LTS: Tây Ninh là một trong 6 tỉnh, thành phố thuộc Đông Nam Bộ - vùng có vai trò, vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước.
Trước thềm Hội nghị "Phát triển giáo dục và đào tạo vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; triển khai thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 07/10/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” được Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức vào ngày hôm nay (18/4), phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Phước – Phó Giám đốc phụ trách Sở Giáo dục và Đào tạo Tây Ninh để có góc nhìn toàn diện về giáo dục và đào tạo của địa phương trong thời gian qua.
Tòa soạn trân trọng giới thiệu cùng độc giả cuộc trao đổi này.
_____
Phóng viên: Là một địa phương nằm trong vùng Đông Nam Bộ, Ông đánh giá như thế nào về tầm quan trọng, ý nghĩa của Hội nghị "Phát triển giáo dục và đào tạo vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; triển khai thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 07/10/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” được Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức vào ngày 18/4?
Ông Nguyễn Văn Phước: Tây Ninh là một tỉnh có diện tích trung bình nhưng có tới 240 km đường biên giới, 3 cửa khẩu quốc tế với nước bạn Campuchia. Ngoài ra, tỉnh còn nằm trên trục hành lang kinh tế trọng điểm và tuyến thương mại liên vùng tại Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Dương, Long Thành, Nhơn Trạch (tỉnh Đồng Nai), thị xã Phú Mỹ (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu), tỉnh Tây Ninh.
Với những đặc điểm địa lý như vậy, Tây Ninh được xác định là tỉnh có tầm chiến lược quan trọng và luôn được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên, địa phương là vùng còn nhiều khó khăn, trong đó, các điều kiện về mức sống của người dân, tình hình phát triển kinh tế - xã hội là những vấn đề cấp bách đang cần cải thiện; yêu cầu cùng với các tỉnh bạn phát triển bền vững là vấn đề lớn đặt ra trong cả trước mắt và lâu dài.
 |
Là địa phương nằm trong vùng Đông Nam Bộ, Hội nghị phát triển giáo dục và đào tạo vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 chắc chắn có vai trò quan trọng trong phát triển giáo dục và đào tạo tỉnh Tây Ninh. Vì Hội nghị sẽ bàn tới các giải pháp để nâng chất lượng giáo dục và đào tạo của vùng cao hơn bằng chung của cả nước.
Trong đó, tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm: Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục và đào tạo; bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục; tăng cường các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục và đào tạo; nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông; nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực đặc biệt là nhân lực chất lượng cao nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của Tây Ninh nói riêng, của vùng Đông Nam Bộ nói chung.
Đặc biệt, liên quan trực tiếp tới sự phát triển giáo dục và đào tạo Tây Ninh, Hội nghị là tiền đề tạo điều kiện, khả năng thực hiện tốt các chỉ tiêu về hợp tác, kết nối và liên kết vùng nhằm phát triển giáo dục và đào tạo; xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các cơ chế, chính sách phù hợp để phát triển giáo dục và đào tạo.
Từ các bài tham luận, ý kiến, Hội nghị sẽ có những chỉ đạo liên quan đến việc thực hiện Nghị quyết 24-NQ/TW ngày 07/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó có nội hàm liên quan đến phát triển giáo dục và đào tạo Tây Ninh như:
Phát triển giáo dục và đào tạo gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội với tiến bộ khoa học và công nghệ, phù hợp quy luật khách quan. Chuyển phát triển giáo dục và đào tạo từ chủ yếu theo số lượng sang chú trọng chất lượng và hiệu quả, đồng thời đáp ứng yêu cầu số lượng.
Đổi mới hệ thống giáo dục theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo. Thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa giáo dục và đào tạo…
Với sự liên thông giữa các tỉnh thành về đầu tư, phát triển kinh tế, logistic, sẽ tạo điều kiện cho Tây Ninh phát triển hệ thống đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thu hút nhân tài.
