Thay vì ưu đãi HS trường chuyên thì nên cấp học bổng nếu có thành tích xuất sắc

Nhiều ý kiến cho rằng, việc một số địa phương thực hiện chi hỗ trợ chi phí học tập thường xuyên (thường gọi là trả lương) cho học sinh trường chuyên đã tạo ra sự mất cân bằng trong giáo dục, tạo ra sự cào bằng để học sinh nào vào đó cũng được nhận một khoản ưu đãi của nhà nước.

Trước những hạn chế đó, một số địa phương đã thay đổi cơ chế ưu đãi cho trường chuyên, chuyển hướng sang việc nâng cao mức thưởng đối với học sinh giỏi, có những thành tích học tập xuất sắc, nổi trội.

Nhiều nơi, đối tượng này còn mở rộng sang dành cho cả học sinh ở các trường trung học phổ thông công lập khác.

Học sinh trường chuyên đi học “có lương”

Theo Nghị quyết 05 của Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Trị năm 2019 về “phát triển trường trung học phổ thông chuyên Lê Qúy Đôn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và các chính sách khen thưởng đối với học sinh đạt giải cao tại các kỳ thi trên địa bàn tỉnh Quảng Trị” nêu rõ mức hỗ trợ chi phí học tập thường xuyên dành cho học sinh hộ nghèo, dân tộc thiểu số ở các xã miền núi khó khăn là 447.000 đồng/học sinh (0.30% mức lương cơ bản).

Trong khi nhiều nơi vẫn giữ việc "trả lương" cho học sinh trường chuyên thì nhiều địa phương khác cho rằng việc chi khoản trên là trái quy định. (Trong ảnh: Trường trung học phổ học phổ thông chuyên Lê Qúy Đôn - Quảng Trị. Ảnh tư liệu của NP

Học sinh cư trú vùng nông thôn, thị trấn, thị xã… ngoài thành phố Đông Hà thì nhận mức hỗ trợ bằng 0.20% mức lương cơ bản, tương đương 298.000 đồng/học sinh.

Theo ông Nguyễn Hoài Nam – Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông chuyên Lê Qúy Đôn (Quảng Trị) thì Nghị quyết 05 vẫn còn hiệu lực và đang được áp dụng tại trường chuyên.

Việc hỗ trợ chi phí học tập thường xuyên dành cho học sinh trường chuyên được coi như là một khoản “lương” để tạo sự động viên, khuyến khích cho các em.

10 năm qua, vốn vay ODA để phát triển trường chuyên là trên 953 tỷ đồng

Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Mai Huy Phương – Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Trị cho biết, trường chuyên được đầu tư coi như một trường trọng điểm của một tỉnh và có hơn các trường phổ thông khác một chút.

Còn lại như ở Quảng Trị, nhiều trường cũng được đầu tư cơ sở vật chất cũng ngang ngửa trường chuyên như: trung học phổ thông Đông Hà, trung học phổ thông Cồn Tiên, trung học phổ thông Bến Quan…

Nên không thể nói là sự đầu tư vào trường chuyên là gây mất cân bằng giáo dục được, bởi ngoài việc đào tạo học sinh thì cơ sở vật chất của trường chuyên còn được sử dụng cho nhiều hoạt động giáo dục khác của tỉnh.

Về việc học sinh trường chuyên đi học “có lương”, thầy Phương cho hay: "Theo Nghị quyết 05 của tỉnh, học sinh trường chuyên có thêm khoản hỗ trợ chi phí học tập thường xuyên, còn vẫn phải đóng học phí như các trường khác. Quan điểm của tôi thì học sinh trường chuyên nên có sự hỗ trợ chi phí học tập.

Bởi vì học sinh trường chuyên là học sinh năng khiếu đặc biệt, được tuyển chọn từ rất nhiều nơi đến học. Bồi dưỡng cho học sinh năng khiếu thì cũng cần có chế độ chính sách để đãi ngộ. Không nên gọi cái đó là lương mà gọi là hỗ trợ chi phí học tập để các cháu giảm bớt khó khăn thôi”, thầy Phương nói.

Chia sẻ về vấn đề học sinh trường đi học “có lương”, bà Vũ Thị Liên Hương – Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Ngãi cho rằng, tùy theo tình hình thực tiễn của mỗi địa phương mà có cơ chế, chính sách dành cho học sinh trường chuyên khác nhau.

“Trước đây thì Đà Nẵng, rồi Quảng Nam cũng có hỗ trợ theo phương án này nhưng sau đó thì họ bỏ. Quảng Ngãi triển khai sau Đà Nẵng nhưng hiện nay vẫn đang áp dụng chính sách này.

Theo quan điểm của tôi thì việc có hỗ trợ chi phí học tập thường xuyên cho học sinh trường chuyên hay không còn tùy thuộc vào từng điều kiện cụ thể của mỗi địa phương.

Ở những địa phương mà sức hút trường chuyên mạnh lên rồi thì họ có thể dừng. Tức là tùy vào từng thời điểm ở từng địa phương để áp dụng chính sách này cho phù hợp”.

