Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đang lấy ý kiến dự thảo lần 4 Quy định về dạy thêm, học thêm trên địa bàn Thành phố, trong đó có một số điểm đáng chú ý.
Theo đó, dự thảo bổ sung quy định Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố có trách nhiệm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý chung hoạt động dạy thêm, học thêm trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
Đồng thời, yêu cầu các cơ sở dạy thêm phải cập nhật đầy đủ các thông tin (về lớp học, giáo viên, học sinh, thời khóa biểu, mức thu) lên hệ thống phần mềm quản lý dạy thêm, học thêm của Sở Giáo dục và Đào tạo; sau khi được cấp đăng kí kinh doanh theo quy định của pháp luật có trách nhiệm báo cáo Uỷ ban nhân dân cấp xã và cơ quan quản lý giáo dục trên địa bàn khi hoạt động hoặc tạm ngừng, chấm dứt hoạt động để cập nhật, công khai.
Giúp Sở Giáo dục và Đào tạo nhìn được "bức tranh" toàn thành phố về dạy thêm, học thêm
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Nguyễn Hùng Khương, Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Ten Lơ Man (Thành phố Hồ Chí Minh) cho hay, việc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh chủ động xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất về dạy thêm, học thêm là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay, vì ít nhất 4 lý do.
Thứ nhất là, công tác quản lý được toàn diện, tránh phân tán. Trên thực tế, hoạt động dạy thêm, học thêm diễn ra ở nhiều loại hình (trong trường, ngoài trường, trung tâm, cá nhân) nên nếu không có một hệ thống chung thì dữ liệu sẽ rời rạc, dẫn đến khó kiểm soát chất lượng, học phí, sĩ số và trách nhiệm của từng đơn vị. Hệ thống dùng chung giúp Sở nhìn được "bức tranh" của toàn thành phố về dạy thêm, học thêm.
Thứ hai, gắn quản lý với trách nhiệm của từng cơ sở. Khi mọi lớp học, giáo viên, học sinh, thời khóa biểu và mức thu của cơ sở dạy thêm, học thêm đều được cập nhật lên một phần mềm dùng chung của Sở thì mỗi đơn vị sẽ “để lại dấu vết quản lý”. Từ đó, hạn chế tình trạng mở lớp tự phát, dạy thêm không phép, hoặc thu chi không minh bạch.
Thứ ba, bảo vệ quyền lợi của học sinh và phụ huynh. Khi dữ liệu được quản lý tập trung, ngành giáo dục sẽ kịp thời phát hiện những bất thường như: sĩ số quá đông, mức thu cao, lịch học dày, hoặc trùng giáo viên dạy chính khóa – dạy thêm…, tránh gây áp lực học tập và tài chính cho gia đình. Đây cũng là tinh thần của các quy định mới và Thông tư 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Thứ tư, tạo hành lang pháp lý minh bạch. Một hệ thống dữ liệu chung là điều kiện để triển khai thanh tra, kiểm tra trên cơ sở số liệu, chứ không chỉ dựa vào báo cáo giấy, giúp việc quản lý nhẹ hơn nhưng hiệu quả hơn, đúng tinh thần dự thảo mà Sở đang lấy ý kiến. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống này là cần thiết, đúng thời điểm và phù hợp đặc thù Thành phố Hồ Chí Minh - nơi hoạt động dạy thêm, học thêm rất đa dạng.
Thầy Khương cũng đồng thuận với việc cần công khai thông tin các cơ sở dạy thêm, học thêm trên website của Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh để xã hội giám sát. Đây là hướng tiếp cận càng minh bạch thì càng dễ quản lý.
Nếu Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh công khai trên cổng thông tin một số nhóm dữ liệu cơ bản, không nhạy cảm thì phụ huynh, học sinh và xã hội sẽ thuận lợi hơn trong việc theo dõi và lựa chọn cơ sở dạy thêm phù hợp.
Tuy nhiên, việc công khai cũng cần phân tầng thông tin để bảo đảm an toàn dữ liệu cá nhân của học sinh, giáo viên và đúng quy định về bảo mật. Những dữ liệu chi tiết (danh sách học sinh theo lớp, số điện thoại, thông tin nhạy cảm…) chỉ cơ quan của Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố và Ủy ban nhân dân cấp xã phường mới được quyền quản lý. Cách làm này vừa đáp ứng yêu cầu minh bạch xã hội, vừa không gây rủi ro về bảo mật. Do đó, công khai có chọn lọc, để xã hội giám sát là khả thi và nên làm. Và nếu Sở là điểm công khai duy nhất thì sẽ tránh được tình trạng mỗi nơi đăng một kiểu, gây nhiễu thông tin.
Đồng tình với quan điểm trên, thầy Lê Thanh Hải - Giám đốc Trung Tâm Luyện Thi Nguyễn Khuyến (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, quy định Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố có trách nhiệm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý chung hoạt động dạy thêm, học thêm trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh sẽ mang lại tính đồng bộ, dễ quản lý, minh bạch, công bằng.
Bên cạnh đó, việc công khai thông tin các cơ sở dạy thêm, học thêm trên website của Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh là rất đúng với tinh thần, chủ trương minh bạch của ngành Giáo dục, nhằm kết nối cộng đồng và giúp phụ huynh và học sinh dễ tìm được đơn vị uy tín.
