Chuyển đổi số là "đòn bẩy" giúp cơ sở sản xuất gốm sứ tối ưu sản xuất

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng phát triển mạnh mẽ, chuyển đổi số đã và đang trở thành xu hướng tất yếu của mọi lĩnh vực sản xuất, kinh doanh. Với nghề gốm truyền thống, một ngành vốn gắn bó chặt chẽ với lịch sử và văn hóa Việt Nam, công nghệ cùng chuyển đổi số không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà còn là chìa khóa mở ra cơ hội phát triển mới, giúp sản phẩm gốm tiếp cận với đông đảo khách hàng trên cả nước.

Gốm sứ truyền thống bắt nhịp thời đại số

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, nghệ nhân Phạm Văn Nguyên - chủ cơ sở sản xuất gốm sứ mỹ nghệ Nguyên Hằng - làng gốm cổ Kim Lan (xã Kim Đức, thành phố Hà Nội) khẳng định rằng, việc ứng dụng công nghệ và đẩy mạnh chuyển đổi số đóng vai trò vô cùng quan trọng với sự đổi mới của nghề gốm.

Theo ông Nguyên, đây không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là giải pháp mang tính quyết định để các cơ sở sản xuất gốm truyền thống duy trì sức sống, đáp ứng nhu cầu của khách hàng hiện đại và thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của thị trường. Thực tế cho thấy, công nghệ đã và đang mang lại những lợi ích rõ rệt trong các khâu sản xuất, quảng bá và tiêu thụ sản phẩm.

Về phương diện sản xuất, cơ sở sản xuất gốm sứ mỹ nghệ Nguyên Hằng đã từng bước thực hiện nhiều thay đổi quan trọng nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và bảo vệ môi trường. Một trong những bước ngoặt lớn chính là việc chuyển đổi từ lò đốt than sang lò gas, không chỉ giúp sản phẩm gốm có độ bền, màu men ổn định và đẹp hơn, mà còn góp phần giảm thiểu đáng kể lượng khói bụi, khí thải gây ô nhiễm. Qua đó, vừa đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, vừa thể hiện trách nhiệm của cơ sở sản xuất đối với cộng đồng và môi trường sống.

Song song với việc thay đổi công nghệ nung, cơ sở sản xuất cũng chú trọng đưa vào sử dụng nhiều thiết bị hỗ trợ hiện đại trong từng công đoạn. Chẳng hạn, máy luyện đất đã thay thế phần lớn khâu nhào trộn thủ công trước đây, giúp nguyên liệu đạt độ mịn và dẻo đồng đều, nhờ đó rút ngắn đáng kể thời gian chuẩn bị, đồng thời tạo tiền đề cho sản phẩm có chất lượng ổn định.

Tiếp đó, máy in đất sản phẩm được áp dụng để hỗ trợ khâu tạo hình cơ bản, đặc biệt hữu ích với những mẫu đòi hỏi độ chuẩn xác cao hoặc sản xuất với số lượng lớn. Nhờ sự hỗ trợ của thiết bị này, nghệ nhân có thể tập trung nhiều hơn cho khâu hoàn thiện, tạo độ tinh xảo, thay vì mất quá nhiều công sức cho việc tạo hình thô.

Ngoài ra, việc sử dụng bàn quay điện trong khâu vuốt gốm cũng đem lại hiệu quả rõ rệt. Thiết bị này không làm mất đi nét khéo léo vốn có của đôi bàn tay nghệ nhân, mà ngược lại còn giúp quá trình tạo hình trở nên linh hoạt hơn, tốc độ ổn định hơn và hạn chế sai sót trong quá trình thao tác. Nhờ vậy, sản phẩm vừa giữ được giá trị thủ công truyền thống, vừa đáp ứng được những yêu cầu khắt khe hơn về độ chính xác và đồng đều.

Ông Nguyên cho biết thêm: "Ở khâu quản lý và kinh doanh, chúng tôi cũng chủ động ứng dụng các công cụ công nghệ nhằm tối ưu hóa hoạt động và nâng cao hiệu quả. Cụ thể, cơ sở đã triển khai sử dụng phần mềm KiotViet để quản lý toàn bộ quá trình bán hàng.

Thông qua hệ thống này, việc theo dõi đơn hàng, quản lý kho, cập nhật số liệu và xuất hóa đơn điện tử trở nên nhanh chóng, chính xác và minh bạch hơn rất nhiều so với cách ghi chép thủ công trước đây. Từ đó, giúp tiết kiệm thời gian, giảm thiểu sai sót trong giao dịch, đồng thời hỗ trợ cơ sở xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu ngày càng cao của khách hàng.

