Công văn 4798/BGDĐT-NGCBQLGD ngày 15/8/2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc giải quyết một số khó khăn, vướng mắc của địa phương trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp thu hút sự quan tâm của đội ngũ quản lý, nhà giáo. Nhiều nội dung hướng dẫn đã tháo gỡ được bất cập thời gian vừa qua.
Theo đó, tại điểm a nội dung 2. “Về việc phân cấp, uỷ quyền các nhiệm vụ của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh về lĩnh vực giáo dục và đào tạo” hướng dẫn:
“Việc giao sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì thực hiện tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, thuyên chuyển giáo viên, nhân viên đảm bảo thực hiện chủ trương giảm đầu mối trung gian, đồng bộ về chất lượng tuyển dụng (dự tuyển một lần có thể được đăng kí xét tuyển vào nhiều trường theo kết quả thi/xét), tiết kiệm chi phí, tăng cơ hội cho người tham gia tuyển dụng. Đồng thời, góp phần khắc phục tình trạng thừa/thiếu cục bộ giáo viên, nhân viên cũng như đảm bảo cơ cấu đội ngũ theo cấp học, môn học, hoạt động giáo dục.”
Người viết nhận thấy, chính sách này cho phép giáo viên dự tuyển một lần nhưng được xét tuyển vào nhiều trường không chỉ tiết kiệm chi phí, giảm thủ tục hành chính mà còn mở rộng cánh cửa nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên trẻ.
Đây là một bước đi chiến lược nhằm khắc phục tình trạng thiếu thừa cục bộ và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo trên toàn quốc.
Phân cấp quyền hạn, giảm gánh nặng hành chính
Một trong những vấn đề cốt lõi mà Công văn 4798/BGDĐT-NGCBQLGD hướng tới là tháo gỡ khó khăn về thẩm quyền tuyển dụng.
Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh và Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh có quyền xem xét, quyết định việc phân cấp, ủy quyền trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Dựa trên cơ sở đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề xuất giao Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì các nhiệm vụ quan trọng như tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, và thuyên chuyển giáo viên, nhân viên.
Quyết định này được nhiều giáo viên đánh giá là một bước đi hợp lý và thực tế. Bởi lẽ, việc phân cấp cho Uỷ ban nhân dân cấp xã thực hiện công tác tuyển dụng, dù có cơ sở pháp lý, nhưng lại gặp phải nhiều rào cản từ thực tiễn.
Đội ngũ cán bộ phụ trách giáo dục ở cấp xã còn mỏng, nhiều người chưa có kinh nghiệm chuyên sâu về quản lý nhà nước trong lĩnh vực này, dẫn đến nguy cơ thiếu sót, sai sót trong quy trình.
Minh chứng, khảo sát nhanh của Bộ Giáo dục và Đào tạo trên khoảng 1.000 công chức giáo dục cấp xã, hơn 300 người có chuyên môn không liên quan tới giáo dục, thậm chí có cả kĩ sư chăn nuôi.
Vì vậy, việc chuyển giao quyền chủ trì tuyển dụng cho Sở Giáo dục và Đào tạo - cơ quan chuyên môn tại tỉnh - sẽ đảm bảo tính chuyên nghiệp, thống nhất và minh bạch cho toàn bộ quá trình.
Tiết kiệm chi phí và tăng cơ hội cho giáo viên
Công văn 4798/BGDĐT-NGCBQLGD mang lại những lợi ích thiết thực cho tất cả các bên liên quan, nhưng rõ rệt nhất là với chính các giáo viên dự tuyển.
Thứ nhất, tiết kiệm chi phí và thời gian cho ứng viên. Trước đây, khi mỗi quận/huyện (cũ), trường tổ chức thi tuyển, ứng viên phải nộp hồ sơ, đóng lệ phí và tham gia nhiều kỳ thi riêng lẻ.
Một số giáo viên mới ra trường ở Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ với người viết rằng, năm ngoái họ nộp hồ sơ vào 3 trường (nơi được phân cấp làm hội đồng tuyển dụng viên chức). Mỗi lần thi là một lần phải đi lại, ăn ở, chưa kể lệ phí thi. Nếu tính tất cả các chi phí, họ mất hàng triệu đồng mà cơ hội trúng tuyển vẫn rất thấp.
