Từ trước đến nay, chỉ tiêu tuyển sinh vào lớp 10 các trường trung học phổ thông công lập luôn là mối quan tâm hàng đầu của phụ huynh và học sinh, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Mỗi mùa tuyển sinh, áp lực cạnh tranh vào các trường công lập luôn ở mức rất cao, trong khi đó, nhiều trường tư thục dù đã có sự đầu tư đáng kể về cơ sở vật chất, chương trình đào tạo và đội ngũ giáo viên lại chưa được quan tâm đúng mức trong việc phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh.
Theo chia sẻ từ đại diện nhiều cơ sở giáo dục phổ thông tư thục, hiện nay, khối trường tư vẫn gặp nhiều thiệt thòi do chưa được phân bổ chỉ tiêu một cách công bằng so với khối công lập. Dù đã và đang nỗ lực không ngừng để nâng cao chất lượng đào tạo, các trường tư vẫn còn bị đặt ở “vị trí thứ yếu” trong chính sách tuyển sinh hiện hành.
Trường tư thục rơi vào thế bị động trong tuyển sinh
Trước thực tế trên, chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Thầy Trịnh Hùng Sơn - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lý Thái Tổ (Hà Nội) bày tỏ: “Trường phổ thông tư thục hiện nay cảm giác giống như những “con nuôi”. Bởi dù luôn cố gắng chia sẻ, gánh vác trách nhiệm cùng xã hội, nhưng những lợi ích nhận được lại còn rất hạn chế. Đặc biệt, việc phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh hiện nay vẫn chưa thực sự công bằng”.
Thầy Sơn cho hay, trên thực tế, nhiều trường tư thục giống Trường Trung học phổ thông Lý Thái Tổ gặp phải tình trạng học sinh đã nộp hồ sơ đăng ký nhập học, thậm chí đã được nhận vào học, nhưng sau khi có kết quả tuyển sinh lớp 10 công lập lại rút hồ sơ để chuyển sang trường công. Việc này khiến nhiều trường tư rơi vào thế bị động, hoàn toàn không chủ động được trong quá trình tuyển sinh. Từ đó ảnh hưởng lên kế hoạch đào tạo, tổ chức lớp của nhà trường.
Không những vậy, năm 2025, tại Hà Nội, các trường trung học phổ thông công lập tiếp tục được tăng chỉ tiêu tuyển sinh, đồng thời sĩ số học sinh mỗi lớp nhiều trường được nâng lên đến 50 học sinh/lớp. Điều này dẫn đến số lượng học sinh trúng tuyển vào trường công lập tăng đột biến, thậm chí có những em phải di chuyển rất xa để đến trường công học tập, nhưng vẫn chấp nhận vì tư tưởng của nhiều phụ huynh.
Đặc biệt, tâm lý “học công lập không tốn học phí, tiết kiệm để đi học thêm” vẫn còn tồn tại ở nhiều phụ huynh. Thậm chí, một số trường công mới thành lập có điều kiện cơ sở vật chất chưa đảm bảo nhưng vẫn thu hút học sinh do tâm lý ưa chuộng công lập. Điều này vô hình trung tạo ra bất lợi không nhỏ cho các trường tư trong mùa tuyển sinh.
Chính vì vậy, thầy Sơn cho rằng, cần có quy định rõ ràng: nếu học sinh đã đăng ký nhập học tại trường tư thì không được rút hồ sơ để chuyển sang trường công nữa. Việc làm này không chỉ giúp các trường tư ổn định kế hoạch tuyển sinh mà còn góp phần hạn chế tình trạng nhiều trường phải đặt ra yêu cầu phụ huynh nộp tiền cọc để giữ chỗ cho học sinh – điều gây ra nhiều tranh cãi trong thời gian qua.
Hơn nữa, việc phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh cần được cân nhắc một cách hợp lý, không nên có sự phân biệt giữa khối trường công lập và tư thục. Bởi nếu các trường tư đã khó khăn trong tuyển sinh lại tiếp tục gặp thêm những bất lợi như hiện nay, thì sẽ càng khó khăn hơn nữa trong việc duy trì và phát triển. Chỉ khi được phân bổ chỉ tiêu công bằng, các trường mới có thể đảm bảo được tính ổn định và chất lượng đào tạo.
“Trong bối cảnh xã hội hóa giáo dục đang được đẩy mạnh, vai trò của các trường tư thục ngày càng trở nên quan trọng. Nhiều trường phổ thông tư thục trên địa bàn đã và đang có nhiều đóng góp tích cực cho sự phát triển của giáo dục thủ đô nói riêng và cả nước nói chung. Học sinh theo học tại các trường tư có điều kiện tham gia nhiều môn học năng khiếu, hoạt động trải nghiệm, thực tế, xây dựng kỹ năng mềm và nâng cao năng lực ngoại ngữ. Đây cũng là lý do có không ít học sinh dù đủ điểm vào trường công nhưng vẫn lựa chọn học tại Trường Trung học phổ thông Lý Thái Tổ – nơi có chương trình đào tạo phù hợp với định hướng phát triển cá nhân.
