Chính phủ đã ban hành Nghị định số 222/2025/NĐ-CP Quy định việc dạy và học bằng tiếng nước ngoài trong cơ sở giáo dục, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 25/9/2025.
Theo đó, các trường phổ thông đang thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ được dạy một số môn hoặc một số nội dung của môn học bằng ngoại ngữ, ưu tiên các môn Toán học, Khoa học tự nhiên, Công nghệ và Tin học.
Phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã liên hệ một số trường đang triển khai hoạt động này để có thêm góc nhìn thực tiễn về những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện. Theo hiệu trưởng một số cơ sở giáo dục, mặc dù việc dạy một số môn học bằng tiếng nước ngoài đã được triển khai tại trường nhiều năm, nhưng vẫn còn đó những khó khăn cần khắc phục, đặc biệt về năng lực ngoại ngữ của học sinh.
Cơ hội để học sinh tiếp cận tri thức quốc tế, thích nghi với môi trường đa văn hóa
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Huỳnh Thanh Phú - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Bùi Thị Xuân (phường Bến Thành, thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, việc thực hiện giảng dạy một số môn học bằng tiếng nước ngoài ở các cơ sở giáo dục phổ thông mang lại nhiều ý nghĩa, không chỉ cho học sinh, mà còn cho cả đội ngũ giáo viên và chính môi trường giáo dục.
Trước hết, đối với học sinh, đây là cơ hội quý báu để các em được tiếp cận tri thức bằng ngôn ngữ quốc tế ngay từ bậc phổ thông. Thay vì chỉ học ngoại ngữ như một môn độc lập, các em được “sống” trong ngôn ngữ và vận dụng để tiếp thu kiến thức ở các môn khoa học, xã hội hay nghệ thuật. Cách tiếp cận này không chỉ giúp các em hình thành kỹ năng ngôn ngữ tự nhiên, linh hoạt, mà còn rèn luyện khả năng tư duy, so sánh và hội nhập. Về lâu dài, điều này tạo nền tảng vững chắc để các em tự tin học tập ở môi trường quốc tế, tham gia các kỳ thi và dự án mang tầm khu vực và toàn cầu.
Đối với giáo viên, đây là động lực để đội ngũ này không ngừng bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ và kỹ năng sư phạm trong môi trường song ngữ. Việc chuẩn bị giáo án, tổ chức lớp học và đánh giá học sinh bằng tiếng nước ngoài buộc mỗi thầy cô phải nghiên cứu sâu hơn tài liệu quốc tế, cập nhật phương pháp dạy học hiện đại và mở rộng vốn hiểu biết văn hóa của mình. Đây chính là quá trình “tự đổi mới” của đội ngũ nhà giáo, một yếu tố cốt lõi trong nâng cao chất lượng giáo dục.
Xa hơn, với nhà trường và hệ thống giáo dục, việc giảng dạy một số môn bằng tiếng nước ngoài là bước đi chiến lược để kết nối giáo dục Việt Nam với dòng chảy tri thức toàn cầu. Đây không chỉ là sự chuẩn bị cho tương lai hội nhập, mà còn là thông điệp rõ ràng rằng giáo dục phổ thông hoàn toàn có thể tạo ra những thế hệ học sinh có năng lực ngoại ngữ vững vàng và tư duy đa chiều, sẵn sàng trở thành công dân toàn cầu mà vẫn giữ gìn bản sắc Việt Nam.
“Từ góc độ của người làm quản lý, tôi nhìn nhận rằng, triển khai dạy một số môn bằng tiếng nước ngoài không đơn thuần là “thêm một hình thức dạy học”, mà còn là một sự nâng cấp môi trường học tập, tạo ra “đòn bẩy” cho cả học sinh, giáo viên và nhà trường cùng phát triển, góp phần hiện thực hóa mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục”, thầy Phú bày tỏ.
Thầy Phú cũng cho biết thêm, trong những năm qua, Trường Trung học phổ thông Bùi Thị Xuân đã triển khai việc dạy và học một số môn bằng tiếng nước ngoài, trong đó có chương trình tiếng Anh với giáo viên bản ngữ. Đây không chỉ là một hoạt động mang tính “bổ trợ” cho môn ngoại ngữ, mà thực sự là một môi trường rèn luyện kỹ năng toàn diện cho học sinh.
Tại chương trình này, học sinh được tiếp xúc và tương tác trực tiếp với người nước ngoài để có thể phát triển những kỹ năng như: kỹ năng nói và phản xạ ngôn ngữ tự nhiên, kỹ năng tranh biện, kỹ năng hợp tác trong nhóm đa văn hoá.
