Năm nay 2022-2023 đã là năm thứ 3 ngành Giáo dục triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Đến thời điểm này, cả 3 cấp học phổ thông đều đã dạy chương trình mới nhưng nhìn từ thực tế, chúng ta dễ dàng nhìn thấy một bộ phận giáo viên còn nhiều lúng túng trong quá trình giảng dạy trên lớp.
Phải nói thẳng ra, các nhà xuất bản đứng ra tập huấn sách giáo khoa cho giáo viên còn mang tính hình thức, sơ sài, chưa thực sự chú trọng về chất lượng. Chính vì vậy, hiệu quả giảng dạy của giáo viên ra sao sau tập huấn là một vấn đề gây nhiều băn khoăn, nhất là những môn học mới, những môn học tích hợp.
Trong khi, bộ phận chuyên môn ở một số địa phương cũng chưa thực sự có những định hướng kịp thời, chủ yếu là chuyển tiếp hoặc sao chép, chỉnh sửa công văn từ Bộ thành của Sở, của Phòng để gửi xuống cơ sở và yêu cầu thực hiện.
Chương trình, sách giáo khoa mới đã và đang được thực hiện cuốn chiếu theo lộ trình nhưng có lẽ sẽ còn gian nan, khó tạo ra những diện mạo mới trong những năm tới đây nếu như vẫn tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên như hiện nay.
 |
Việc tập huấn chương trình mới năm nay chủ yếu là trực tuyến. Ảnh minh họa: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam |
637 lớp bồi dưỡng cho giáo viên sẽ dạy lớp 3, lớp 7 và lớp 10 có nhiều không?
Năm học 2022-2023 đã chính thức thực hiện những tuần thực học đầu tiên và trong năm học này, ngành Giáo dục đã triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở các lớp 3, 7 và 10.
Chương trình mới, sách giáo khoa mới, phương pháp dạy học mới, mục tiêu dạy học hướng đến phát huy phẩm chất, năng lực cho học trò nên gần như giáo viên phải làm mới hoàn toàn. Trong khi, việc tập huấn sách giáo khoa cho giáo viên lại chưa được Bộ chú trọng, gần như đang phó mặc cho các nhà xuất bản.
Thực hiện theo hướng dẫn của Công văn số 503/BGDĐT-GDTH ngày 17/02/2022 về công tác bồi dưỡng giáo viên, các nhà xuất bản đã tiến hành bồi dưỡng cho giáo viên sử dụng sách giáo khoa lớp 3, lớp 7 và lớp 10 bằng các hình thức trực tuyến và trực tiếp trong thời gian hè vừa qua.
Nhưng, phần lớn các môn học chỉ được tập huấn trực tuyến 1 ngày và giáo viên phải ngồi dự tập trung giữa nhiều đơn vị trường học với nhau trong các hội trường, phòng học để xem, nghe qua màn hình ti vi của các đơn vị sở tại.
Đường truyền qua link của các phần mềm dạy học trực tuyến không phải lúc nào cũng ổn định nên âm thanh cũng chập chờn, nhiều lúc không rõ tiếng. Còn hình ảnh thì cơ bản chỉ có những giáo viên ngồi 2 dãy bàn đầu tiên thấy được, những dãy sau thì không thể nào nhìn thấy các file trình chiếu của báo cáo viên.
Thông cáo báo chí về việc hoàn thành công tác tập huấn giáo viên sử dụng sách giáo khoa lớp 3, 7, 10 và chuẩn bị đầy đủ sách giáo khoa, cung ứng tới các địa phương trong cả nước của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ngày 11/8 đã cho biết về công tác bồi dưỡng như sau:
“Bắt đầu từ ngày 6/6 và kết thúc vào ngày 5/8/2022, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã hoàn thành việc tổ chức các lớp bồi dưỡng giáo viên sử dụng sách giáo khoa các môn học lớp 3, 7, 10 cho giáo viên và cán bộ quản lý tất cả 63 tỉnh/thành phố, đảm bảo yêu cầu về tiến độ của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Cụ thể: Bồi dưỡng trực tuyến: Thực hiện 9 đợt cho 61 tỉnh/thành phố, với tổng số 637 lớp bồi dưỡng tại 232.557 điểm cầu.
Bồi dưỡng trực tiếp: Bên cạnh việc thực hiện bồi dưỡng trực tuyến, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã tổ chức một số lớp bồi dưỡng trực tiếp tại một số tỉnh/thành phố như Thanh Hoá, Nghệ An, An Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng, Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội… theo yêu cầu của địa phương”. [1]
Theo con số thông báo của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, chúng ta lấy 232.557 điểm cầu đem chia cho 637 lớp bồi dưỡng mà Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam thông báo thì trung bình mỗi lớp bồi dưỡng cho giáo viên các tỉnh sẽ có trên 365 điểm cầu khác nhau.
