Sau 4 mùa (2021–2024), diễn đàn Luật học Mùa thu (tên viết tắt là VALF) đã đánh dấu thành công và sức hút riêng của mình trong giới học thuật. Song song với Diễn đàn đã diễn ra 24 Hội thảo chuyên đề, 6 cuốn kỷ yếu học thuật được xuất bản và sự tham gia của hơn 4.000 đại biểu trong và ngoài nước.
Năm 2025, VALF trở lại với chủ đề “Pháp luật trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước”.
Phát biểu khai mạc buổi Hội thảo, PGS.TS Trịnh Tiến Việt - quyền Hiệu trưởng Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay, Diễn đàn Luật học Mùa Thu lần thứ Năm với chủ đề bao trùm “Pháp luật trong bối cảnh phát triển mới của đất nước” với 3 Hội thảo chuyên sâu, trong đó có 2 hội thảo quốc tế là: “Lập luận pháp lý trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo”; “Quản trị quốc gia trong kỷ nguyên mới” và hội thảo khoa học quốc gia: “Khung pháp lý thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam”.
"Đây là những vấn đề lớn cần đặt ra để thảo luận nhằm đưa ra các tư vấn chính sách, gợi ý về khoa học, góp phần hoàn thiện mô hình, thể chế cho sự phát triển của đất nước trong bối cảnh kỷ nguyên mới.
Từ khung pháp lý thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam, mô hình, phương thức quản trị trong kỷ nguyên mới đến những thay đổi của nghề luật trong kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo…. tất cả đều là những vấn đề đang nhận được sự quan tâm chung của cả nước và đây chính cơ hội thể hiện vai trò, trách nhiệm và sứ mệnh của chúng ta – những chuyên gia luật học và liên ngành luật học", thầy Việt cho hay.
Thách thức của AI với luật sư
Chiều 14/8 đã diễn ra phiên 4 với chủ đề: "Tác động của trí tuệ nhân tạo đối với lập luận pháp lý của luật sư".
Ông Đặng Thế Đức - Công ty luật Indochine Counsel, Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh, là cựu sinh viên Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, và là người từng làm nhiều dự án với starup về AI, các công ty về công nghệ khác nhau, đã có những chia sẻ thách thức của công nghệ AI.
Theo ông Đức, đến nay nhiều công ty đã áp dụng quy chế để sử dụng AI, giúp họ nghiên cứu, tận dụng big data.
"AI có thể giúp nhiều công việc cho chúng ta, đặc biệt là luật sư trẻ. Tuy nhiên thách thức của AI với luật sư là tính bảo mật an toàn an ninh dữ liệu, bản quyền. Chúng ta phải để ý đến những vấn đề này cùng tính chính xác của nguồn dữ liệu, như giả mạo, ảo giác dẫn đến tính chính xác về tài liệu. Vì vậy, chúng ta cần có những kỹ năng hiểu về công nghệ dữ liệu và pháp lý. Chúng ta cần có trung tâm dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu khác nhau về pháp lý, sức khỏe…", ông Đức nhận định.
Chia sẻ tại diễn đàn, luật sư Bùi Thu Thảo - Công ty luật Tilleke & Gibbins tại Việt Nam, đơn vị hỗ trợ các vấn đề game online, truyền thông, an toàn dữ liệu cho hay, từ kinh nghiệm thực tiễn tại công ty, khi bắt đầu có Chat GPT, công ty đã cấm nhân viên sử dụng công cụ này bởi vì sợ lộ thông tin của đơn vị trên đám mây dữ liệu.
"Sau đó chúng tôi đã phân tích dữ liệu và thay đổi chính sách để nhân viên dùng AI, Chat GPT thực hiện công việc của mình", luật sư Thảo chia sẻ.
Theo luật sư Thảo, công ty đã cho phép nhân viên cấp cao sử dụng phần mềm AI để tiết kiệm thời gian vì nó hỗ trợ pháp lý nhanh, hữu ích. Đối với nhân viên cấp thấp hơn, họ chỉ được phép sử dụng phần mềm đơn giản hơn, nhằm không thay đổi hoàn toàn kỹ năng của họ.