Cùng với đó, hoạt động quảng bá sản phẩm cũng được đẩy mạnh thông qua các kênh truyền thông số phổ biến như facebook, zalo, website của cơ sở. Nhờ tận dụng các nền tảng này, sản phẩm gốm có thể tiếp cận tới đông đảo khách hàng trong nước, không còn bị giới hạn trong phạm vi làng nghề hay cửa hàng tại chỗ. Mỗi bài đăng, hình ảnh hay video không chỉ đơn thuần giới thiệu sản phẩm, mà còn mang theo câu chuyện về nghề gốm, giúp khách hàng hiểu rõ hơn về quy trình chế tác, từ đó gia tăng sự gắn bó và niềm tin với thương hiệu".

Để doanh nghiệp nhỏ không chỉ “làm quen” mà còn “làm chủ” chuyển đổi số

Quyết định 3457/QĐ-UBND ngày 23/9/2022 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội về việc phê duyệt Kế hoạch "Hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Thành phố Hà Nội giai đoạn 2021-2025" đã đề ra 6 nhiệm vụ cùng giải pháp: Xây dựng các công cụ, tài liệu hướng dẫn, phần mềm, cơ sở dữ liệu phục vụ chuyển đổi số; Truyền thông nâng cao nhận thức về chuyển đổi số, thúc đẩy hoạt động chuyển đổi số trong doanh nghiệp; Đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa về chuyển đổi số; Hỗ trợ các gói chuyển đổi số cho doanh nghiệp nhỏ và vừa theo mức độ chuyển đổi số; Kết nối, hình thành mạng lưới chuyên gia tư vấn, thúc đẩy chuyển đổi số trong doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội; Thúc đẩy hệ sinh thái chuyển đổi số Thành phố Hà Nội.

Theo nghệ nhân Phạm Văn Nguyên trong quá trình triển khai chuyển đổi số, khó khăn lớn nhất mà cơ sở sản xuất gặp phải chính là thói quen làm việc theo lối mòn truyền thống lâu năm. Khi bắt đầu áp dụng phần mềm quản lý hay thử nghiệm các kênh bán hàng trực tuyến, đội ngũ nhân sự mất khá nhiều thời gian để làm quen, từ thao tác nhập liệu, xử lý đơn hàng đến cách vận hành hệ thống. Điều này phần nào làm chậm tiến độ triển khai và đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực thay đổi tư duy từ cả phía nghệ nhân lẫn người quản lý.

Tuy nhiên, những năm gần đây, cơ sở sản xuất gốm sứ mỹ nghệ Nguyên Hằng nói riêng, làng gốm cổ Kim Lan nói chung đã và đang nhận được sự quan tâm, đồng hành từ thành phố Hà Nội.

Trước hết là thông qua công tác truyền thông của chính quyền địa phương, giúp doanh nghiệp và người lao động hiểu rõ tầm quan trọng, lợi ích và tính cấp thiết của chuyển đổi số. Khi nhận thức được nâng cao, các cơ sở sản xuất đã chủ động hơn trong việc thay đổi thói quen, sẵn sàng thử nghiệm công nghệ mới, thay vì tâm lý e ngại hoặc làm theo phong trào.

Với đặc thù của nghề gốm, nơi đa số nghệ nhân đã quen với phương thức thủ công, việc truyền thông hiệu quả cho họ thấy được rằng công nghệ không thay thế giá trị truyền thống, mà ngược lại, hỗ trợ bảo tồn và phát huy những giá trị ấy trong môi trường hiện đại.

Thứ hai, các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ thường thiếu nhân sự có kỹ năng công nghệ, do đó, các chương trình đào tạo bài bản về quản lý số liệu, vận hành phần mềm, marketing số hay thương mại điện tử của thành phố Hà Nội đã giúp đội ngũ nhân viên làm chủ công cụ, ứng dụng công nghệ một cách linh hoạt và phù hợp với thực tế sản xuất. Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp nhỏ không chỉ “làm quen” mà còn “làm chủ” chuyển đổi số.

Ảnh: NVCC.

"Trong thời gian tới, tôi hi vọng chính quyền địa phương sẽ tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ các làng nghề từ việc tuyên truyền chính sách đến đào tạo nâng cao chuyên môn về chuyển đổi số. Bên cạnh chính sách tài chính và kết nối doanh nghiệp với nhà cung cấp giải pháp công nghệ, cần có thêm nhiều chương trình truyền thông sâu rộng về chuyển đổi số trong cộng đồng làng nghề. Đồng thời tổ chức các khóa đào tạo thực hành thiết thực, gắn với nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp.

Về phía cơ sở sản xuất, tôi đặt mục tiêu tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong mọi khâu hoạt động. Đồng thời, tìm hiểu thêm những phần mềm quản lý sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm, sáng tạo nhiều mẫu mã khác biệt và độc đáo hơn để khẳng định thương hiệu. Nhờ đó, giữ vững bản sắc truyền thống của gốm Việt trong bối cảnh thị trường cạnh tranh mạnh mẽ", nghệ nhân Phạm Văn Nguyên bày tỏ.