Một trong những nhóm nhiệm vụ, giải pháp được nêu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo có nêu: “Tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp uỷ trong các cơ sở giáo dục. Không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập có thỏa thuận quốc tế). Thực hiện bí thư cấp uỷ kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục”.
Ngày 03/10/2025, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú ký ban hành Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về thực hiện một số nội dung, nhiệm vụ trọng tâm trong hoạt động của tổ chức cơ sở đảng thời gian tới (Kết luận số 197-KL/TW).
Trong đó, Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ: Chỉ đạo hướng dẫn cụ thể việc tăng cường vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của tổ chức đảng, nhất là vai trò người đứng đầu cấp ủy trong các cơ sở giáo dục; không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập (trừ các trường công lập có thỏa thuận quốc tế) và thực hiện chủ trương bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục theo đúng quy định.
Nội dung này hiện đang nhận được sự quan tâm rất lớn của cơ sở giáo dục cũng như các chuyên gia giáo dục.
Bí thư cấp ủy kiêm hiệu trưởng/giám đốc cơ sở giáo dục đại học sẽ tạo nhiều thuận lợi
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) chỉ ra: “Đảng ta là đảng cầm quyền. Chính vì vậy, ở bất kỳ một cơ quan, tổ chức, đơn vị nào chịu sự lãnh đạo của Đảng, thì tổ chức đảng, người đứng đầu tổ chức đảng phải trực tiếp lãnh đạo đơn vị đó.
Điều đó tạo nhiều thuận lợi cho công tác lãnh đạo, mọi chủ trương, quan điểm, đường lối của Đảng đều được quán triệt một cách trực tiếp, mà không phải thông qua một cá nhân, tổ chức nào khác. Khi bí thư cấp ủy kiêm thủ trưởng cơ quan, đơn vị, sẽ đảm bảo sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt.
Trước khi Nghị quyết số 71 được ban hành, cũng đã thí điểm một số mô hình, nhưng thực tế cho thấy chưa thực sự hiệu quả, chẳng hạn như gần đây nhất chính là mô hình Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch hội đồng trường. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, hoạt động của hội đồng trường và ban giám hiệu ở nhiều cơ sở giáo dục đại học còn nhiều chồng chéo.
Giờ đây theo tinh thần Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị, sẽ không tổ chức hội đồng trường trong các cơ sở giáo dục công lập nữa, thì bí thư cấp ủy sẽ kiêm vai trò của người đứng đầu cơ sở giáo dục (là hiệu trưởng, giám đốc các cơ sở giáo dục). Điều này sẽ tạo ra nhiều thuận lợi. Người đứng đầu cơ sở giáo dục vừa là bí thư đảng ủy, vừa lãnh đạo, quản lý hoạt động chuyên môn, sẽ tạo nhiều thuận lợi và đưa các quan điểm, đường lối của Đảng về giáo dục vào thực tiễn sẽ nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả hơn.
Khi đó, sẽ phát huy tối đa trách nhiệm bí thư cấp ủy, người đứng đầu, nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ sở giáo dục đại học, góp phần hiện thực hóa những quan điểm của Đảng về giáo dục - đào tạo, coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu”.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh). Ảnh: H.L.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc, để bí thư cấp ủy kiêm vai trò người đứng đầu cơ sở giáo dục sẽ góp phần nâng cao trách nhiệm, đồng thời xác lập vai trò, thẩm quyền cả ở 2 mặt (Đảng và chính quyền), cần có những quy định, hướng dẫn rất cụ thể.
“Chẳng hạn, tới đây, Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy cấp trên cùng với Bộ Giáo dục và Đào tạo và các bộ ngành sẽ có những định hướng, hướng dẫn cụ thể để việc xây dựng tổ chức đảng ở các cơ sở đào tạo có thể phát huy được vai trò lãnh đạo, vai trò quản trị cơ sở giáo dục, đồng thời mang lại hiệu quả lãnh đạo tốt nhất và thúc đẩy quản lý chuyên môn của người đứng đầu cơ sở giáo dục (hiệu trưởng/giám đốc).
Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục giúp việc mọi việc thống nhất, suôn sẻ, vừa phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, vừa phát huy vai trò quản lý chuyên môn của người đứng đầu nhà trường” - Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Trọng Phúc bày tỏ.
