Thực tế hiện nay, ngân sách nhà nước cấp cho hoạt động trong trường học chỉ đáp ứng được lương giáo viên và một số hoạt động tối thiểu về chuyên môn, các cơ sở giáo dục phải thực hiện chi theo phương châm "khéo ăn thì no, khéo co thì ấm".
Một số địa phương có kinh tế xã hội phát triển như Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu… ngân sách cấp cho cơ sở giáo dục có phần “dư giả”, nên cuối năm, cuối quý, giáo viên còn có thu nhập tăng thêm, còn phần lớn các cơ sở giáo dục khác không biết đến khái niệm "thu nhập tăng thêm" là gì.
Một số dịch vụ trong trường học phải huy động đóng góp từ phụ huynh học sinh, để thu được, nhà trường phải nhờ Ban đại diện cha mẹ học sinh làm “bình phong”, thế nhưng, khi Ban đại diện cha mẹ học sinh đứng ra thu giúp lại “vướng” Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT.
 |
Ảnh minh hoạ trên Báo Hà Tĩnh |
Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT có ghi rõ: "Ban đại diện cha mẹ học sinh không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học:
a) Các khoản ủng hộ không theo nguyên tắc tự nguyện.
b) Các khoản ủng hộ không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh: Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường".
Thế nhưng, để bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa… nếu không có sự hỗ trợ từ phụ huynh thì nhà trường khó có thể đáp ứng tốt nhất nhu cầu của học sinh.
Chống lạm thu, các địa phương nên thống nhất các khoản thu đầu năm
Thực tế, đang có một số dịch vụ cho học sinh mà các nhà trường phải có, như: tổ chức ăn, ngủ cho học sinh bán trú; nước uống; đồ dùng phục vụ cá nhân trẻ bán trú; lao công dọn dẹp; điện, nước, giáo dục kỹ năng sống…
Để duy trì, thực hiện các dịch vụ này, các trường học đang thu phí theo hình thức thoả thuận, giữa nhà trường và phụ huynh học sinh đăng ký sử dụng dịch vụ cho con em mình.
Các khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục diễn ra ở mỗi trường, mỗi quận, huyện, tỉnh, thành phố, cấp học khác nhau thì khác nhau, không có sự thống nhất.
Thiếu thống nhất, thiếu minh bạch trong quy định mức thu, dẫn đến tâm lý “một đồng đóng, mười đồng ngờ” trong dư luận xã hội.
Do đó, một số địa phương như Hải Phòng, Hòa Bình đã có sự thống nhất “mức trần” các khoản thu dịch vụ có thể có, có thể phát sinh, trong năm học ở trường học.
Thành phố Hải Phòng đã xây dựng Đề án quy định mức thu và cơ chế quản lý, sử dụng nguồn thu khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục của nhà trường đối với các cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn.
Theo dự thảo Nghị quyết này, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng đề xuất mức thu các khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với các trường công lập trên địa bàn thành phố Hải Phòng (11 danh mục các khoản thu), cụ thể như sau:
 |
Danh mục 11 khoản thu sẽ được Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng thông qua tại kỳ họp tới đây (Ảnh: LT) |
Hội đồng Nhân dân tỉnh Hòa Bình cũng đã ban hành Nghị quyết 164 về phê duyệt mức thu các khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục của nhà trường đối với cơ sở giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.
Theo đó, các khoản thu đầu năm trong các trường công lập ở Hòa Bình, trong năm học 2022-2023 mức thu tối đa theo bảng sau:
 |
| Các dịch vụ được thu đối với cấp tiểu học kể từ năm học 2022-2023. (Ảnh cắt màn hình, nguồn giaoduc.net.vn) |
Việc thành phố Hải Phòng, tỉnh Hòa Bình có quy định mức trần các khoản dịch vụ được thu trong trường công lập năm học 2022-2023 đã nhận được sự đồng thuận của xã hội.
Anh Tuấn Anh, thành viên Ban đại diện cha mẹ học sinh ở một trường học tại Vũng Tàu chia sẻ: “Tôi thấy cứ minh bạch hóa, công khai hóa như Hòa Bình, Hải Phòng lại hay.
Nhà trường cứ căn cứ Nghị quyết Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố, mà làm, làm đúng thì không lo khiếu kiện.
Mặt khác, hiệu trưởng muốn lạm thu cũng khó, không thể đặt ra các khoản thu mà Hội đồng Nhân dân tỉnh đã phê duyệt, cũng không thể thu cao hơn mức trần đã quy định.
Phụ huynh học sinh có căn cứ pháp lý cụ thể, rõ ràng để giám sát việc thu, chi các loại quỹ trong năm học, từ đó tránh được nạn “lạm thu”".
Thực tế, các trường phải “lách luật” thu các khoản dịch vụ trong trường học qua Ban đại diện cha mẹ học sinh, làm “méo mó” hình ảnh của nhà trường và Ban đại diện cha mẹ học sinh.
Đã có không ít hiệu trưởng lợi dụng, núp bóng Ban đại diện cha mẹ học sinh “lạm thu” để tư lợi, vướng vòng lao lý.
Các địa phương trên cả nước nên chăng có quy định thống nhất các khoản thu, mức trần thu mỗi khoản, trong năm học 2022-2023 nói riêng, các năm học sau nói chung, chắc chắn sẽ làm minh bạch hoạt động thu đầu năm của các cơ sở giáo dục.
Để làm được điều này, sở giáo dục và đào tạo phải tham mưu, tư vấn, đề xuất Hội đồng Nhân dân tỉnh (thành phố) số lượng các khoản thu, mức trần mỗi khoản thu hợp tình, hợp lý, đảm bảo quyền lợi cho phụ huynh và nhà trường.
Tài liệu tham khảo:
https://giaoduc.net.vn/hoa-binh-khong-thu-qua-60-nghin-dong-hs-nam-ve-sua-chua-mua-sam-thiet-bi-post228348.gd
https://giaoduc.net.vn/hai-phong-de-xuat-muc-thu-dich-vu-phuc-vu-ho-tro-hoat-dong-gd-o-truong-cong-post227759.gd
- Thông tư Số: 55/2011/TT-BGDĐT.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.