Rõ ràng, cần có sự công bằng, ổn định trong việc phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh và quy chế tuyển sinh lớp 10 của các địa phương. Chỉ khi có sự công bằng thực sự, những trường tư có chất lượng mới có thể phát triển ổn định, lâu dài, tiếp tục đóng góp cho sự nghiệp giáo dục của đất nước trong xu thế hội nhập và đổi mới”, thầy Sơn nhấn mạnh.
Chỉ tiêu tuyển sinh được phân bổ chưa sát với tình hình thực tế
Cùng trao đổi về vấn đề phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh vào lớp 10, cô Lê Thị Minh Chi – Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Việt Hoàng (Hà Nội) – cho biết đây là thực trạng chung mà nhiều trường phổ thông tư thục đang phải đối mặt hiện nay.
Theo cô Chi, trong khi các trường trung học phổ thông công lập được điều chỉnh tăng chỉ tiêu tuyển sinh, thì các trường tư thục lại gặp khó khăn ngày càng lớn trong việc thu hút học sinh. Cụ thể, tại khu vực nơi Trường Trung học phổ thông Việt Hoàng đang hoạt động, thậm chí có trường công lập tuyển sinh với mức điểm chuẩn khá thấp, chỉ khoảng 10 điểm cho ba môn, điều này khiến các trường tư thục trên địa bàn dù đã đầu tư và chuẩn bị kỹ lưỡng vẫn rơi vào tình trạng khó khăn trong tuyển sinh.
Trên thực tế, các cơ quan quản lý địa phương đã có sự quan tâm và nắm bắt được tình hình về số lượng học sinh trong độ tuổi vào lớp 10. Tuy nhiên, theo cô Chi, việc tính toán tổng chỉ tiêu học sinh vào hệ công lập với chỉ tiêu cho khối tư thục lại vượt xa số lượng học sinh thực tế tại địa bàn. Hệ quả là, dù các trường tư cố gắng đăng ký để xin được chỉ tiêu tuyển sinh lớn, thì sau đó lại không có đủ nguồn học sinh để tuyển, khiến công tác tuyển sinh gặp nhiều khó khăn.
Có thể thấy rằng, việc phân bổ chỉ tiêu chưa công bằng, chưa sát với tình hình thực tế là một trong những nguyên nhân chính khiến các trường tư thục gặp nhiều khó khăn để phát triển ổn định.
Do đó, nếu việc phân bổ chỉ tiêu tuyển sinh lớp 10 được thực hiện một cách hợp lý và công bằng hơn, các trường trung học phổ thông tư thục sẽ có nhiều cơ hội phát triển hơn, nhất là trong bối cảnh giáo dục ngoài công lập đang ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với hệ thống giáo dục toàn thành phố.
Cô Chi bày tỏ, trường phổ thông tư thục không chỉ góp phần giảm tải cho hệ thống công lập mà còn giảm bớt áp lực ngân sách nhà nước. Vì vậy, cần có chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để nhân rộng mô hình này. Một mặt, giúp các trường tư thục duy trì hoạt động ổn định; mặt khác, chính các trường cũng cần xây dựng phương án đổi mới liên tục, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của học sinh và phụ huynh trong thời kỳ đổi mới giáo dục.
Để thực hiện hiệu quả điều này, cô Chi kiến nghị cần có cơ chế giao chỉ tiêu tuyển sinh sát với tình hình thực tế của các trường phổ thông tư thục và tình hình thực tế tại từng địa phương. Việc này không chỉ giúp trường tư chủ động hơn trong công tác tuyển sinh mà còn tạo điều kiện để những trường tư thục chất lượng cao có thể xây dựng chiến lược tuyển sinh rõ ràng, đặt ra mức điểm chuẩn đầu vào lớp 10 phù hợp với định hướng phát triển và năng lực đào tạo của nhà trường.
Mặt khác, cô Lê Thị Minh Chi cũng nhấn mạnh rằng, bản chất của các trường phổ thông tư thục vẫn là ở chất lượng đào tạo. Uy tín và năng lực chuyên môn của nhà trường mới là yếu tố quyết định để thu hút học sinh và phụ huynh.
Chính vì vậy, tình trạng hiện nay cũng là một lời cảnh tỉnh để các trường phổ thông tư thục không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, từ đó khẳng định vị thế của mình trong khu vực và tạo dựng uy tín trong cộng đồng xã hội. Nếu các trường làm tốt, họ sẽ không chỉ đảm bảo được chỉ tiêu tuyển sinh mà còn có thể trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều phụ huynh.