_____
Phóng viên: Trực tiếp lãnh đạo và đồng hành cùng giáo dục tỉnh nhà trong nhiều năm qua, vậy vấn đề giáo dục nào hiện nay tại Tây Ninh khiến Ông trăn trở nhất?
Ông Nguyễn Văn Phước: Xã hội hóa giáo dục là một trong những công cụ quan trọng để thực hiện đổi mới giáo dục. Công tác thực hiện xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo của tỉnh Tây Ninh đã thu được những kết quả bước đầu, song còn nhiều khó khăn, bất cập.
Kết quả thu hút đầu tư vào lĩnh vực xã hội hóa các năm qua còn thấp so với nhu cầu. Từ sau khi Chính phủ ban hành chính sách đến nay, trên địa bàn tỉnh thu hút được 18 dự án có tổng mức đầu tư tương đối nhỏ.
Trong đó, trên địa bàn khu vực đô thị, mặc dù Quyết định số 76/2014/QĐ-UBND của Ủy ban nhân dân tỉnh quy định miễn 100% tiền thuê đất nhưng kết quả thu hút đầu tư còn rất thấp, trong 3 năm chỉ mới thu hút được 3 dự án trên địa bàn đô thị, với tổng vốn đầu tư đăng ký là 90 tỷ đồng. Trong khi đó, các khu vực vùng sâu có điều kiện khó khăn hầu như chưa có dự án nào.
Các cơ sở thực hiện xã hội hóa chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực giáo dục chủ yếu ở bậc mầm non (toàn tỉnh có 138 cơ sở giáo dục mầm non, trong đó có 25 trường mầm non tư thục); Bậc phổ thông vẫn còn rất hạn chế (1 trường phổ thông nhiều cấp học và 1 trường trung học phổ thông).
 |
Trường Mầm non Quốc tế Happy Days - 1 trong 25 cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập tại Tây Ninh. Ảnh: Fanpage nhà trường |
Ngoài ra, việc thực hiện xã hội hóa giáo dục tại địa phương vẫn còn một số rào cản khác như: Thiếu quy hoạch sử dụng đất, chưa quy hoạch sẵn quỹ đất công cho mục tiêu kêu gọi dự án đầu tư xã hội hóa; chính sách về hỗ trợ giải phóng mặt bằng, giao đất “sạch” cho các cơ sở thực hiện xã hội hóa chưa được thực hiện đầy đủ. Các địa phương chưa chủ động xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cho mục tiêu xã hội hóa; chưa chủ động đề xuất danh mục dự án xã hội hóa, đa số các dự án xã hội hóa đều do nhà đầu tư tự đề xuất.
_____
Phóng viên: Theo Ông, nguyên nhân chủ yếu của những vướng mắc trong thực hiện xã hội hóa giáo dục thời gian qua tại địa phương do đâu?
Ông Nguyễn Văn Phước: Các điều kiện để đảm bảo triển khai xã hội hóa giáo dục tại Tây Ninh còn chưa đáp ứng là nguyên nhân dẫn tới công tác triển khai hoạt động này chưa có nhiều bước tiến lớn.
Thực tế, Tây Ninh là địa phương với đặc điểm dân cư tăng cơ học không nhiều (tập trung chủ yếu tại các khu công nghiệp), thay vào đó, chủ yếu dân cư phụ thuộc vào tỷ lệ gia tăng dân số tự nhiên với tốc độ tăng dân số không cao.
Điều kiện về mặt bằng thu nhập dân cư Tây Ninh nhìn chung còn thấp, không đồng đều, có sự chênh lệch giữa khu vực thành thị và nông thôn; công tác triển khai các cơ chế, chính sách xã hội hóa phù hợp với điều kiện ngân sách và thu nhập giữa các tầng lớp dân cư còn gặp khó khăn. Do đó, hầu như không có dự án xã hội hóa nào được triển khai tại các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
Sự phát triển về hạ tầng chưa đồng bộ giữa các vùng cũng dẫn đến chỉ thu hút đầu tư được ở một số khu vực có điều kiện thuận lợi về giao thông; những vùng thị trấn, thị tứ khó khăn vẫn chưa thu hút được nhà đầu tư.
