Theo Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, việc đổi mới mô hình trường chuyên, trường năng khiếu nhằm tập trung ươm tạo nhân tài quốc gia.
Lãnh đạo một số trường chuyên cho biết, nhà trường cũng đang tích cực thực hiện nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy cũng như thu hút đội ngũ giáo viên chất lượng cao.
Trường chuyên cần đầu tư cho giảng dạy STEM, xây dựng đội ngũ giáo viên tinh hoa
Thực hiện tinh thần đổi mới trường chuyên theo Nghị quyết 71-NQ/TW, thầy Bùi Thanh Tùng - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên Thái Nguyên cho biết, nhà trường đã đề ra những điều chỉnh cụ thể trên nhiều phương diện trong kế hoạch năm học 2025-2026.
Trước hết, về chương trình giảng dạy, nhà trường tiếp tục đổi mới theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; đẩy mạnh tích hợp liên môn và tổ chức dạy học gắn với định hướng STEM/STEAM. Mỗi giáo viên được yêu cầu thực hiện ít nhất một chủ đề giáo dục STEM trong năm học.
Đồng thời, nhà trường tăng cường hoạt động của các câu lạc bộ STEM và Robotics, tổ chức Ngày hội STEM lần thứ III và Cuộc thi Robotics cấp trường lần thứ II. Song song với đó, các lớp học lập trình, robotics, in 3D cũng được mở rộng, tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm, sáng tạo và định hướng nghề nghiệp từ sớm.
Về phương pháp đào tạo, nhà trường chú trọng đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi, chú trọng nghiên cứu khoa học kỹ thuật, đẩy mạnh dạy học theo dự án và phát triển hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
Đối với mở rộng lớp chuyên STEM/STEAM, nhà trường đặt mục tiêu từng bước phát triển các lớp chuyên gắn với nhu cầu đào tạo nhân lực chất lượng cao trong giai đoạn mới.
Với những giải pháp đồng bộ đó, Trường trung học phổ thông Chuyên Thái Nguyên kỳ vọng không chỉ giữ vững thế mạnh truyền thống mà còn khẳng định sự chủ động trong đổi mới mô hình đào tạo, đáp ứng đúng định hướng ươm tạo nhân tài quốc gia mà Nghị quyết 71-NQ/TW đã đề ra.
Bên cạnh đó, Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị cũng xác định rõ: “Nâng chuẩn tiếng Anh cho giáo viên và học sinh; tăng cường giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh tại những nơi có điều kiện”.
Thực hiện định hướng này, trong kế hoạch năm học 2025-2026, Trường trung học phổ thông Chuyên Thái Nguyên đã và đang triển khai nhiều giải pháp cụ thể.
“Về bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên, nhà trường thường xuyên tổ chức các đợt tập huấn nâng cao trình độ tiếng Anh, đồng thời định hướng một số giáo viên Toán và Khoa học tự nhiên giảng dạy bằng tiếng Anh.
Đây là bước đi quan trọng để tiến tới mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường. Riêng trong năm học 2024-2025, nhà trường đã thực hiện 391 tiết dạy Toán và các môn khoa học tự nhiên bằng tiếng Anh.
Về kiểm tra và đánh giá năng lực ngoại ngữ của học sinh, trường triển khai các kỳ thi theo chuẩn quốc tế, khuyến khích học sinh dự thi chứng chỉ quốc tế như IELTS. Kết quả trong năm học vừa qua cho thấy có 256 học sinh đạt từ 6.5 IELTS trở lên - một con số khẳng định hiệu quả rõ nét của quá trình nâng chuẩn ngoại ngữ.
Ngoài giờ học chính khóa, nhà trường còn chú trọng đến các hoạt động ngoại khóa và cho học sinh tham gia câu lạc bộ tiếng Anh. Nhiều câu lạc bộ được duy trì và mở rộng với sự tham gia của giáo viên bản ngữ, cùng hoạt động giao lưu văn hóa bằng tiếng Anh. Đây là môi trường thực tiễn giúp học sinh rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ, tự tin hơn trong giao tiếp quốc tế”, thầy Tùng thông tin.
