Giáo viên phổ thông, dù là cấp tiểu học, trung học cơ sở hay trung học phổ thông, đều phải có sổ điểm cá nhân và trong sổ điểm cá nhân này luôn có ô ghi lời nhận xét của giáo viên dành cho mỗi học trò.
Trong các phần mềm điểm điện tử gần nhiều trường sử dụng hiện nay cũng có ô nhận xét quá trình học tập của học trò và đây cũng là yêu cầu bắt buộc đối với các nhà trường.
Trong các văn bản hướng dẫn về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu giáo viên kết hợp đánh giá bằng điểm số và nhận xét.
Thế nhưng, người cần đọc những lời nhận xét là học sinh và phụ huynh thì không thể nào đọc được. Trên dịch vụ điểm điện tử mà phụ huynh phải mua đầu năm cho con mình không hiển thị lời nhận xét và ngay cả học bạ của học sinh cũng không có ô nhận xét của giáo viên.
 |
Giáo viên phải nhận xét rất cẩn thận nhưng học sinh không đọc được (Ảnh bạn đọc cung cấp) |
Việc nhận xét quá trình học tập của học sinh hiện nay đang là yêu cầu bắt buộc
Tại điểm a, khoản 2, Điều 1 của Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT, Thông tư Sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã hướng dẫn:
“Đối với các môn học kết hợp giữa đánh giá bằng nhận xét và đánh giá bằng điểm số: nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi, kết quả học tập môn học sau mỗi học kì, cả năm học; tính điểm trung bình môn học và tính điểm trung bình các môn học sau mỗi học kì, cả năm học”.
Chính vì quy định như vậy nên nhà trường luôn yêu cầu giáo viên phải nhận xét trong sổ điểm cá nhân từng lớp và cập nhật phần nhận xét này trong phần mềm điểm số các lớp bởi bảng điểm cá nhân và phần mềm có thiết kế ô nhận xét học trò.
Những nhận xét này được các nhà trường yêu cầu giáo viên cập nhật thường xuyên theo từng thời điểm. Giáo viên nào thực hiện chậm trễ hoặc không có phần nhận xét này trong sổ điểm cá nhân và phần mềm điểm điện tử thường được nhắc nhở, thậm chí bị phê bình trong các cuộc họp tổ chuyên môn hoặc họp hội đồng sư phạm nhà trường.
Đặc biệt, nếu phòng, sở giáo dục về trường kiểm tra mà giáo viên chưa có cập nhật các nhận xét là chắc chắn một điều bị phê bình và ghi biên bản.
Thế nhưng, điều trớ trêu là những lời nhận xét học sinh của giáo viên bộ môn trở thành vô nghĩa, hay nói đúng hơn là chỉ phục vụ cho mục đích thanh, kiểm tra của nhà trường, hoặc sở và phòng giáo dục mà thôi.
Còn trên ứng dụng phần mềm điểm điện tử mà phụ huynh phải bỏ phí, phụ huynh và học sinh chỉ thấy được điểm số, còn những lời nhận xét của giáo viên thì học sinh và phụ huynh không đọc được.
 |
Trên tin nhắn điện tử mà phụ huynh mua hằng năm không hiển thị phần nhận xét (Ảnh: Nguyên Khang) |
Học bạ của học sinh hàng năm thì theo các mẫu trước đây mà Bộ ban hành không có phần nhận xét của giáo viên bộ môn. Chỉ có phần nhận xét chung của giáo viên chủ nhiệm đối với từng học sinh vào cuối năm học.
Ngay cả mẫu học bạ mà Bộ hướng dẫn theo chương trình 2018 đang thực hiện ở lớp 6 trong năm học vừa qua, ô nhận xét được ghi chú như sau: “Nhận xét những tiến bộ, những ưu điểm nổi trội, những hạn chế lớn (nếu có) và chữ ký của thầy cô giáo bộ môn”. Vì thế, “nếu không có” thì thôi.