Theo bà Hương thì đối với Quảng Ngãi, trường chuyên là nơi thu hút các học sinh giỏi từ các huyện, thị xã khác nhau về học tập. Những học sinh ở các huyện miền núi, học sinh có hoàn cảnh khó khăn thì cần khoản hỗ trợ này để có thể yên tâm học tập.

Ngoài ra thì có một số thời điểm thì tỷ lệ chọi vào trường chuyên ở Quảng Ngãi khá thấp vì điều kiện khó khăn khi phải về thành phố học (địa bàn tuyển sinh trường chuyên là cả tỉnh).

Nhưng khi có khoản hỗ trợ đó thì đầu vào trường chuyên tăng lên hẳn – bà Hương cho biết thêm.

Chuyển từ “trả lương” thành cấp học bổng

Việc học sinh trường chuyên đi học “có lương” đã gây ra nhiều tranh cãi về ý nghĩa của khoản ưu đãi đặc biệt này. Nếu áp dụng chính sách này vô hình trung tạo tâm lý “cào bằng” trong học sinh và không tạo nhiều động lực cho học sinh phấn đấu.

Không chỉ thu hút GS về trường chuyên, có tỉnh còn mời cả giáo viên nước ngoài

Tại trường trung học phổ thông chuyên Lê Qúy Đôn (Đà Nẵng), từ năm 2005, thành phố đã thực hiện cơ chế miễn học phí, hỗ trợ 520.000 đồng/học sinh nội trú, 260.000 đồng cho học sinh ngoại trú và các khoản về trang phục, học phẩm…

Đối với giáo viên trường chuyên thì thành phố hỗ trợ thêm một lần lương với giáo viên và 0,5 lần lương với nhân viên làm việc tại trường (ví dụ lương giáo viên 5 triệu đồng/tháng thì sẽ nhận 10 triệu đồng/tháng).

Thời điểm đó, chính sách hỗ trợ này đã vô tình tạo ra sự cào bằng giữa tất cả học sinh trong trường chuyên. Khiến cho học sinh đạt giải thưởng quốc tế hay học sinh thuộc diện gia đình chính sách cũng nhận được mức hỗ trợ ngang những học sinh bình thường khác của trường.

Để khắc phục những bất cập nói trên, Đà Nẵng đã cắt một số ưu đãi trái quy định như: miễn học phí (nay phải đóng học phí), hủy bỏ chế độ hỗ trợ học sinh nội trú - không nội trú, trang phục áo quần, học phẩm… với các học sinh theo học tại trường chuyên này.

Ngược lại, thực hiện nâng mức thưởng cho giáo viên bồi dưỡng và học sinh đạt các giải tại kỳ thi quốc gia, quốc tế tăng lên gấp đôi so với trước đây.

Tại Quảng Nam, chính sách hỗ trợ chi phí học tập thường xuyên đối với học sinh chuyên cũng được các sở, ngành đưa ra phân tích, bàn bạc liệu có nên tiếp tục hay không?

Trước những bất cập của việc hỗ trợ đại trà, mang tính chất cào bằng cho tất cả học sinh trường chuyên khi ưu đãi bằng phương thức “trả lương”, Quảng Nam đã chuyển sang tăng mức thưởng, hỗ trợ học bổng đối với các học sinh giỏi, đạt các giải cấp quốc gia, quốc tế.

Cụ thể, học sinh trường chuyên sẽ được nhận mức hỗ trợ 300.000 đồng/tháng nếu đạt các tiêu chuẩn như: đạt giải Khuyến khích trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh dành cho học sinh chuyên.

Hỗ trợ 500.000 đồng/học sinh/tháng nếu đạt 1 trong các tiêu chuẩn như đạt giải Ba trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh dành cho học sinh chuyên. Được chọn vào đội tuyển dự thi học sinh giỏi cấp quốc gia (kể cả kỳ thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia).

Hỗ trợ 900.000 đồng/học sinh/tháng nếu đạt 1 trong các tiêu chuẩn như đạt giải Nhì trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh dành cho học sinh chuyên; Đoạt giải khuyến khích trong kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia (kể cả kỳ thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia).

Hỗ trợ 1.100.000 đồng/học sinh/tháng nếu đạt 1 trong các tiêu chuẩn như đạt giải Nhất trong kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh dành cho học sinh chuyên; Đoạt giải Ba trong kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia (kể cả kỳ thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia).

Một Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông ở Quảng Nam chia sẻ, việc “trả lương” cho học sinh trường chuyên làm mất sự cân bằng trong giáo dục, tạo sự ưu ái quá đáng.

“Ở Quảng Nam đã cắt chế độ học sinh trường chuyên đi học có lương mà chuyển sang nâng mức thưởng, cấp học bổng cho các học sinh có thành tích xuất sắc.

Mức thưởng cũng như học bổng được áp dụng cho cả học sinh chuyên và không chuyên tạo ra sự công bằng, để các em nỗ lực, phấn đấu.

Tôi nghĩ cách làm này sẽ tốt hơn nhiều so với việc bỏ ra một khoản chi phí lớn để hỗ trợ chi phí học tập thường xuyên cho học sinh trường chuyên”, vị Hiệu trưởng này nói.