Tuy vậy, nhà trường cũng đối diện với những khó khăn không nhỏ khi triển khai dạy học bằng tiếng nước ngoài. Các quy định về số tiết dạy trong ngày, số buổi trong tuần hiện hành chưa tạo nhiều “khoảng trống” để tăng thời lượng cho những môn học đặc thù. Thêm vào đó, mức học phí 250.000 đồng/tháng khi học với giáo viên bản ngữ là một khoản không nhỏ đối với một số gia đình, mặc dù nhà trường đã cố gắng tối ưu chi phí.
Cùng bàn về vấn đề này, cô Nguyễn Thị Minh Thúy - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Nguyễn Siêu cho biết, việc triển khai dạy học một số môn bằng tiếng nước ngoài của nhà trường đã diễn ra nhiều năm với lộ trình được xây dựng lâu dài và bài bản gồm hai giai đoạn.
Giai đoạn đầu tiên, từ năm 2004 đến 2014, trường tập trung vào việc tăng cường học tiếng Anh để tạo nền tảng kiến thức vững chắc cho học sinh. Giai đoạn thứ hai từ năm 2014 đến 2024, trường tích hợp giảng dạy các môn học như Toán và các môn Khoa học bằng tiếng Anh, kết hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Cũng theo cô Thúy, đến nay, số lượng môn học dạy bằng ngoại ngữ của nhà trường đã tăng lên hơn 15 môn, bao gồm cả các môn khoa học cơ bản như: Toán, Lý, Hóa, Sinh. Đặc biệt, nhà trường đã bổ sung nhiều môn học mang tính hướng nghiệp cao, giúp học sinh có kiến thức nghề nghiệp sớm, như: Tâm lý học, Kinh tế học, Nhập môn kinh doanh, Du lịch và Lữ hành,...
Song, những thách thức lớn nhất khi triển khai chương trình dạy các môn học khác bằng tiếng Anh là việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực giáo viên.
“Ban đầu, trường phải phụ thuộc vào các giáo viên và chuyên gia nước ngoài để giảng dạy. Tuy nhiên, trong 7-8 năm trở lại đây, nhà trường đã chuyển hướng tập trung đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Việt Nam tại trường.
Để dạy được các môn như Toán và Khoa học, giáo viên Việt Nam không chỉ cần có trình độ sư phạm mà còn phải có năng lực tiếng Anh theo chuẩn quốc tế, với mức IELTS 7.5 trở lên. Đây là một yêu cầu đòi hỏi việc chú trọng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực giáo viên để đáp ứng được các chương trình dạy học bằng tiếng Anh cần được quan tâm và chú trọng hơn nữa.
Bên cạnh đó, một thách thức khác là đảm bảo học sinh có đủ năng lực ngoại ngữ để tiếp thu và thực hiện tốt chương trình học này. Vì vậy, việc nâng cao năng lực tiếng Anh cho học sinh cũng cần diễn ra song song với việc đào tạo giáo viên”, cô Thúy bày tỏ.
Trong khi đó, thầy Đàm Tiến Nam - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hà Nội) bày tỏ, việc giảng dạy một số môn học bằng tiếng nước ngoài mang lại nhiều lợi ích cho học sinh. Đây là cơ hội để các em nâng cao năng lực ngoại ngữ, tiếp cận tri thức quốc tế, mở rộng tầm nhìn và thích nghi tốt hơn trong môi trường đa văn hóa.
Thầy Nam cho biết, để triển khai việc dạy và học một số môn bằng tiếng nước ngoài, nhà trường đã xây dựng các lớp học theo mô hình song ngữ, nơi học sinh vẫn học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 và được học các môn như Toán và Khoa học tự nhiên bằng tiếng Anh.
Bên cạnh đó, việc tuyển dụng đội ngũ giáo viên dạy học bằng ngoại ngữ của nhà trường đã thuận lợi hơn khi đội ngũ giáo viên trẻ hiện nay có chuyên môn, bằng cấp và năng lực sư phạm đáp ứng được yêu cầu giảng dạy của chương trình song ngữ.
Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất mà nhà trường phải đối mặt là làm sao để cân đối chương trình học, tránh gây quá tải cho học sinh. Bởi không phải tất cả học sinh đều có nhu cầu học các môn học bằng ngoại ngữ. Do đó, việc áp dụng chương trình này cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đáp ứng đúng đối tượng, tránh áp dụng tràn lan mà không mang lại hiệu quả cao nhất.
Mặt khác, việc tiếp thu kiến thức chuyên môn bằng tiếng Anh là một thách thức không nhỏ đối với nhiều học sinh. Thực tế, nhiều em có trình độ tiếng Anh chỉ ở mức trung bình hoặc khá, nên khi học các môn như Toán hay Khoa học tự nhiên bằng tiếng Anh, các em cần nỗ lực rất nhiều để vừa hiểu bài giảng vừa giải quyết được các bài tập.