Bên cạnh đó, công ty đã đưa nội dung AI vào chính sách và hoạt động đào tạo nhân viên bằng bài kiểm tra, để họ hiểu rõ về trách nhiệm của mình.
“AI giúp chúng tôi đánh giá phân tích tài liệu, nếu có hàng ngàn tài liệu thì chúng ta phải mất hàng tuần để đọc tài liệu, còn với AI chỉ mất vài giờ để đọc những thông tin quan trọng mà chúng ta quan tâm. Bên cạnh đó nó hỗ trợ trong hỗ trợ pháp lý, soạn thảo.
Hiện nay có nhiều công cụ AI với nhiều biểu mẫu nhất định, thay vì phải tự thiết kế biểu mẫu. Tiếp đó AI giúp chúng tôi về phần dịch thuật với ngôn ngữ người dân bản địa. Công nghệ AI hỗ trợ chúng tôi quản lý doanh nghiệp, không phải viết biên bản như xưa và có nhiều công cụ tự động hóa hướng đến khách hàng”, bà Thảo cho hay.
Bên cạnh những ưu điểm trên, luật sư Thảo nhận định về nhược điểm của AI. Đó là nó không diễn tả một cách chính xác hoàn toàn nội dung, nên con người phải rà soát lại lần nữa.
Luật sư trẻ và sinh viên không nên quá phụ thuộc vào công nghệ AI
Luật sư Bùi Thu Thảo cho hay, đối với luật sư trẻ tại công ty của bà được khuyến nghị không nên phụ thuộc vào AI quá nhiều. Đó có thể là việc dịch văn bản của AI chưa hoàn toàn chính xác nội dung thông điệp.
Về tác động của AI với lập luận pháp lý, bà Thảo cho rằng, chúng ta phải tập trung đào tạo luật sư và sinh viên sử dụng AI cho đúng cách, hiệu quả. Ngoài ra chúng ta cũng cần phải suy nghĩ về kì vọng của thân chủ.
"Công nghệ AI là đối tác của chúng ta nhưng không phải là công cụ làm thay mọi công việc. Chúng ta cần phải nâng cao lập luận pháp lý và sự phán đoán phải được đưa ra từ con người, không phải từ AI. Luật sư phải đảm bảo tính toàn vẹn về mặt pháp lý.
Chúng ta cần tìm hiểu cách sử dụng công cụ AI, vấn đề của sự việc là như nào và AI sẽ thúc đẩy tìm ra câu trả lời. Vì vậy, AI không thể thay thế con người, bởi con người sẽ phân tích thông tin và đưa ra quyết định cuối cùng", luật sư Bùi Thu Thảo nói.
Chia sẻ tại sự kiện, Giáo sư Amit Ranade - thành viên hội luật sư Washington, D.C, Mỹ cho hay, các công ty luật không nằm ngoài ảnh hưởng của AI. AI đã tích hợp về pháp luật ở mọi nơi, mọi chỗ. AI là đối tác của chúng ta chứ không thể thay thế cho con người.
Chia sẻ thêm về việc tháng 7/2024, Mỹ có hướng dẫn về đạo đức cho luật sư sử dụng AI, Giáo sư Amit Ranade cho hay, Hiệp hội luật sư Hoa Kỳ đã có hướng dẫn đầu tiên và cân nhắc về mặt đạo đức khi sử dụng AI. Trong nhiều năm, Hiệp hội cũng đã dự thảo và thúc đẩy một loạt quy định về đạo đức khi sử dụng AI tại nhiều bang của Hoa Kỳ.