Trong khi đó, nhận thức cấp ủy, chính quyền một số đơn vị còn tâm lý trông chờ, ỷ lại vào ngân sách nhà nước; công tác quy hoạch và sự chồng chéo giữa các quy định; công tác phổ biến, tuyên truyền chưa được chú trọng đúng mức dẫn đến việc huy động nguồn lực ngoài xã hội đầu tư cho giáo dục chưa đồng đều giữa các địa phương trong tỉnh; xã hội hóa giáo dục chưa thu hút được ở các cấp học như tiểu học, trung học cơ sở; một số chính sách khuyến khích xã hội hóa như giao đất “sạch” cho nhà đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất giáo dục cho nhà đầu tư thuê chưa triển khai thực hiện được.
Công tác xây dựng quy hoạch phát triển cơ sở thuộc lĩnh vực khuyến khích xã hội hóa chưa được quan tâm đúng mức. Sự vào cuộc chưa thực sự quyết liệt của các ngành, địa phương, các đơn vị chủ quản; còn chậm tham mưu đề xuất các biện pháp xử lý, kiểm tra giám sát chưa chặt chẽ, chưa quyết liệt thu hồi dự án do cố tình kéo dài thời gian triển khai dự án.
Ngoài ra, nguồn ngân sách tỉnh còn hạn chế nên chưa thể đền bù, giải phóng mặt bằng để giao đất “sạch” cho nhà đầu tư hoặc hỗ trợ nhà đầu tư về kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng đối với các dự án đầu tư trong lĩnh vực xã hội hóa.
Mặt khác, đầu tư cho giáo dục - đào tạo có đặc điểm là cần có số vốn đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn chậm, vậy nên chưa thực sự hấp dẫn các nhà đầu tư.
Nguyên nhân cuối cùng là do hệ thống văn bản hướng dẫn của Trung ương chưa đồng bộ, chi tiết về quy trình thực hiện dự án, quản lý thực hiện hoạt động trong hành lang pháp lý về xã hội hóa nhằm đảm bảo cạnh tranh trong thu hút các nguồn lực đầu tư của xã hội.
Với nhiều khó khăn như vậy, nhưng tỉnh Tây Ninh vẫn luôn nỗ lực thực hiện công tác xã hội hóa giáo dục đạt hiệu quả hơn. Trên cơ sở xác định những hạn chế trong công tác thực hiện xã hội hóa lĩnh vực giáo dục và đào tạo giai đoạn 2016 – 2021, Tây Ninh đang xây dựng “Đề án xã hội hoá giáo dục đào tạo tỉnh Tây Ninh giai đoạn 2023-2025, định hướng đến năm 2030” nhằm đưa giáo dục và đào tạo Tây Ninh ngày càng phát triển theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và từng bước hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu phát triển trong những năm tới.
_____
Phóng viên: Để chỉ ra khó khăn lớn nhất hiện nay khi thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới tại Tây Ninh thì Ông sẽ nhắc tới những gì?
Ông Nguyễn Văn Phước: Một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay khi triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới chính là tình trạng thiếu giáo viên ở các cấp học. Cũng như phần nhiều các địa phương trên cả nước, tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ đã ảnh hưởng đến quá trình triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới tại tỉnh Tây Ninh.