Đồng tình với quan điểm trên, Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cũng nhìn nhận: “Nghị quyết số 71 khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của tổ chức đảng, nhất là vai trò của bí thư cấp ủy. Quan điểm này từ trước nay đã được quán triệt, nhưng chưa được cụ thể hóa một cách đồng bộ và toàn diện. Thứ hai, lâu nay, có cơ cấu tổ chức đảng trong cơ sở giáo dục đại học nhưng chức năng, nhiệm vụ chủ yếu tập trung lãnh đạo theo các chủ trương, đường lối, thiếu trực tiếp, chưa thực sự hợp lý giữa quản lý về mặt đảng và về mặt chuyên môn...
Vì thế, tới đây, khi bí thư cấp ủy kiêm vai trò hiệu trưởng/giám đốc cơ sở giáo dục đại học, đảm bảo tinh thần Đảng lãnh đạo toàn diện, chịu trách nhiệm toàn bộ hoạt động của nhà trường trước đảng ủy cấp trên, điều này là hoàn toàn hợp lý. Chắc chắn, quy về một mối, nhất thể hóa lãnh đạo sẽ là rất phù hợp với chủ trương chung và định hướng lãnh đạo của chúng ta hiện nay”.
Đại biểu Quốc hội Trương Xuân Cừ - Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội. Ảnh: quochoi.vn.
Vừa là “hạt nhân” lãnh đạo, vừa là “hạt nhân” đoàn kết
Trao đổi trên góc độ công tác cán bộ, ông Nguyễn Tiến Dĩnh - nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ cũng cho rằng: “Tới đây, không tổ chức hội đồng trường, thực hiện bí thư cấp ủy kiêm hiệu trưởng/giám đốc cơ sở giáo dục thì sẽ càng tập trung vai trò lãnh đạo, càng tập trung sức mạnh. Vì Đảng lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối ở cơ sở, bí thư kiêm người đứng đầu sẽ vừa truyền đạt định hướng, chủ trương, vừa thể chế hóa trong các trường đại học, học viện…”.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Tiến Dĩnh cũng phân tích: “Bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học phải là người toàn tâm, toàn ý vì nhiệm vụ, mặc dù có bộ phận giúp việc, nhưng vẫn phải thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm. Vừa là người đứng đầu về mặt Đảng vừa là người đứng đầu về mặt chính quyền, trách nhiệm sẽ càng nặng nề hơn.
Không những phải là “hạt nhân” lãnh đạo - có năng lực, tố chất, dám đột phá để đề ra những phương hướng, nhiệm vụ lãnh đạo, đưa cơ sở giáo dục đại học phát triển; mà đồng thời, người lãnh đạo này phải là “hạt nhân” đoàn kết. Điều này để tập hợp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tốt nhất, đào tạo sinh viên đạt hiệu quả cao nhất. Đặc biệt, trong môi trường giáo dục đại học là môi trường của các giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, các nhà khoa học…, nên cần vai trò một “hạt nhân” đoàn kết để tận dụng sức mạnh tập thể, thúc đẩy cơ sở giáo dục đại học ngày càng phát triển”.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ cũng chỉ ra, tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết số 71 cũng như 4 nghị quyết chiến lược của Bộ Chính trị ban hành gần đây (Nghị quyết số 57, 59, 66, 68) là các nghị quyết của hành động, nghị quyết thay đổi tư duy để đột phá phát triển.
Ông Nguyễn Tiến Dĩnh - nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ. Ảnh: NVCC.
Ông Nguyễn Tiến Dĩnh cũng nhấn mạnh thêm: “Giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu đã được nhấn mạnh rất nhiều, nhưng về quan điểm chỉ đạo tại Nghị quyết số 71, Bộ Chính trị nêu rõ, nhận thức sâu sắc, đầy đủ và thực hiện nhất quán quan điểm giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc.
Tới đây, khi không còn hội đồng trường, vai trò của tổ chức cơ sở đảng, của bí thư cấp ủy kiêm người đứng đầu cơ sở giáo dục sẽ càng trở nên quan trọng. Đây cũng là cơ sở để đột phá trong công tác cán bộ, thu hút và nuôi dưỡng nhân tài, tái cơ cấu bộ máy tổ chức của cơ sở giáo dục theo hướng tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả, làm tiền đề cho bước phát triển đột phá giáo dục – đào tạo theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 71".