Ngày 20/11 hằng năm không chỉ là dịp để tri ân những người thầy, người cô đã tận tâm cống hiến cho sự nghiệp giáo dục, mà còn là thời điểm tôn vinh những tấm gương nhà giáo tiêu biểu, vượt khó để mang con chữ đến với học trò.
Năm nay, cô Lò Thị Viên - giáo viên Trường Trung học phổ thông Na Sang (xã Na Sang, tỉnh Điện Biên) vinh dự là 1 trong 60 nhà giáo tham dự cuộc gặp mặt của Thủ tướng Chính phủ vào chiều ngày 15/11.
Người đầu tiên của bản học lên đại học với hy vọng “thoát nghèo”
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Lò Thị Viên - Giáo viên Trường Trung học phổ thông Na Sang (xã Na Sang, tỉnh Điện Biên) cho biết: “Tôi sinh ra và lớn lên ở một bản làng nhỏ, nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào dân tộc Khơ Mú. Ở đó, việc con gái được đến trường là điều hiếm hoi và gần như rất xa vời thực tế. Hồi ấy, cả bản chỉ có mình tôi học lên đại học, nên khi cầm tấm giấy trúng tuyển trên tay, tôi vừa hạnh phúc, vừa thấy đó là trách nhiệm lớn lao”.
Năm 2010, sau khi tốt nghiệp, cô Viên trở về quê hương công tác và gắn bó với mái trường này suốt hơn 15 năm qua.
“Ban đầu, tôi có niềm yêu thích với môn Ngữ văn, nhưng khi biết địa phương đang thiếu giáo viên Địa lý, tôi đã quyết định rẽ hướng, theo học ngành Sư phạm Địa lý tại Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên theo diện dự bị đại học.
Với tôi, lựa chọn ấy không chỉ là quyết định cá nhân mà còn là cách để được trở về đóng góp cho nơi mình sinh ra và lớn lên. Chưa kể, Địa lý là môn học gần gũi, giúp học sinh hiểu hơn về vùng đất quê hương, về những ngọn núi, con suối, cánh rừng gắn bó với cuộc sống hằng ngày của các em. Chính sự gắn bó ấy đã khiến tôi thêm yêu nghề, yêu trò và luôn cố gắng hết mình để gieo trong các em niềm tự hào về mảnh đất mình đang sống”, cô Viên nhớ lại.
Theo cô Viên, những năm đầu đứng lớp là quãng thời gian đầy thử thách. Bởi học sinh miền núi thường xem Địa lý là môn học không thực tế và khó tạo được hứng thú. Thay vì nản lòng, cô chọn cách đổi mới phương pháp dạy học, bắt đầu từ những điều gần gũi nhất với học trò.
Trong đó, phương pháp giảng dạy của cô được xây dựng trên 3 trục chính. Trước hết, cô luôn gắn kiến thức với thực tiễn địa phương. Những bài học về địa hình, khí hậu hay nguồn tài nguyên được minh họa bằng chính những hình ảnh quen thuộc từ mảnh đất, nương rẫy, nghề truyền thống của học sinh. Thay vì chỉ sử dụng ví dụ trong sách giáo khoa, cô hướng dẫn học sinh thu thập số liệu ở bản, vẽ sơ đồ, lập bản đồ nhỏ về nguồn nước, đồi núi quanh nơi sinh sống, giúp các em hiểu sâu, nhớ lâu và thêm yêu quê hương.
Bên cạnh đó, cô chú trọng rèn luyện kỹ năng thay vì chỉ truyền đạt kiến thức. Học sinh được thực hành đọc bản đồ, phân tích số liệu, lập đồ thị, trình bày báo cáo. Trong các buổi ôn luyện, cô tổ chức hoạt động nhóm, khuyến khích thảo luận và thuyết trình, qua đó giúp học sinh phát triển tư duy phản biện và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế.
Đặc biệt, cô luôn kiên trì trong công tác bồi dưỡng và động viên học sinh. Ở trường vùng cao, việc ôn thi học sinh giỏi không thể nóng vội. Mặc dù những năm đầu chưa có kết quả, nhưng sau 4-5 năm kiên trì xây dựng nền nếp, tổ chức bài bản, thành tích dần được ghi nhận. Cụ thể, chỉ trong hai năm gần đây, lớp 11 và 12 của cô đã có 4 học sinh đạt giải cấp tỉnh.
Bên cạnh đó, cô Viên còn là giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh. Nhiều năm liên tục là nhóm trưởng bộ môn Địa lý trong cụm chuyên môn 07. Trong năm học 2024 - 2025, cụm chuyên môn cử cô Viên làm giáo viên cốt cán cấp tỉnh môn Địa lí.
Ngoài ra, cô còn trực tiếp ôn luyện đội tuyển học sinh giỏi cấp tỉnh đạt giải liên tục trong 2 năm học 2022 -2023; 2023 - 2024. Trong vai trò là quản lý tổ chuyên môn, cô Viên đã phụ trách và giúp đỡ các giáo viên trong tổ bồi dưỡng nhiều học sinh giỏi cấp tỉnh môn Địa lí, Giáo dục công dân, Sinh học, Ngữ văn.