Tuy vậy, số lượng giáo viên thừa không nhiều, chủ yếu là giáo viên dạy chưa đủ số tiết theo quy định. Các cấp quản lý đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm giải quyết tình trạng này như: điều chuyển giáo viên từ đơn vị trường thừa sang đơn vị thiếu, hoặc phân công giáo viên kiêm nhiệm thêm một số nhiệm vụ (Giáo viên chủ nhiệm lớp, phụ trách công tác đoàn - đội, kiêm nhiệm tổ trưởng, tổ phó chuyên môn,…) để đảm bảo đủ số tiết theo định mức quy định về chế độ làm việc của giáo viên. Nhìn chung, việc thừa giáo viên cục bộ ở các trường đã được giải quyết, không còn tình trạng giáo viên thừa ở các đơn vị trường học.
 |
Để giải quyết bài toán giáo viên về lâu dài, tỉnh đã chỉ đạo thực hiện nhiều giải pháp quan trọng như: Chỉ đạo ngành giáo dục và đào tạo phối hợp với các cơ sở đào tạo giáo viên xây dựng kế hoạch giao nhiệm vụ, đặt hàng đào tạo giáo viên theo Nghị định 116/2020/NĐ-CP ngày 15/9/2020 của Chính phủ Quy định về chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm.
Cùng với đó là xây dựng Nghị quyết quy định chính sách hỗ trợ đối với cán bộ quản lý, giáo viên mầm non ở vùng khó khăn. Tạo điều kiện tốt nhất về phương tiện làm việc và nơi ở để giáo viên an tâm khi về giảng dạy trên địa bàn, nhất là các đơn vị khu vực vùng sâu, biên giới.
Đồng thời, chỉ đạo tăng cường công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh, giới thiệu các trường đào tạo ngành sư phạm để định hướng nghề nghiệp cho học sinh vào ngành sư phạm.
_____
Phóng viên: Thông qua Hội nghị quan trọng này của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ông có kiến nghị, đề xuất gì để giáo dục Tây Ninh đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của vùng trong giai đoạn mới?
Ông Nguyễn Văn Phước: Đối với định hướng chung về phát triển giáo dục và đào tạo trong giai đoạn mới sắp tới, tỉnh Tây Ninh tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đã nêu trong Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, ngành giáo dục và đào tạo đã tích cực triển khai các nhiệm vụ trong kế hoạch hành động về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Nâng cao hiệu quả công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh sau trung học cơ sở. Xây dựng cơ chế riêng của tỉnh phát triển mạnh mẽ giáo dục mầm non; đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục – đào tạo; nâng cao tính tự chủ trong các cơ sở giáo dục.
Xúc tiến thành lập phân hiệu trường đại học tại tỉnh; xây dựng trường chất lượng cao. Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực. Đây là các lĩnh vực tỉnh Tây Ninh đang rất cần kêu gọi đầu tư và ban hành chính sách hỗ trợ đầu tư.
Nâng cao năng lực cho giáo viên để thực hiện có hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông 2018, đổi mới phương pháp giúp học sinh hình thành các năng lực, kỹ năng và thái độ cần thiết trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và xu hướng hội nhập quốc tế.
Về cơ chế chính sách thu hút, ngoài các chính sách chung của Trung ương, tỉnh Tây Ninh căn cứ tình hình phát triển kinh tế - xã hội, tình hình phát triển giáo dục trên địa bàn tỉnh đã đẩy nhanh tiến trình hội nhập quốc tế và triển khai thực hiện xã hội hoá các hoạt động thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo giai đoạn 2023 – 2025 định hướng đến năm 2030, tạo sức mạnh tổng hợp để thúc đẩy phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ mới; giảm tiền thuê đất đối với đơn vị thực hiện xã hội hóa giáo dục và đào tạo; đang hoàn chỉnh đề án xã hội hóa giáo dục; ban hành danh mục thu hút đầu tư.
Đồng thời, kiến nghị Chính phủ bổ sung hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 04/6/2019 của Chính phủ về tăng cường huy động các nguồn lực của xã hội đầu tư cho phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019 – 2025; ví dụ như bổ sung thêm về quy định điều kiện chuyển đổi các trường công lập sang trường tư thục nhằm giúp địa phương thực hiện tốt hơn công tác xã hội hóa giáo dục.
_____
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Ông.