"Chúng ta phải nghiên cứu và rà soát, không được rơi vào bẫy ảo giác với thông tin sai lệch. Về tính bảo mật thông tin, có nhiều mẫu AI sử dụng cơ sở dữ liệu đóng, luật sư cần hiểu sử dụng thông tin nào của thân chủ, nếu không cẩn thận sẽ làm rò rỉ thông tin của khách hàng…", Giáo sư Amit Ranade cho hay.
Chia sẻ về khuyến nghị đối với sinh viên, giảng viên ngành luật về sử dụng công nghệ AI, Giáo sư Amit Ranade cho rằng, với trường đào tạo ngành luật phải nhận thức được AI luôn ở bên chúng ta, vì vậy nhà trường nên cho sinh viên sử dụng nó theo cách không tạo sinh.
AI có thể giúp sinh viên tìm các nghiên cứu pháp lý thông qua các án lệ, giúp họ xử lý vụ việc. Chúng ta nên khuyến khích các em tìm hiểu và giới hạn trong việc sử dụng thông tin. Bên cạnh đó, cần kiểm tra phần mềm AI về tính bảo mật để sử dụng trong công việc.
"Những luật sư mới vào nghề nên tránh AI tạo sinh vì họ sẽ phụ thuộc vào nó", Giáo sư Amit Ranade cho hay.
Ông Đặng Thế Đức cho rằng, AI có thể làm cho sinh viên lười phản biện, tư duy pháp lý. Nếu sinh viên không kiểm tra lại thông tin từ AI có thể sẽ xảy ra sai sót rất lớn.
Ông Đức cũng nhận định, chúng ta cần phải tránh mặt xấu của AI và tận dụng mặt tốt. Ông có lời khuyên cho những luật sư trẻ là không nên tránh dựa dẫm vào AI. Họ cần nghiên cứu và có tư duy phản biện pháp lý. AI chỉ có vai trò thu thập thông tin, còn đưa ra giải pháp thì nó có thể sẽ sai. Theo ông Đức, cần có một khuôn khổ AI chung cho ngành luật.
Luật sư Nguyễn Văn Hà - Văn phòng Luật sư Hà Lan và Cộng sự cho rằng, lời chia sẻ của các chuyên gia là rất đúng, AI giống như là người bạn của chúng ta. Vì vậy, chúng ta cố gắng tự thân vận động, chuẩn bị lập luận tư duy từ tài liệu, giáo trình…chúng ta phải làm chủ nó, từ đó việc sử dụng AI sẽ có hiệu quả.
"Đối với luật sư, việc tư duy về mặt pháp lý cần đảm bảo chắc chắn, chính xác, tránh lạm dụng AI quá đà", luật sư Hà nói.
VALF 2025 diễn ra trong hai ngày với 3 hội thảo chuyên đề – trong đó có 2 hội thảo quốc tế và 1 hội thảo chuyên đề AI đang được đặc biệt quan tâm:
Hội thảo quốc tế: “Lập luận pháp lý trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo” (14/8/2025) được phối hợp với đối tác quốc tế uy tín đến từ Hoa Kỳ. Hội thảo quy tụ gần 30 báo cáo từ chuyên gia, học giả trong và ngoài nước, bàn luận từ lý thuyết, đạo đức nghề luật, đến các nghiên cứu tình huống AI trong xét xử, hành nghề luật, đào tạo luật. Đây là diễn đàn pháp lý – công nghệ lớn nhất từ trước tới nay của VALF.
Hội thảo khoa học quốc gia: “Khung pháp lý thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam” (15/8/2025). Gần 40 báo cáo chuyên sâu, phân tích toàn diện khung pháp luật cho khu vực kinh tế tư nhân: luật kinh doanh, tài chính, hợp đồng, đất đai, lao động, đổi mới sáng tạo và thương mại quốc tế.
Hội thảo quốc tế: “Quản trị quốc gia trong kỷ nguyên mới” (15/8/2025) với gần 20 tham luận của các học giả, chuyên gia từ nhiều quốc gia bàn về lý thuyết quản trị hiện đại, cải cách thể chế, chuyển đổi số, an ninh phi truyền thống, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.