Cùng đánh giá về chủ trương đổi mới mô hình trường chuyên, thầy Hoàng Hải Nam - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên Lương Văn Tụy (Ninh Bình) nhận định, đây là một bước đi đúng đắn, mang tính chiến lược và lâu dài, giúp phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh vốn có của hệ thống trường chuyên.
Song, để đạt được mục tiêu theo Nghị quyết 71, các trường chuyên cần bảo đảm nhiều yếu tố.
Trước hết, cần xây dựng chương trình giáo dục tiên tiến và linh hoạt. Trường chuyên cần xây dựng chương trình chuyên sâu, tích hợp liên môn, đặc biệt là trong các lĩnh vực STEM/STEAM. Chương trình phải vượt ra ngoài khuôn khổ sách giáo khoa, cập nhật kiến thức mới nhất của thế giới và tăng cường các hoạt động thực hành, thí nghiệm, dự án nghiên cứu khoa học.
Mặt khác, phải có sự linh hoạt, cho phép học sinh được lựa chọn môn học, chuyên đề tự chọn phù hợp với định hướng và năng lực cá nhân, tạo điều kiện để các em phát triển tài năng một cách tối đa.
Cùng với đó, trường chuyên cần xây dựng được đội ngũ giáo viên tinh hoa. Giáo viên của trường chuyên không chỉ giỏi về chuyên môn, mà còn phải có năng lực sư phạm hiện đại, khả năng hướng dẫn nghiên cứu khoa học và vai trò như một người "cố vấn" thay vì chỉ là người truyền thụ kiến thức. Đồng thời, trường chuyên cần có chính sách thu hút, đào tạo, bồi dưỡng những giáo viên xuất sắc, bao gồm cả các chuyên gia, nhà khoa học từ trường đại học, viện nghiên cứu tham gia giảng dạy và hướng dẫn học sinh.
Bên cạnh đó, cơ sở vật chất và hạ tầng đồng bộ, hiện đại là yếu tố cực kỳ quan trọng. Hệ thống phòng thí nghiệm, phòng thực hành, không gian sáng chế (makerspace), thư viện số,… phải được đầu tư đạt chuẩn khu vực và quốc tế. Đây là điều kiện tiên quyết để triển khai hiệu quả giáo dục STEM/STEAM và các hoạt động nghiên cứu. Việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản lý, giảng dạy và học tập cũng cần được chú trọng.
Đặc biệt, cần có cơ chế quản lý và hợp tác mở. Trường chuyên nên được trao quyền tự chủ cao hơn trong việc xây dựng chương trình, tuyển dụng giáo viên, và hợp tác quốc tế.
Ngoài ra, nên xây dựng mạng lưới liên kết chặt chẽ với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ cao để học sinh có cơ hội tiếp cận, thực tập và tham gia vào các dự án thực tế, từ đó định hướng nghề nghiệp và nuôi dưỡng đam mê.
Chú trọng phát triển kỹ năng sống cho học sinh, đẩy mạnh hội nhập quốc tế
Việc ươm tạo nhân tài không chỉ dừng lại ở việc trang bị tri thức mà còn cần chú trọng đến rèn luyện kỹ năng, phẩm chất và khả năng hội nhập quốc tế của học sinh. Theo thầy Bùi Thanh Tùng, thực hiện tinh thần đó, trong kế hoạch nhiệm vụ năm học 2025-2026, Trường trung học phổ thông Chuyên Thái Nguyên đã xác định nhiều giải pháp cụ thể.
Nhà trường đặt trọng tâm vào việc tăng cường giáo dục toàn diện, giáo dục đạo đức, lối sống và tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, hướng nghiệp, ngoại khóa, văn nghệ, thể thao. Học sinh đầu khóa đều được tham gia lớp kỹ năng sống, 100% học sinh được trang bị kỹ năng bơi lội, phòng chống đuối nước.
Đồng thời, nhà trường thường xuyên tổ chức những buổi tuyên truyền, trải nghiệm thực tiễn như kỹ năng phòng cháy chữa cháy, cứu hộ cứu nạn hay an toàn thông tin mạng.