Cô Viên còn được phong 2 lần đạt Chiến sĩ thi đua cơ sở năm 2020 và năm 2024, đồng thời nhận Bằng khen của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh Điện Biên năm học 2023 - 2024.
Nhiều lần kiến nghị, kêu gọi hỗ trợ xây dựng, mở rộng khu ký túc xá cho học sinh
Là người con sinh ra và lớn lên từ bản, cô Viên hiểu rõ những khó khăn, rào cản khiến nhiều học sinh miền núi bỏ học giữa chừng. Vì vậy, ngoài giờ lên lớp, cô không chỉ dạy chữ mà còn dành nhiều thời gian đi sâu vào từng thôn bản, gặp gỡ, trò chuyện với phụ huynh để vận động con em đến trường.
“Mỗi mùa tuyển sinh, tôi cùng đồng nghiệp kiên trì đến từng nhà, thuyết phục từng gia đình, có khi phải vượt hàng chục cây số đường núi. Nhiều phụ huynh e ngại cho con đi học xa, sợ tốn kém, tôi nhẹ nhàng giải thích và kể câu chuyện của chính mình với mong muốn gieo niềm tin, ý chí nghị lực cho các em.
Với vai trò đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh nhiệm kỳ 2021-2026 và là đại biểu tiêu biểu của đồng bào dân tộc thiểu số tại Đại hội tỉnh Điện Biên năm 2024, tôi đã có cơ hội lắng nghe cũng như nêu ra những khó khăn thực tế trong giáo dục vùng cao. Từ trải nghiệm của bản thân và công việc giảng dạy, tôi đã có một số kiến nghị cải thiện điều kiện ký túc xá, hỗ trợ học phí cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đồng thời đề xuất tăng cường đầu tư trang thiết bị phục vụ dạy học thực hành để học sinh miền núi có thêm điều kiện học tập tốt hơn.
Trên thực tế, dù cơ sở vật chất phục vụ dạy và học của nhà trường đã được đầu tư tương đối khang trang, song khó khăn lớn nhất vẫn nằm ở chỗ ăn, ở của học sinh. Ký túc xá hiện chỉ đáp ứng được khoảng 150 chỗ ở, trong khi toàn trường có hơn 800 học sinh. Phần lớn các em phải thuê trọ bên ngoài trong điều kiện thiếu thốn, chật chội. Nhiều em ở cách trường 30-40 km, hằng ngày phải tự lo việc ăn ở, đi lại và học tập. Không ít trường hợp các em phải dậy từ tờ mờ sáng để kịp giờ đến lớp. Việc đi lại xa xôi, chi phí sinh hoạt tăng cao gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý và chất lượng học tập của học sinh, đặc biệt là những em có hoàn cảnh khó khăn”, cô Viên thông tin.
Do đó, cô Viên cho biết, những năm qua, cô đã cùng đồng nghiệp nhiều lần kiến nghị với chính quyền xã và vận động các mạnh thường quân hỗ trợ xây dựng, mở rộng khu ký túc xá nhằm đáp ứng nhu cầu chỗ ở cho học sinh. Đồng thời, phía nhà trường cũng tích cực kêu gọi các tổ chức, cá nhân trao học bổng, hỗ trợ nhu yếu phẩm và đồ dùng học tập cho những em có hoàn cảnh khó khăn. Chỉ khi các em có chỗ ở ổn định, được đảm bảo điều kiện sinh hoạt thì việc học tập mới thực sự đạt hiệu quả.
“Sau hơn 15 năm gắn bó với vùng cao, với tôi, danh hiệu hay giấy khen chỉ là phần thưởng nhỏ. Điều khiến tôi trân trọng nhất là chứng kiến học sinh trưởng thành, tự tin, có em tiếp tục học đại học, có em tìm được việc làm ổn định.
Bởi suy cho cùng, để giáo dục vùng cao phát triển bền vững cần nhiều chính sách thiết thực, từ cải thiện cơ sở vật chất, hỗ trợ học bổng dài hạn cho học sinh đến nâng cao chế độ đãi ngộ cho giáo viên vùng sâu, vùng xa, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho thầy và trò nỗ lực và bứt phá.
Nhân dịp Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, tôi xin gửi những lời chúc trân trọng tới các đồng nghiệp và những người đang cống hiến cho sự nghiệp giáo dục. Chúc các thầy cô giáo luôn tràn đầy nhiệt huyết và kiên trì trên hành trình đồng hành cùng các em học sinh, đặc biệt là những em ở vùng khó khăn. Tôi cũng chúc cho những nỗ lực trong giảng dạy, bồi dưỡng và chăm lo đời sống học sinh đều được ghi nhận và trân trọng, góp phần mở ra những cơ hội học tập công bằng và bền vững, gieo mầm tri thức, vun trồng hy vọng và thắp sáng những ước mơ cho thế hệ trẻ mai sau”, cô Viên nhấn mạnh.