.
Với giáo viên vi phạm: hạ thi đua năm học giáo viên vi phạm sao chép sáng kiến kinh nghiệm, thông báo hình thức kỉ luật cho toàn huyện được biết.
Cấm tuyệt đối giáo viên sao chép sáng kiến kinh nghiệm tham gia thi sáng kiến kinh nghiệm trong vòng 10 năm.
Khi bị thông báo toàn huyện, cấm thi sáng kiến kinh nghiệm trong vòng 10 năm, giáo viên sẽ không dám, không muốn, sao chép, mua bán, xin cho sáng kiến kinh nghiệm để đi thi.
Với lãnh đạo trường học đề xuất đưa sáng kiến kinh nghiệm sao chép đi thi cấp huyện, cấp tỉnh: không được xét hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong năm học có giáo viên vi phạm sao chép sáng kiến kinh nghiệm đi thi.
Thực tế, lãnh đạo nhà trường, tổ trưởng sẽ biết ngay giáo viên có sáng kiến kinh nghiệm hay không qua quá trình dạy học hay kiểm tra hồ sơ giáo án.
Khi bị trách nhiệm liên đới với giáo viên sao chép sáng kiến kinh nghiệm đi thi, lãnh đạo trường học sẽ quán triệt giáo viên không được sao chép sáng kiến kinh nghiệm, trung thực đánh giá sáng kiến kinh nghiệm của giáo viên.
Khi tổ chức chấm sáng kiến kinh nghiệm cấp tổ, cấp trường, lãnh đạo nhà trường sẽ chỉ đạo các thành viên hội đồng chấm kiểm tra kĩ nội dung sáng kiến kinh nghiệm có phải là các giải pháp mà giáo viên đã áp dụng thực tế không, có hiệu quả cụ thể không.
Hội đồng chấm sáng kiến kinh nghiệm cấp trường sẽ yêu cầu giáo viên viết sáng kiến kinh nghiệm thuyết minh rõ các giải phải pháp đó đã được áp dụng thời điểm nào, minh chứng cụ thể qua kế hoạch bài dạy, vở ghi của học sinh, sản phẩm học tập của học sinh.
Từ thực tế của việc dạy học, sản phẩm học tập của học sinh, chất lượng cụ thể, sẽ minh bạch giải pháp, sáng kiến kinh nghiệm của giáo viên, tránh được hoàn toàn việc sao chép, làm cho có sáng kiến kinh nghiệm để đi thi.
Thứ hai, giới thiệu các sáng kiến kinh nghiệm được công nhận cấp huyện, cấp tỉnh trên cổng thông tin điện tử của Sở, Phòng cho giáo viên tham khảo, học tập, áp dụng.
Việc công khai sáng kiến kinh nghiệm đạt giải sẽ làm cho sáng kiến kinh nghiệm có giá trị thực tế, được áp dụng vào cuộc sống, nâng cao chất lượng dạy học.
Ngoài ra, công khai sáng kiến kinh nghiệm cũng là giải pháp nhờ cộng đồng giáo viên kiểm định, phát hiện sự gian dối, sao chép của sáng kiến kinh nghiệm.
Nếu áp dụng hai giải pháp đã đề xuất, tôi tin rằng sẽ triệt tiêu hoàn toàn nạn sao chép sáng kiến kinh nghiệm trong ngành giáo dục.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.