Chính vì vậy, những lời nhận xét của giáo viên bộ môn, của từng môn học chẳng có tác dụng gì cho phụ huynh và học sinh mà họ là những người cần biết nhất.
Có nên yêu cầu giáo viên nhận xét vào sổ điểm cá nhân và phần mềm điểm điện tử nữa hay không?
Công việc “nhận xét sự tiến bộ về thái độ, hành vi” của học sinh ở tất cả các môn học theo Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT những năm qua đang tốn rất nhiều thời gian của giáo viên bởi đa phần phải hoàn thành việc nhận xét cho tất cả học sinh mình dạy vào thời điểm cuối học kỳ.
Những giáo viên dạy các môn nhiều tiết thì mỗi thầy cô cũng 4-5 lớp nhưng những thầy cô dạy các môn ít tiết như Giáo dục công dân, Âm nhạc, Mỹ thuật… thì nhiều khi phải nhận xét cho cả gần 1.000 học sinh.
Mỗi học sinh vừa phải nhận xét trong sổ điểm cá nhân, vừa phải nhận xét trên phần mềm nên nhiều thời điểm rất áp lực - đặc biệt là cuối học kỳ, cuối năm học vì thầy cô vừa phải chấm bài, vừa dạy trên lớp và hoàn thành các lời nhận xét theo quy định. Khi hết thời gian quy định, nhà trường sẽ khóa phần mềm nên giáo viên phải tranh thủ để hoàn thành.
Tuy nhiên, một thực tế cho thấy việc hướng dẫn thực hiện các lời nhận xét và cách thức thực hiện tại các nhà trường hiện nay được thực hiện chưa đồng bộ.
Chẳng hạn như các lớp còn lại đang giảng dạy chương trình 2006 ở cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông thì thực hiện đánh giá, nhận xét theo Thông tư số 26/2020/TT-BGDĐT, Thông tư Sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011.
Mẫu học bạ mà các trường đang thực hiện không có phần nhận xét của giáo viên bộ môn.
Những lớp đang thực hiện theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 thì mẫu học bạ có thiết kế phần nhận xét của giáo viên bộ môn nhưng để một câu hướng dẫn không mang tính bắt buộc. Đó là: “Nhận xét những tiến bộ, những ưu điểm nổi trội, những hạn chế lớn (nếu có) và chữ ký của thầy cô giáo bộ môn”.
Trong khi, các nhà mạng có thiết kế ô nhận xét của giáo viên bộ môn đối với từng học sinh ở từng môn học nhưng lại không có sự liên kết với sổ điểm điện tử của học sinh.
Vì thế, giáo viên nhận xét điểm ở sổ điểm cá nhân và phần mềm điểm điện tử chủ yếu để đủ. Mỗi năm học may ra có tổ trưởng chuyên môn đọc khi kiểm tra chuyên đề hồ sơ sổ sách hoặc khi có thanh, kiểm tra của phòng, sở thì các cán bộ thanh, kiểm tra lướt qua mà thôi.
Vậy nên, suy cho cùng những lời nhận xét của giáo viên đối với từng học sinh rất hình thức, không có tác dụng gì nhưng khiến cho giáo viên rất vất vả vì có đến 2 lần nhận xét học trò/1 học kỳ.
Bộ ban hành văn bản yêu cầu kết hợp cho điểm và nhận xét đối với tất cả các môn học. Sở, phòng giáo dục, nhà trường kiểm tra và sau đó hết năm thì bỏ, những lời nhận xét quá trình học tập của học trò không được lưu trong hồ sơ cá nhân (học bạ) của học trò.
Với quan điểm của người viết là một giáo viên đang giảng dạy ở bậc trung học cơ sở, tôi cho nên xem xét lại có cần thiết duy trì nhận xét trên vì người được nhận xét là học sinh không biết thầy cô mình nhận xét gì về mình thì duy trì công việc này có ích lợi gì đâu?
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.