Khi ngành Giáo dục triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với mục tiêu chuyển từ truyền thụ kiến thức sang phát triển phẩm chất, năng lực cho người học nên phương pháp, kĩ thuật dạy học cũng có nhiều khác biệt. Vì thế, việc tổ chức thao giảng để minh họa các chuyên đề ở từng bộ môn cũng rất cần thiết.
Bởi lẽ, thông qua những tiết thao giảng minh họa cho từng chuyên đề, giáo viên học có thể học hỏi, rút kinh nghiệm lẫn nhau. Đồng thời, giáo viên trong cùng bộ môn sẽ tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình giảng dạy (nếu có).
Tuy nhiên, bên cạnh những tiết thao giảng chuyên đề có chất lượng thì cũng không ít tiết mang tính hình thức. Hơn nữa, công việc này khiến không ít giáo viên cảm thấy quá tải- nhất là những thành viên hội đồng bộ môn của từng bộ môn học vì họ liên tục phải tham gia xây dựng, tham dự nhiều cấp khác nhau và nhiều khi dẫn đến sự tốn kém cho không ít giáo viên ở các nhà trường.
Áp lực từ việc xây dựng và đi dự các tiết thao giảng chuyên đề
Một tổ trưởng chuyên môn và cũng là thành viên hội đồng bộ môn cấp Trung học cơ sở đang công tác tại một tỉnh phía Nam chia sẻ với người viết rằng, việc thực hiện các tiết thao giảng chuyên đề hiện nay ở địa phương cô khá nặng nề nên không tránh khỏi sự quá tải cho giáo viên tham dự.
Mỗi năm học, tổ chuyên môn phải thực hiện thao giảng chuyên đề 2 lần. Tất nhiên, người lập kế hoạch chuyên đề và xây dựng tiết thao giảng chính là tổ trưởng chuyên môn. Có năm, tổ trưởng đứng ra thao giảng thì “tự biên, tự diễn luôn”.
Bên cạnh việc xây dựng chuyên đề của tổ thì mỗi năm phải dự 2 tiết chuyên đề của nhà trường và tiết thao giảng được luân phiên giữa các môn học với nhau. Vì thế, cũng có năm là tổ của mình thao giảng, có năm là tổ chuyên môn khác nhưng đều phải tham dự.
Hằng năm, mỗi môn học của huyện sẽ thực hiện 4 tiết thao giảng cấp huyện và các trường cũng luân phiên thao giảng. Là thành viên hội đồng bộ môn nên cô phải về đơn vị thao giảng xây dựng chuyên đề. Ngày tổ chức thao giảng lại một lần nữa đến dự và chủ trì việc rút kinh nghiệm cho chuyên đề đó.
Bên cạnh cấp huyện thì hội đồng bộ môn cấp tỉnh mỗi năm cũng tổ chức 4 chuyên đề được luân phiên giữa các huyện với nhau. Chính vì là 1 trong hai thành viên hội đồng bộ môn của huyện nên cô bắt buộc phải tham dự theo chỉ đạo của cấp trên.
Vì thế, mỗi năm cô phải vừa xây dựng (đối với môn học của mình ở tổ chuyên môn và cấp huyện) và tham gia dự tất cả đến mười mấy chuyên đề khác nhau. Đó là chưa kể đi dự giờ tư vấn cho giáo viên trong huyện khi có kế hoạch của bộ phận chuyên môn.
Với cách tính công tác phí hiện nay, nếu đến xây dựng chuyên đề hoặc đi dự giờ trong quãng đường dưới 15 km trở lên (tính từ trường mình đến trường bạn) thì không có tiền công tác phí. Trên 15 km mới được nhà trường chi trả công tác phí.
Nhiều khi đi dự giờ chuyên đề cấp tỉnh ở huyện khác cách xa nhà đến cả gần 100 km thì một số giáo viên phải chung tiền với nhau để thuê chiếc xe ô tô đưa đón vì nhiều khi mưa nắng thất thường mà đến địa phương khác thì đường xá không thông thạo mà phải đến đúng giờ. Nên nhiều khi đi dự giờ thao giảng thì tiền công tác phí không đủ trả tiền xe.
Nhưng dù sao đi dự giờ ở trường bạn vẫn còn nhẹ nhàng hơn việc trường mình được chỉ định tổ chức tiết thao giảng chuyên đề cấp huyện, cấp tỉnh. Bởi, để tổ chức được một chuyên đề thành công, có chất lượng phải tốn rất nhiều thời gian, công sức và cả tiền bạc giáo viên trong tổ phải bỏ ra.
