Kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 thí sinh dự thi 4 môn gồm hai môn bắt buộc là Toán học và Ngữ văn, hai môn tự chọn từ các môn lựa chọn được học ở lớp 12, gồm Ngoại ngữ, Lịch sử, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Tin học, Công nghệ.
Năm 2025 cũng là năm đầu tiên mà hai môn Tin học và Công nghệ được đưa vào tổ hợp thi tốt nghiệp trung học phổ thông.
Trước khi học sinh được đăng kí tổ hợp chính thức, nhiều trường học và địa phương đã tổ chức khảo sát và thống kê lựa chọn của học sinh.
Nhiều trường không học sinh nào chọn môn thi Tin học, Công nghệ
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Bội Quỳnh - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Việt Đức (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) cho biết, số học sinh chọn thi tốt nghiệp môn Ngoại ngữ là 765 trên 910 học sinh - chiếm đến 84%; các môn tiếp theo lần lượt là Vật lí (369), Lịch sử (227), Giáo dục kinh tế và pháp luật (210), Hóa học (191). Những môn thuộc nhóm thấp là Địa lí (70), Sinh học (35), Tin học (5) và môn Công nghệ không có học sinh nào lựa chọn.
Hiệu trưởng nhà trường nhận định học sinh có xu hướng thích lựa chọn các môn xã hội hơn các môn tự nhiên, nên nhà trường đã cố gắng giải thích, định hướng và sắp xếp tổ hợp cho khoa học.
Do đó, tất cả 8 tổ hợp của Trường Trung học phổ thông Việt Đức được thiết kế với hai môn chính là Vật lí và Hóa học. Những tổ hợp tự nhiên sẽ bao gồm cả hai môn này và có thể kết hợp với Sinh học hoặc Tin học; trong khi đó, nhóm tổ hợp xã hội có một trong hai môn trên.
"Thực tế, nhiều học sinh lựa chọn tổ hợp xã hội vì các em không chú trọng học các môn tự nhiên ở bậc trung học cơ sở cũng như có tâm lý sợ học các môn học này. Sau khi nhà trường tư vấn, động viên, phân tích lợi ích của từng tổ hợp, số học sinh chọn tổ hợp tự nhiên tăng cao" - cô Quỳnh bày tỏ.
Tại một số trường học khác, Ngoại ngữ cũng là môn học được các học sinh lựa chọn nhiều nhất. Theo thống kê của Trường Trung học phổ thông Cao Bá Quát (huyện Gia Lâm, Hà Nội), Ngoại ngữ có 511/675 học sinh lựa chọn, chiếm 75%, kế tiếp là Vật lí (359), Hóa học (152), Lịch sử (103), Địa lí (94), Giáo dục kinh tế và pháp luật (70), Sinh học (32) và không có học sinh nào đăng kí thi Tin học và Công nghệ.
Tại Trường Trung học phổ thông Thanh Thủy (huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ), trong 390 học sinh thi tốt nghiệp trung học phổ thông vào năm nay, có 220 em lựa chọn môn Ngoại ngữ, chiếm 56,40%; kế tiếp là môn Địa lí với 219 thí sinh, chiếm 56,10%; Vật lí có 110 thí sinh (28,20%); Hóa học và Lịch sử cùng có 87 thí sinh (22,30%); Sinh học có 34 thí sinh (8,70%); Giáo dục kinh tế và pháp luật có 23 thí sinh (5,90%). Trường cũng không có học sinh nào đăng kí thi Tin học và Công nghệ.
Thạc sĩ Trần Huy - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Thanh Thủy bày tỏ: "Trường có đủ giáo viên dạy môn Tin học và môn Công nghệ, năng lực rất tốt. Số lớp học hai môn này khá nhiều nhưng học sinh không có nguyện vọng lựa chọn làm môn thi tốt nghiệp, có thể do các trường đại học chưa công bố tổ hợp xét tuyển các môn đó".
Thành phố Cần Thơ: Tổ hợp có nhiều thí sinh đăng ký nhất là Lịch sử và Địa lí
Theo thống kê của Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Cần Thơ, năm nay, tổ hợp có nhiều thí sinh đăng ký nhất là Lịch sử và Địa lí (1708), kế tiếp là Địa lí và Giáo dục kinh tế và pháp luật (1689), Ngoại ngữ và Vật lí (1568), Vật lí và Hóa học (1494).
