Năm học 2024-2025 đánh dấu chương trình giáo dục phổ thông 2018 hoàn thành chu trình đầu tiên, triển khai ở tất cả các khối lớp. Đặc biệt, đây cũng là năm đầu tiên học sinh lớp 12 thi tốt nghiệp trung học phổ thông theo chương trình mới.
Hiện tại, chương trình giáo dục phổ thông mới đang được triển khai đồng bộ ở tất cả các địa phương, vùng miền. Để đáp ứng các yêu cầu của chương trình này, các địa phương đều quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên. Tuy nhiên, tại một số tỉnh miền núi, hệ thống cơ sở vật chất vẫn chưa đáp ứng yêu cầu. Nhiều cơ sở giáo dục còn thiếu giáo viên, nhất là với các môn tiếng Anh, Tin học.
Chủ động rà soát, thực hiện kết luận số 91-KL/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Vũ Văn Dũng - Trưởng phòng Giáo dục phổ thông, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang cho biết, sau 4 năm thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, toàn tỉnh cơ bản đảm bảo yêu cầu cần đạt.
“Các cơ sở giáo dục tổ chức xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường, kế hoạch dạy học các môn học, hoạt động giáo dục bắt buộc, môn học tự chọn theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo; lựa chọn nội dung giáo dục cần thiết phù hợp với khung thời gian năm học, đảm bảo tính khoa học, sư phạm; linh hoạt, chủ động trong tổ chức thực hiện dạy học các môn học, hoạt động giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương; kế hoạch giáo dục nhà trường thường xuyên được điều chỉnh, bổ sung kịp thời các nội dung để phù hợp với đối tượng học sinh và điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên của nhà trường.
Sở cũng thực hiện giao quyền chủ động về kế hoạch giáo dục cho các cơ sở giáo dục phổ thông để tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm, đồng thời phát huy trí tuệ tập thể, khả năng sáng tạo của hiệu trưởng và tập thể cán bộ quản lý, giáo viên các nhà trường; thực hiện quản trị hoạt động dạy và học theo hướng hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực học sinh”, ông Dũng chia sẻ thêm.
Theo ông Dũng, Tuyên Quang hiện là một trong các tỉnh trung du miền núi phía Bắc đi đầu về chất lượng giáo dục. Để duy trì thành tích trên, những năm học tới, Sở sẽ rà soát, tổ chức triển khai thực hiện Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.
Ông Dũng cho biết thêm Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang luôn chú trọng thực hiện các giải pháp để đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh gắn với việc khắc phục bệnh thành tích trong giáo dục. Bên cạnh đó, Sở cũng chỉ đạo các nhà trường tập trung nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, dự giờ liên trường, xây dựng video bài giảng minh họa. Đồng thời nâng cao sự phối hợp giữa nhà trường, cha mẹ học sinh và các cơ quan, tổ chức có liên quan tại địa phương trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giáo dục.
Thầy Hoàng Anh Tuấn - Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học cơ sở và Trung học phổ thông huyện Na Hang (tỉnh Tuyên Quang) cho biết nhà trường đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường chuyển đổi số trong hoạt động dạy học, sử dụng hồ sơ, sổ sách điện tử... Từ đó công tác giáo dục được đổi mới toàn diện, mang lại cảm hứng, động lực dạy và học cho giáo viên và học sinh.
Để đáp ứng việc dạy học tích hợp, nhà trường đã cử giáo viên đi bồi dưỡng nâng cao trình độ để phục vụ công tác giảng dạy môn khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Đồng thời nhà trường cũng bố trí giáo viên dạy các mạch kiến thức phù hợp với năng lực chuyên môn của từng giáo viên để đảm bảo có lợi nhất cho học sinh. Sau 3 năm thực hiện, giải pháp này được đánh giá tương đối hiệu quả.
Trong khi đó, cô Nguyễn Thị Hòa - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Nguyễn Văn Huyên (xã An Tường, Thành phố Tuyên Quang) cũng nhận xét kết quả học tập và rèn luyện của học sinh học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở trường đã có những chuyển biến tích cực. Mục tiêu phát triển phẩm chất, năng lực học sinh của chương trình giáo dục phổ thông 2018 bước đầu đã được khẳng định, tạo niềm tin cho giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh và xã hội.
Các điểm trường vùng sâu, vùng xa còn thiếu cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên
Theo Trưởng phòng Giáo dục phổ thông, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang, bên cạnh những thành tích đạt được, ngành giáo dục địa phương cũng phải đối mặt với nhiều thách thức.