Nên giảm số lượng tiết thao giảng chuyên đề và đối tượng người dự
Với số lượng chuyên đề và số tiết thao giảng như đã đề cập ở trên, chúng ta thấy rằng một số giáo viên, nhất là những thầy cô kiêm nhiệm tổ trưởng chuyên môn nhiều khi quá tải. Bởi, gần như tháng nào cũng có từ 1-2 tiết thao giảng chuyên đề của các cấp.
Tuy nhiên, có những tiết thao giảng chuyên đề yêu cầu giáo viên đến dự giờ rất mang tính hình thức. Chẳng hạn như những tiết thao giảng chuyên đề cấp trường ở cấp Trung học cơ sở và Trung học phổ thông vì 2 cấp học này mỗi tổ chuyên môn dạy 1 môn học khác nhau.
Vì thế, những tiết thao giảng các môn Khoa học tự nhiên yêu cầu giáo viên các tổ Khoa học xã hội đến dự hoặc ngược lại thì thử hỏi giáo viên học hỏi được điều gì? Mỗi người có 1 đam mê, sở trường khi lựa chọn môn học và nghề nghiệp.
Vậy nên, khi dự giờ xong, Ban giám hiệu sẽ họp và rút kinh nghiệm nhưng giáo viên tổ khác đến dự giờ gần như chẳng ai có ý kiến gì vì đó đâu phải chuyên môn của họ và có mấy người hiểu được nội dung kiến thức giáo viên môn học khác thao giảng đâu mà góp ý.
Vì vậy, những tiết thao giảng chuyên đề cấp trường khi yêu cầu giáo viên tổ khác đến dự giờ thì họ cũng đến theo yêu cầu và mang tính hình thức chứ có rút được kinh nghiệm gì đâu. Nhưng, vô tình mất rất nhiều thời gian của giáo viên vì có những giáo viên hôm đó không có tiết ở trường cũng phải chạy lên trường dự 1 tiết như vậy rồi về.
Đối với việc thao giảng cấp huyện hoặc cụm được đầu tư nhiều hơn nhưng số lượng tiết thao giảng chuyên đề quá nhiều. Thông thường, khi thao giảng khối nào thì điều động giáo viên khối đó ở các trường khác đến dự và tổ trưởng chuyên môn thì khối nào cũng phải đi.
Số lượng giáo viên các đơn vị về đơn vị thao giảng dự giờ chuyên đề nhiều khi quá lớn, lớp học không thể đủ chỗ ngồi. Vì thế, không ít lần giáo viên phải ngồi ngoài hành lang, thỉnh thoảng ghé mắt qua song cửa nhìn thầy và trò trong lớp học.
Đối với việc thao giảng cấp tỉnh còn phải đầu tư công phu hơn vì giáo viên cốt cán ở các huyện về dự nên thường lựa chọn dạy tại các hội trường hoặc phòng giáo viên. Chính vì số lượng người dự quá lớn dẫn đến áp lực cho giáo viên đứng lớp và học sinh tham gia học tiết thao giảng.
Bên cạnh đó, tiền công tác phí mà các trường chi cho giáo viên cũng là một khoản không nhỏ. Nhưng, mấu chốt ở chỗ sau khi đi dự thao giảng thì giáo viên học hỏi được gì. Nếu tiết đó hay, nhiều cái mới thì đương nhiên là bổ ích nhưng nếu tiết dạy đó nhàn nhạt, hình thức, nặng tính “diễn” thì chẳng học hỏi được gì nhưng đơn vị đứng ra thao giảng rất áp lực.
Áp lực trong việc chuẩn bị tiết thao giảng; áp lực trong chi phí cho tiết thao giảng chuyên đề cũng không hề ít mà phần lớn kinh phí này là giáo viên phải chung tiền với nhau vì gần như không có cấp nào cấp kinh phí.
Rõ ràng, với cách tổ chức thao giảng chuyên đề hiện nay đang được tổ chức quá nhiều và chồng lấn lên nhau, gây áp lực cho cả người xây dựng, người dạy và người dự. Và, tất nhiên có cả những chuyên đề không hiệu quả, hình thức.
Vì thế, chúng tôi thấy rằng việc tổ chức thao giảng cấp trường ở cấp Trung học cơ sở và Trung học phổ thông hiện nay nên xem xét lại có cần tổ chức?.
Đối với việc thao giảng chuyên đề cấp cụm, huyện, tỉnh cũng nên giảm số lượng, mỗi năm nên tổ chức khoảng 2 chuyên đề là phù hợp. Nhiều quá sẽ chồng lấn với tên chuyên đề và gây ra áp lực cho người tham dự. Bởi, giáo viên còn phải dạy theo định mức; họ còn phải dự họp hành ở tổ chuyên môn, nhà trường và còn vô vàn những công việc không tên khác.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.