Bên cạnh đó, Trường trung học phổ thông Chuyên Thái Nguyên triển khai các môn năng khiếu vào buổi chiều, tạo điều kiện cho học sinh tự do lựa chọn những lĩnh vực yêu thích như Âm nhạc, Mỹ thuật, STEM và sáng tạo - giúp học sinh phát triển năng lực cá nhân, song song với việc đạt thành tích học tập tốt.
Về hợp tác quốc tế, nhà trường đã ký kết hợp tác giáo dục với một số cơ sở đào tạo của Nga, Pháp và Hàn Quốc cũng như mời giáo viên bản ngữ tham gia giảng dạy tiếng Anh, tiếng Nga và tổ chức giao lưu văn hóa. Những hoạt động này không chỉ nâng cao kỹ năng giao tiếp, hội nhập quốc tế mà còn giúp học sinh tiếp cận trực tiếp với tri thức hiện đại, tạo nền tảng vững chắc cho sự nghiệp trong tương lai.
Cùng chia sẻ về giải pháp đổi mới trường chuyên, thầy Nguyễn Văn Duy - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên Hưng Yên (Hưng Yên) cho rằng, trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhà trường xác định chiến lược then chốt là vừa thu hút, giữ chân đội ngũ giáo viên giỏi, vừa mở rộng cơ hội để học sinh vươn ra thế giới.
Với đội ngũ giáo viên, nhà trường đề xuất cơ chế đãi ngộ đặc thù, bảo đảm khen thưởng xứng đáng và tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, sáng tạo. Giáo viên được tạo điều kiện tham gia các khóa bồi dưỡng trong và ngoài nước. Đồng thời, nhà trường khuyến khích thầy cô tham gia nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế.
Đối với học sinh, nhà trường tạo cơ hội cho các em tham gia những cuộc thi quốc gia và quốc tế về khoa học, công nghệ, toán học, ngoại ngữ cũng như các dự án nghiên cứu chung với học sinh quốc tế.
Bên cạnh đó, mạng lưới hợp tác với nhiều trường chuyên khác, trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp cũng được mở rộng, nhằm mang đến môi trường học tập, thực hành và khởi nghiệp sáng tạo đa dạng, giúp học sinh có thêm trải nghiệm thực tiễn và kỹ năng hội nhập.
Còn theo Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Chuyên Lương Văn Tụy, để đáp ứng sự đổi mới theo Nghị quyết 71, trường chuyên cũng rất cần được quan tâm hơn về cơ chế, chính sách, đặc biệt trong việc tăng quyền tự chủ.
Trường chuyên cần có một cơ chế đặc thù cho phép được tự chủ cao trong việc xây dựng chương trình giáo dục, tuyển dụng và đãi ngộ nhân tài, cũng như liên kết, hợp tác với đối tác trong và ngoài nước.
Đồng thời, chính quyền địa phương, các bộ, ngành có thể "đặt hàng" đối với trường chuyên để nghiên cứu, giải quyết các vấn đề khoa học - công nghệ cụ thể của địa phương, từ đó tạo ra môi trường thực chiến cho cả thầy và trò.
Bên cạnh đó, về nguồn lực đầu tư, cần có một chương trình đầu tư trọng điểm của quốc gia và địa phương để xây dựng trường chuyên trở thành các trung tâm giáo dục chất lượng cao ngang tầm khu vực. Nhà nước có thể ban hành chính sách ưu đãi về thuế để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào giáo dục, tài trợ phòng thí nghiệm, cấp học bổng cho học sinh tài năng.
Ngoài ra, đối với định hướng chuyên môn và hợp tác quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần giữ vai trò "nhạc trưởng", định hướng xây dựng khung chương trình STEM/STEAM quốc gia, kết nối trường chuyên với hệ thống trường đại học, viện nghiên cứu đầu ngành để tạo thành một hệ sinh thái ươm tạo tài năng thống nhất, liền mạch từ phổ thông lên đại học và sau đại học.
Chính quyền địa phương cũng cần là cầu nối, hỗ trợ nhà trường liên kết với các doanh nghiệp trên địa bàn, tạo điều kiện cho học sinh được tham quan, kiến tập, thực hành tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh hiện đại.