Bước đi chiến lược trong bối cảnh chuyển đổi số
Một điểm đáng chú ý trong nghị định là ưu tiên dạy một số môn như Toán học, Khoa học tự nhiên, Công nghệ và Tin học bằng tiếng nước ngoài. Theo cô Nguyễn Thị Minh Thúy, đây là một bước đi quan trọng và cần thiết trong kỷ nguyên số và kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo (AI). Việc học sinh được tiếp cận với các môn học như: Toán, Khoa học tự nhiên, Công nghệ và Tin học bằng ngoại ngữ sẽ mở ra cánh cửa tiếp cận với kho tàng tri thức của thế giới. Từ đó, các em có cơ hội cập nhật những kiến thức, nghiên cứu mới hay những công nghệ tiên tiến nhất, thay vì phải chờ đợi các tài liệu được dịch thuật.
Đặc biệt, hiện nay, công nghệ số có sự thay đổi và phát triển với tốc độ chóng mặt. Do đó, kỹ năng đọc và hiểu các tài liệu chuyên ngành bằng ngoại ngữ là một lợi thế cạnh tranh vô cùng lớn khi hội nhập quốc tế. Việc ưu tiên dạy một số môn học thuộc các lĩnh vực liên quan đến chuyển đổi số bằng tiếng nước ngoài giúp học sinh Việt Nam không chỉ bắt kịp xu thế của thời đại, mà còn có thể tham gia vào các dự án, diễn đàn khoa học quốc tế, từ đó nâng cao năng lực học tập và năng lực hội nhập quốc tế.
Còn theo thầy Huỳnh Thanh Phú, đây không chỉ là một bước tiến mang tính kỹ thuật trong giáo dục, mà còn là một chiến lược dài hơi nhằm chuẩn bị hành trang cho thế hệ trẻ bước vào kỷ nguyên hội nhập và cạnh tranh toàn cầu.
Trước hết, Toán học, Khoa học tự nhiên, Công nghệ và Tin học là “xương sống” của tri thức hiện đại. Đây là những lĩnh vực định hình năng lực giải quyết vấn đề, tư duy logic, sáng tạo và thích ứng - những phẩm chất cốt lõi của công dân toàn cầu. Khi các môn học này được giảng dạy bằng tiếng nước ngoài, học sinh không chỉ tiếp cận tri thức, mà còn làm chủ ngôn ngữ khoa học chung của nhân loại. Điều này giúp các em có khả năng đọc hiểu tài liệu quốc tế, tham gia diễn đàn học thuật, và tự tin giao tiếp trong các môi trường nghiên cứu, sáng tạo hay kinh doanh toàn cầu.
Bên cạnh đó, chuyển đổi số không còn là lựa chọn, mà là xu thế tất yếu của nhân loại. Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data) đang định hình lại mọi lĩnh vực, từ y tế, giao thông, sản xuất cho đến giáo dục. Để không bị bỏ lại phía sau, thế hệ trẻ Việt Nam phải được tiếp cận ngôn ngữ công nghệ ngay từ trong nhà trường. Việc học các môn học này bằng tiếng nước ngoài giúp các em không chỉ am hiểu công nghệ tiên tiến, mà còn có thể “nói” về công nghệ bằng ngôn ngữ mà thế giới đang sử dụng.
Tuy nhiên, trên thực tế, ưu tiên này không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu hay thí điểm nhỏ. Để triển khai hiệu quả, cần đầu tư đồng bộ vào đội ngũ giáo viên, tài liệu chuẩn quốc tế, cơ sở vật chất và hạ tầng số. Không thể có “giảng dạy bằng tiếng nước ngoài” đúng nghĩa nếu giáo viên chưa thành thạo, học liệu chưa chuẩn xác, hay phòng học chưa được trang bị công nghệ hỗ trợ.
Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Bùi Thị Xuân nhấn mạnh: "Việc ưu tiên đối với các môn Toán học, Khoa học tự nhiên, Công nghệ và Tin học dạy học bằng tiếng nước ngoài là một cơ hội lớn, nhưng cũng là phép thử đối với năng lực tổ chức và tầm nhìn chiến lược của ngành giáo dục. Trong bối cảnh chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo, đây sẽ là bước đệm để thế hệ học sinh Việt Nam sẵn sàng tham gia các dự án quốc tế, hội nhập vào mạng lưới tri thức toàn cầu và đóng góp trí tuệ Việt cho những vấn đề của thế giới.
Khi năng lực ngoại ngữ của học sinh và giáo viên được nâng cao, môi trường học đường mở cửa đón "luồng gió mới" từ các chương trình hợp tác quốc tế, cơ sở giáo dục sẽ có cơ hội nâng cao chất lượng đào tạo và danh tiếng. Từ đó, góp phần đóng góp cho xã hội nguồn nhân lực chất lượng cao, sẵn sàng đưa đất nước hội nhập quốc tế", thầy Phú bày tỏ.