Các điểm trường vùng sâu vùng xa trên địa bàn tỉnh còn thiếu nhiều phòng học bộ môn, trang thiết bị dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Đội ngũ giáo viên chưa đáp ứng được nhu cầu dạy và học của địa phương. Các trường chủ yếu thiếu giáo viên một số bộ môn như Tin học, Ngoại ngữ. Giáo viên còn phải kiêm nhiệm việc phụ trách thư viện, quản lý thiết bị dạy học do thiếu nhân viên trường học.
Bên cạnh đó, năng lực học tập của học sinh tại một số địa phương khó khăn còn hạn chế so với các học sinh ở vùng thuận lợi. Cha mẹ học sinh ít quan tâm tới việc học của con em, không thường xuyên phối hợp với nhà trường trong công tác giáo dục học sinh.
Đồng tình với ý kiến trên, thầy Hoàng Anh Tuấn chia sẻ: “Khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhà trường gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là về giáo viên và cơ sở vật chất. Về đội ngũ giáo viên, còn một số ít giáo viên chưa đáp ứng được yêu cầu thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy.
Trong các năm học thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới nhà trường còn thiếu giáo viên ở một số môn. Cơ sở vật chất của nhà trường dù đã được bổ sung nhưng vẫn chưa đủ để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018”.
Theo thầy Tuấn, chương trình giáo dục phổ thông mới có sự đổi mới toàn bộ và đồng bộ, từ chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá. Trong đó, sự thay đổi trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2025 đang là mối quan tâm lớn của thầy và trò nhà trường. Nhiều học sinh vẫn lo lắng trong việc lựa chọn tổ hợp khi có nhiều sự thay đổi trong chương trình học như tích hợp môn học, bổ sung thêm các môn như Giáo dục kinh tế và Pháp luật, Hoạt động trải nghiệm.
Để hỗ trợ học sinh, đặc biệt là những em ở vùng sâu vùng xa, chưa có điều kiện tiếp xúc với nhiều thông tin, thầy Tuấn và các giáo viên trong trường thường xuyên quan tâm đến việc tư vấn môn học cho học sinh đặc biệt là học sinh đầu cấp. Các thầy cô giáo sẽ phân tích cho phụ huynh và học sinh hiểu ngay từ khi các em nhập trường. Đồng thời, tiếp tục đưa nội dung này là một trong những nội dung quan trọng trong tuần sinh hoạt tập thể đầu năm.
Tại Trường Trung học phổ thông Nguyễn Văn Huyên, cô Hòa cho biết chương trình giáo dục phổ thông 2018 có một số phần kiến thức nặng đối với học sinh vùng sâu vùng xa. Nguyên nhân là do sách giáo khoa mới ngữ liệu, hình ảnh, cấu trúc, hệ thống câu hỏi và bài luyện tập còn chưa được tinh giản, chọn lọc.
Để khắc phục những khó khăn trên, Trường Trung học phổ thông Nguyễn Văn Huyên đã bố trí các bàn thông tin, tư vấn về chương trình học, đặc biệt là về các môn học lựa chọn vào ngày nhập học. Khi học sinh đã xác nhận nhập học, trường tăng cường thông tin, tuyên truyền, hỗ trợ phụ huynh và học sinh cùng tìm hiểu về những điểm mới của chương trình giáo dục khi vào lớp 10.
“Thay vì tổ chức cho các em lựa chọn tổ hợp ngay trong ngày nhập học, trường đã lùi thời gian lựa chọn tổ hợp lại để phụ huynh và học sinh có thời gian tìm hiểu, cân nhắc. Học sinh được đăng ký và học thử nghiệm để hiểu biết hơn về môn học. Sau đó, nhà trường sẽ cho các em điều chỉnh tổ hợp theo nguyện vọng. Tuy nhiên, khi chuyển tổ hợp, học sinh phải tự ôn tập và làm bài kiểm tra, nếu đủ điều kiện sẽ được chuyển theo quy định.
Để học sinh lựa chọn tổ hợp phù hợp với sở thích, năng lực bản thân, tránh phải thay đổi giữa chừng, theo cô Hòa cần tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong các cơ sở giáo dục trung học. Trong đó, tập trung đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục hướng nghiệp; phát triển đội ngũ giáo viên kiêm nhiệm làm nhiệm vụ tư vấn, hướng nghiệp; huy động nguồn lực xã hội tham gia giáo dục hướng nghiệp.