Cần biết thêm, từ năm học 2024-2025 trở về trước, một số trường trung học cơ sở ở Thành phố Hồ Chí Minh được Uỷ ban nhân dân cấp huyện/quận phân cấp thành lập hội đồng tuyển dụng viên chức giáo viên. Trong đó, hiệu trưởng sở tại làm chủ tịch hội đồng, còn chuyên viên sở, tổ trưởng chuyên môn là thành viên ban giám khảo.
Với cơ chế mới, giáo viên chỉ cần tham gia một kỳ thi hoặc xét tuyển do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức. Kết quả này sẽ là cơ sở để họ đăng ký nguyện vọng vào các trường có chỉ tiêu.
Điều này giảm đáng kể gánh nặng tài chính và thời gian, giúp giáo viên có thể tập trung hơn vào việc trau dồi chuyên môn, sẵn sàng cho công việc sau khi được tuyển dụng.
Thứ hai, tăng cơ hội và lựa chọn cho ứng viên. Một giáo viên có kết quả thi tốt sẽ có nhiều cơ hội hơn, không còn phụ thuộc vào may mắn hay chỉ tiêu duy nhất của một trường.
Với việc đăng ký nguyện vọng vào nhiều trường ngay từ đầu, kết quả thi của ứng viên sẽ được xét từ nguyện vọng cao nhất đến thấp nhất.
Điều này tạo ra một sự cạnh tranh lành mạnh, khuyến khích các giáo viên giỏi nộp hồ sơ vào những trường tốt. Một giáo viên có kết quả tốt hoàn toàn có thể trúng tuyển vào nguyện vọng cao hơn của mình.
Ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều năm qua trường học ở các khu vực trung tâm có số lượng hồ sơ nộp vào rất cao, trong khi các trường ở vùng ven lại rất thiếu. Như vậy, chính sách tuyển dụng tập trung sẽ giải quyết vấn đề này.
Bài toán phân bổ nhân sự và giải quyết thiếu thừa cục bộ
Việc giao Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì công tác tuyển dụng và điều động giáo viên là một giải pháp căn cơ để giải quyết bài toán thiếu thừa giáo viên cục bộ.
Thứ nhất, Sở Giáo dục và Đào tạo có cái nhìn toàn cảnh về nhu cầu giáo viên của cả tỉnh, theo từng cấp học, môn học và hoạt động giáo dục. Dựa vào dữ liệu đó, cơ quan này có thể lên kế hoạch tuyển dụng phù hợp, đảm bảo cân đối nguồn cung và cầu.
Báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo vào cuối năm 2024 chỉ ra rằng, cả nước vẫn còn thiếu hơn 113.000 giáo viên mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng ở các môn học đặc thù như Âm nhạc, Mỹ thuật, Tin học và ngoại ngữ, đặc biệt tại các vùng nông thôn và miền núi.
Với cơ chế tuyển dụng tập trung, Sở Giáo dục và Đào tạo có thể đưa ra các chính sách ưu tiên hoặc khuyến khích những giáo viên có chuyên môn đặc thù, hay những ứng viên cam kết công tác lâu dài tại các vùng khó khăn.
Thứ hai, ngoài tuyển dụng, Sở Giáo dục và Đào tạo còn được trao quyền điều động, biệt phái, thuyên chuyển giáo viên giữa các cơ sở giáo dục. Đây là một công cụ mạnh mẽ để cân đối đội ngũ.
Khi một trường có giáo viên dư thừa, trong khi một trường khác lại thiếu, Sở Giáo dục và Đào tạo có thể chủ động điều động giáo viên đó về nơi cần.
Chính sách này không chỉ giúp giải quyết thiếu thừa cục bộ giáo viên mà còn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo. Khi giáo viên được luân chuyển, họ sẽ có cơ hội học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp ở các trường khác, từ đó nâng cao nghiệp vụ sư phạm.
Nhìn chung, Công văn 4798/BGDĐT-NGCBQLGD sẽ mang lại một diện mạo mới cho công tác tuyển dụng giáo viên, góp phần xây dựng một đội ngũ nhà giáo chất lượng, đáp ứng yêu cầu đổi mới của ngành giáo dục.
Tài liệu tham khảo:
https://giaoduc.edu.vn/truong-huong-loi-khi-duoc-tang-phan-cap-phan-quyen-trong-tuyen-dung-giao-vien/
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.