Rõ ràng, chương trình 2006 trước đây đã trải qua quá trình thực nghiệm, việc bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên trong một thời gian dài mới triển khai đại trà. Còn chương trình 2018 chỉ thực nghiệm trong phạm vi nhỏ, tập huấn gần thì chủ yếu là trực tuyến và áp dụng thực hiện đại trà ngay nên xảy ra tình trạng lúng túng cho đội ngũ nhà giáo.
Với 2 bộ sách giáo khoa độc lập (bộ sách Chân trời sáng tạo và bộ sách Kết nối tri thức) nhưng Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam tổ chức 637 lớp bồi dưỡng cho giáo viên dạy lớp 3, lớp 7 và lớp 10 trong cả nước thực tế là một con số rất khiêm tốn, đáng để suy ngẫm.
Một bộ phận giáo viên lúng túng khi thực hiện giảng dạy trên lớp
Việc bồi dưỡng trực tiếp chỉ được các nhà xuất bản tổ chức ở một vài môn học trong phạm vi nhỏ lẻ bởi trong thông cáo báo chí thì Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam cũng đề cập: “đã tổ chức một số lớp bồi dưỡng trực tiếp tại một số tỉnh/ thành phố” nên đa phần các môn được bồi dưỡng trực tuyến hoàn toàn trong 1 ngày.
Nếu như năm học trước, khi mà ngành Giáo dục triển khai chương trình mới ở lớp 2 và lớp 6 trong điều kiện dịch bệnh Covid-19 bùng phát ở khắp nơi nên việc bồi dưỡng trực tuyến hoàn toàn là phương án bất khả kháng, không có phương án nào khả thi hơn.
Tuy nhiên, hè vừa qua, khi mà dịch bệnh ở nước ta đã được kiểm soát, mọi hoạt động xã hội đã bình thường thì việc tập huấn trực tuyến chỉ là cách giảm chi phí cho các nhà xuất bản sách giáo khoa mà thôi bởi họ mở đồng thời rất nhiều các điểm cầu khác nhau và không cần thiết phải di chuyển báo cáo viên đến các địa phương như bồi dưỡng trực tiếp.
Nhưng, phía sau việc bồi dưỡng trực tuyến là một khoảng trống tri thức rất lớn cho giáo viên đứng lớp dạy sách giáo khoa của chương trình mới. Một ngày ngồi nghe tập huấn online một chiều thử hỏi giáo viên lĩnh hội được bao nhiêu những cái mới mà báo cáo viên truyền đạt?
Vì thế, những môn học mới như Khoa học tự nhiên; Lịch sử và Địa lý là những môn học tích hợp, hoàn toàn mới so với chương trình 2006 nên khi giảng dạy trên lớp quả là nan giải cho giáo viên dưới cơ sở.
Đó là chưa kể một số môn học mà đa phần giáo viên ở các trường còn không được tập huấn như Nội dung giáo dục địa phương; Hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp nhưng vẫn đang được phân công giảng dạy bình thường.
Một chương trình mới với rất nhiều thay đổi về môn học, phương pháp, mục tiêu, nội dung kiến thức nhưng Bộ giao cho các nhà xuất bản tập huấn trực tuyến sách giáo khoa 1 ngày/ 1 môn học thì làm sao trang bị đủ những điều cần thiết để giáo viên đứng trên lớp giảng dạy cho học trò trong tâm thế làm chủ được mọi hoạt động?
Thay đổi chương trình, sách giáo khoa mới có thành công hay không thì việc tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên là khâu quan trọng, then chốt nhất nhưng cứ nhìn từ việc tập huấn cho giáo viên trong những năm qua khiến cho nhiều người nghi ngại, không tránh khỏi những băn khoăn.
Nếu Bộ không thay đổi cách làm, không thay đổi phương thức thực hiện khi triển khai chương trình mới, không sâu sát việc tập huấn, bồi dưỡng về sách giáo khoa và có những định hướng kịp thời để tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện thì những lớp còn lại và cả chương trình 2018 e rằng vẫn mông lung, khó đòi hỏi được chất lượng và kỳ vọng như mục tiêu chương trình tổng thể, chương trình môn học đã đề ra.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://www.nxbgd.vn/bai-viet/thong-cao-bao-chi-ve-viec-hoan-thanh-cong-tac-tap-huan-giao-vien-su-dung-sgk-lop-3-7-10-chuan-bi-cung-ung-day-du-sgk-phuc-vu-nam-hoc-2022-2023
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.