Nhà trường tổ chức khảo sát nhu cầu học tập các môn học lựa chọn, cụm chuyên đề học tập của học sinh lớp 9 tại các trường trung học cơ sở trong vùng tuyển sinh để chủ động chuẩn bị cho học sinh vào học lớp 10. Tăng cường tư vấn hướng nghiệp theo định hướng nghề nghiệp cấp trung học phổ thông và tổ chức tư vấn cho phụ huynh, học sinh đăng ký, lựa chọn môn học phù hợp năng lực, sở trường và định hướng nghề nghiệp của học sinh”, cô Hòa chia sẻ thêm.
Trong khi đó, ông Vũ Văn Dũng cho biết, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang đã có những chỉ đạo kịp thời cùng các nhà trường tháo gỡ khó khăn.
“Sở Giáo dục và Đào tạo đã chủ động mở các lớp bồi dưỡng cho 272 giáo viên trung học cơ sở dạy Lịch sử - Địa lý và 417 giáo viên trung học cơ sở dạy môn Khoa học tự nhiên. Đến thời điểm hiện tại việc dạy môn Lịch sử - Địa lý và Khoa học tự nhiên tại các cơ sở giáo dục cơ bản đã đi vào nề nếp.
Sở cũng chỉ đạo các cơ sở giáo dục thực hiện bố trí giáo viên có trình độ chuyên môn phù hợp để dạy các môn học tích hợp; chủ động sắp xếp phân phối chương trình của các môn học tích hợp nhằm tận dụng tối đa đội ngũ giáo viên hiện có của đơn vị và theo hướng dẫn tại Công văn số 5636/BGDĐT-GDTrH ngày 10/10/2023 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về xây dựng kế hoạch dạy học các môn học Khoa học tự nhiên, Lịch sử và Địa lý, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.
Để tạo sự đồng đều về chất lượng giáo dục, những năm qua, Sở ưu tiên bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, quản lý và đội ngũ giáo viên các trường học vùng sâu, vùng khó khăn. Đến nay, 100% cán bộ quản lý và giáo viên các trường trên địa bàn được thường xuyên bồi dưỡng về công tác quản lý, quản trị thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018. Bên cạnh đó, Sở chỉ đạo các trường học ở vùng thuận lợi tổ chức 'kết nghĩa', giúp đỡ các trường học vùng sâu, vùng khó nhằm chia sẻ, hỗ trợ thường xuyên về công tác quản lý, quản trị và nâng cao chất lượng dạy học”, Trưởng phòng Giáo dục phổ thông Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang thông tin.
Cần thêm giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục các tỉnh vùng sâu vùng xa
Từ thực tế sau 4 năm triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018, Trưởng phòng Giáo dục phổ thông, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang đề xuất một số nội dung để thực hiện chương trình này hiệu quả hơn trong những năm học tiếp theo.
Cụ thể, chương trình giáo dục phổ thông mới đòi hỏi cả về số lượng và chất lượng người làm việc trong ngành giáo dục. Vì vậy, ông Dũng kiến nghị không thực hiện giảm số lượng người làm việc trong ngành Giáo dục của tỉnh Tuyên Quang hoặc cấp kinh phí hỗ trợ theo định mức biên chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo để các cơ sở giáo dục công lập hợp đồng thêm người làm việc hoặc chi tiền dạy thêm giờ cho giáo viên theo quy định.
“Ngoài giải quyết vấn đề đội ngũ giáo viên, Sở cũng mong muốn Chính phủ có phương án để giúp các địa phương như tỉnh Tuyên Quang thực hiện mục tiêu kiên cố hóa 100% phòng lớp học theo Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị”, ông Dũng nhấn mạnh.
Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tuyên Quang cũng mong muốn thời gian tới có sự đánh giá toàn diện hiệu quả đối với việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa giai đoạn 2021 - 2025 để đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục trong thời gian tới.
Cùng bàn về vấn đề này, cô Hòa cho rằng sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông mới nên có sự tinh giản. Việc này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh nếu muốn chuyển đổi môn học, cụm chuyên đề học tập cấp trung học phổ thông.
Trong khi đó, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc nội trú Trung học cơ sở và Trung học phổ thông huyện Na Hang bày tỏ mong muốn nhà trường được bổ sung cơ sở vật chất một cách đồng bộ phù hợp với chương trình từng môn học. Bên cạnh đó, thiếu giáo viên cũng là bài toán khó đối với nhà trường. Vì vậy, thầy Tuấn đề xuất được bổ sung giáo viên theo quy định cho nhà trường, đồng thời tăng cường tập huấn, bồi dưỡng năng lực quản lý, năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý, giáo viên để đáp ứng yêu cầu thực hiện tốt chương trình giáo dục phổ thông 2018.