Trong khi đó, theo thầy Lưu Nguyễn Bỉnh Khoa – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lê Quý Đôn Thành phố Hồ Chí Minh, nếu có cơ sở dữ liệu quản lý chung các cơ sở dạy thêm của địa phương thì sẽ thuận lợi cho công tác quản lý, tra cứu được nhanh, gọn và chính xác hơn.
Giúp thị trường dạy thêm “lọc” dần những đơn vị làm không nghiêm túc, chọn được nơi chất lượng thật
Mặt khác, theo thầy Khương, yêu cầu cập nhật và công khai thông tin đối với các cơ sở dạy thêm chính là cơ chế buộc cơ sở dạy thêm “tự chịu trách nhiệm và tự giải trình” trước xã hội.
Bởi, dữ liệu do chính cơ sở nhập lên hệ thống của Sở Giáo dục và Đào tạo nghĩa là đơn vị tự khai báo sĩ số, giáo viên, lịch học, mức thu. Nếu báo cáo sai, báo cáo thiếu hoặc thu khác với mức đã công bố thì sẽ có căn cứ để xử lý.
Bên cạnh đó, dữ liệu được gắn với đăng ký kinh doanh và với Ủy ban nhân dân cấp xã. Dự thảo yêu cầu sau khi được cấp đăng ký kinh doanh thì cơ sở phải báo cáo cơ quan giáo dục và Ủy ban nhân dân xã/phường khi hoạt động, tạm ngừng hoặc chấm dứt để cập nhật và công khai. Như vậy, trách nhiệm không chỉ với ngành giáo dục mà còn với chính quyền địa phương, mang tính ràng buộc cao hơn.
Không những vậy, phụ huynh cũng được hưởng lợi ở 2 điểm như thấy được cơ sở nào có đăng ký, có cập nhật, có mức thu rõ ràng, từ đó chọn an toàn hơn, đồng thời có cơ sở để khiếu nại hoặc phản ánh nếu cơ sở thu cao hơn, dạy không đúng thời lượng, không đúng giáo viên đã công bố. Như vậy, cơ chế công khai giúp thị trường dạy thêm “lọc” dần những đơn vị làm không nghiêm túc, để phụ huynh chọn được nơi chính danh, đúng quy định, chất lượng thật. Nói cách khác, việc công khai và cập nhật thông tin bắt buộc chính là cách “đưa dạy thêm ra vùng sáng”, chuyển từ chỗ phải đi kiểm tra thủ công sang chỗ các đơn vị phải giải trình chủ động.
Theo thầy Khoa, việc các cơ sở dạy thêm công khai thông tin về lớp học, giáo viên, học sinh, thời khóa biểu và mức thu là hết sức cần thiết. Khi mọi thông tin đều được minh bạch, đặc biệt trong bối cảnh Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về dạy thêm, học thêm đang có hiệu lực, cơ quan quản lý sẽ dễ dàng kiểm tra, giám sát việc dạy thêm, học thêm tại các cơ sở. Qua đó, giúp phụ huynh và học sinh thêm tin tưởng, an tâm khi lựa chọn nơi học thêm phù hợp.
Thầy Hải cũng cho rằng, việc yêu cầu các cơ sở dạy thêm cập nhật dữ liệu về lớp học, giáo viên, mức thu và danh sách học sinh lên hệ thống của Sở Giáo dục và Đào tạo, đồng thời nên xem xét công khai các thông tin này là cần thiết, vì có như vậy, Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT thực sự đi vào thực tiễn và phát huy tác dụng. Tuy nhiên, với những cơ sở dạy thêm mà giáo viên không tham gia giảng dạy tại trường học, việc áp dụng quy định này có thể chưa thật sự cần thiết.
Để các cơ sở dạy thêm không chỉ “báo cáo cho có” mà thực sự chịu trách nhiệm về chất lượng giảng dạy, học phí và kết quả học tập, theo thầy Hải, các cơ sở dạy thêm cần công khai kết quả luyện thi, học sinh đang học thêm và giáo viên đứng lớp; công khai chất lượng qua đo lường về kết quả, sự hài lòng của phụ huynh, học sinh.
Hơn nữa, cần xây dựng hệ thống quản lý trực tuyến thống nhất: Mỗi cơ sở dạy thêm phải cập nhật định kỳ các thông tin về chương trình, giáo viên, sĩ số, học phí, kết quả học tập của học sinh. Từ đó, cơ quan quản lý như Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố có thể theo dõi, thống kê, và đối chiếu kết quả thực tế thay vì chỉ nhận báo cáo giấy.
Ngoài ra, cần đưa vào quy trình kiểm định định kỳ. Giống như trường học, những trung tâm dạy thêm cần được đánh giá chất lượng giảng dạy, tỉ lệ tiến bộ của học sinh, phản hồi phụ huynh và học sinh — có thể xếp hạng “A, B, C” công khai; Trung tâm dạy thêm nào khai báo sai, thu học phí vượt mức, chất lượng kém phải bị đình chỉ hoặc rút giấy phép tạm thời, không chỉ nhắc nhở.