Một số tổ hợp chỉ có vài chục thí sinh đăng ký có 2 môn học mới là Tin học và Công nghệ. Trong đó có tổ hợp Hóa học, Công nghệ và tổ hợp Tin học, Công nghệ chỉ có 21 thí sinh.
Bàn luận về xu thế lựa chọn của thí sinh, ông Trần Thanh Bình - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Cần Thơ chia sẻ, học sinh chọn tổ hợp tự nhiên hay xã hội chủ yếu do phù hợp với ngành các em xét tuyển đại học và định hướng nghề nghiệp, không phải do môn học dễ hay khó.
Tại thành phố Cần Thơ, lớp 12 năm học 2024 - 2025 vẫn có 14/30 nhóm môn học có từ 3 môn khoa học tự nhiên trở lên, số học sinh đăng kí học ít nhất 3 môn khoa học tự nhiên đạt 47,4%, chưa kể các nhóm môn có 2/4 môn tự nhiên.
Dù vậy, đây là lần đầu tiên 2 môn Tin học và Công nghệ được học sinh lựa chọn để thi tốt nghiệp trung học phổ thông nên chưa mạnh dạn đăng ký.
"Hiện tại các trường đại học chưa công bố phương án tuyển sinh đại học nên chưa biết có bao nhiêu trường tuyển sinh bằng tổ hợp môn Tin học và môn Công nghệ. Do đó, học sinh đăng ký học và thi tốt nghiệp chưa nhiều" - ông Bình bày tỏ.
Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Cần Thơ cũng đề xuất, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chỉ đạo các trường đại học sớm công bố đề án tuyển sinh, các phương thức xét tuyển phải được công khai, minh bạch.
Trước xu hướng lựa chọn môn tổ hợp thiên về xã hội, Phó giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Văn Dũng - nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh lo ngại tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển cân bằng các ngành nghề.
Thầy Dũng chia sẻ: "Có ba nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này. Nguyên nhân đầu tiên là yếu tố tâm lý của học sinh.
Đối với các em, việc đạt điểm cao trong kì thi này là vô cùng quan trọng, và vì thế, nhiều học sinh thường ưu tiên lựa chọn những phương án an toàn, tức là các tổ hợp môn mà họ cảm thấy dễ đạt điểm cao, thay vì những ngành học đòi hỏi khả năng tư duy khoa học và kỹ thuật.
Nguyên nhân thứ hai là hoạt động hướng nghiệp tại bậc trung học cơ sở chưa hiệu quả. Việc này không chỉ không tạo ra động lực, mà còn không khơi gợi được sự yêu thích và đam mê đối với các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật. Điều này khiến cho học sinh không nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng và cơ hội mà các ngành này mang lại, từ đó không định hướng đúng đắn cho tương lai.
Nguyên nhân thứ ba là các trường đại học, kể cả các trường chuyên về kỹ thuật công nghệ, đang mở rộng thêm các tổ hợp môn xã hội nhằm thu hút đông đảo thí sinh. Điều này tạo ra một thực tế là học sinh thi khối xã hội vẫn có thể vào các trường kỹ thuật, dẫn đến việc nhiều em lựa chọn các tổ hợp môn dễ dàng đạt điểm cao hơn là theo đuổi các ngành học yêu cầu kiến thức chuyên sâu về công nghệ, tin học, hóa học và sinh học.
Tuy nhiên, khi các em vào các trường kỹ thuật, nơi yêu cầu một nền tảng vững chắc về các môn khoa học tự nhiên, nhiều học sinh sẽ gặp khó khăn trong việc theo kịp chương trình học, thiếu động lực và không thể phát huy hết khả năng.
Đây là một xu hướng đáng báo động, bởi nếu tiếp tục để học sinh theo đuổi quá nhiều ngành học trong lĩnh vực khoa học xã hội, sẽ dẫn đến tình trạng thiếu đầu vào chất lượng cho nguồn nhân lực khoa học kỹ thuật trong tương lai.
Điều này cần phải được xem xét thấu đáo trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh phát triển các lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học), vốn đóng vai trò then chốt trong sự phát triển bền vững ".