AHLĐ, NGND, GS.TS Võ Tòng Xuân: Một đời trăn trở, cống hiến cho nông nghiệp

Sáng ngày 19/8, thông tin từ đại diện Trường Đại học Nam Cần Thơ cho biết, Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân - Hiệu trưởng danh dự nhà trường từ trần vào 7 giờ sáng cùng ngày tại một bệnh viện ở Thành phố Hồ Chí Minh.

Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân là ủy viên Hội đồng cố vấn của Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam.

Chương trình tang lễ của Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân như sau:

Nghi thức nhập quan lúc 15h00 ngày 19/8/2024 (tức ngày 16 tháng 7 năm Giáp Thìn).

Nghi thức động quan lúc 8h00 ngày 22/8/2024 (tức ngày 19 tháng 7 năm Giáp Thìn).

Sau đó linh cữu được an táng tại quê nhà Ba Chúc, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang.

Nhà giáo, nhà khoa học, nhà nông học lỗi lạc, hết mình vì sự nghiệp giáo dục và nền nông nghiệp Việt Nam

Trước sự ra đi của Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân, Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Tiến Dũng - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Nam Cần Thơ bày tỏ sự tiếc thương vô hạn: "Thay mặt Trường Đại học Nam Cần Thơ, tôi xin gửi lời chia buồn cùng gia đình và lời tri ân sâu sắc nhất đến thầy - một nhà giáo, nhà khoa học, nhà nông học, người đã dành cả cuộc đời mình để cống hiến cho sự nghiệp giáo dục và phát triển nền nông nghiệp Việt Nam nói chung, cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo của Trường Đại học Nam Cần Thơ nói riêng".

Thầy Võ Tòng Xuân đã có một cuộc đời và một sự nghiệp học thuật, nghiên cứu khoa học thật đáng ngưỡng mộ. Thầy không chỉ là một nhà giáo nhân dân mà còn là một tấm gương sáng về lòng kiên trì, đam mê và trách nhiệm. Thầy không ngừng nỗ lực trong việc phát triển nền nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là trong việc cải tiến kỹ thuật canh tác và bảo vệ môi trường.

Những nghiên cứu và dự án của thầy đã mang lại lợi ích thiết thực cho hàng triệu người nông dân và giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của họ. Những kiến thức quý báu mà thầy truyền đạt không chỉ giúp cho các nhà khoa học Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung hiểu biết thêm về lĩnh vực nông nghiệp mà còn giúp hình thành những phẩm chất đạo đức và tinh thần làm việc cần thiết trong cuộc sống.

Theo Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Tiến Dũng, thầy Võ Tòng Xuân là người dẫn đường, truyền cảm hứng cho cho nhiều thế hệ các nhà khoa học, sinh viên trong việc theo đuổi ước mơ và cống hiến cho sự nghiệp khoa học và giáo dục.

Thầy Võ Tòng Xuân còn là hình mẫu về sự tận tụy với nghề và lòng yêu nghề cực kỳ sâu sắc. Những đóng góp của thầy đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng của tập thể cán bộ, giảng viên, nhân viên và sinh viên, học viên Trường Đại học Nam Cần Thơ.

"Có thể nói rằng, Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân là một nhà khoa học hàng đầu thuộc lĩnh vực nông nghiệp, một người thầy lớn trong công tác đào tạo lực lượng khoa học cho đất nước trong nhiều thập niên qua và là “cha đẻ” của nhiều giống lúa ngon của vựa lúa Đồng bằng sông Cửu Long. Đồng thời, Thầy Võ Tòng Xuân còn có những đóng góp quan trọng cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo tại các cơ sở giáo dục và đào tạo khu vực phía Nam", Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Tiến Dũng chia sẻ.

Tại Trường Đại học Nam Cần Thơ, từ năm 2013 đến nay, Thầy Võ Tòng Xuân đã có những đóng góp nổi bật cho nhà trường, cụ thể như sau:

Thứ nhất, với vai trò là Chủ tịch Hội đồng sáng lập từ năm 2009 đến năm 2013, Hiệu trưởng Trường từ năm 2013 đến năm 2020, sau đó thầy trở thành hiệu trưởng danh dự Trường Đại học Nam Cần Thơ cho đến nay. Thầy Võ Tòng Xuân đã đồng hành cùng nhà trường từ khi mới viết đề án, thành lập hội đồng sáng lập cho đến ngày hôm nay, đã cùng vượt qua bao nhiêu khó khăn, thăng trầm. Những đóng góp của thầy góp phần giúp cho Trường Đại học Nam Cần Thơ có được vị trí đáng tự hào như ngày hôm nay.

Thứ hai, thầy Võ Tòng Xuân đã cố vấn cho hội đồng trường trong việc xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên. Thầy đã có nhiều sáng kiến, giải pháp trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên của trường, giúp nâng cao năng lực chuyên môn và phương pháp giảng dạy của đội ngũ giảng viên nhiều thế hệ. Qua đó, đội ngũ cán bộ, giảng viên, nhân viên nhà trường luôn vững kiến thức, giỏi chuyên môn, trở thành các chuyên gia, các nhà nghiên cứu giàu kinh nghiệm, là những thầy cô tận tâm với học viên, sinh viên.

Thứ ba, thầy Võ Tòng Xuân với sự nghiệp nghiên cứu và giảng dạy nổi bật đã giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tại Trường Đại học Nam Cần Thơ. Sự am hiểu sâu rộng của thầy về các lĩnh vực đã góp phần tích cực vào việc xây dựng và cải thiện chương trình đào tạo của trường theo xu hướng phát triển giáo dục hiện đại của thế giới.

Thứ tư, thầy Võ Tòng Xuân với vai trò là một nhà khoa học đã đóng góp quan trọng trong việc tư vấn và hỗ trợ các nghiên cứu khoa học tại trường. Thầy không chỉ chia sẻ kiến thức chuyên môn mà còn giúp giảng viên và sinh viên trong việc thiết kế và tham gia thực hiện các dự án nghiên cứu khoa học và công nghệ liên quan đến sự phát triển bền vững của nông nghiệp và môi trường. Thầy có rất nhiều công trình nghiên cứu, giáo trình, sách, tài liệu tham khảo có giá trị phục vụ cho sản xuất nông nghiệp không chỉ trong nước mà còn thế giới.

Thứ năm, trong việc xây dựng mối quan hệ hợp tác trong nước và quốc tế. Thầy đã giúp xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa Trường Đại học Nam Cần Thơ và các tổ chức, doanh nghiệp trong nước và quốc tế thuộc các lĩnh vực về giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học. Điều này không chỉ giúp nhà trường có cơ hội mở rộng hợp tác nghiên cứu và phát triển bền vững. Với những đóng góp của thầy Võ Tòng Xuân đã giúp cho Trường Đại học Nam Cần Thơ ngày càng khẳng định được vị thế trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo; đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của nền giáo dục đại học khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và cả nước nói chung.

Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Nam Cần Thơ nhấn mạnh: "Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân sẽ mãi là tấm gương sáng chói để toàn thể cán bộ, giảng viên, nhân viên và học viên, sinh viên nhà trường tiếp tục học hỏi, noi theo, phấn đấu, vươn lên và phát triển trong tương lai.

Qua đó góp phần thực hiện thành công sứ mệnh mà thầy cùng với Hội đồng sáng lập, Hội đồng trường và Ban Giám hiệu Trường Đại học Nam Cần Thơ đã đề ra ngay từ khi mới thành lập là: “Đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng, trình độ cao; thực hiện nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, cung cấp các dịch vụ tư vấn và phù hợp với nhu cầu xã hội, theo hướng ứng dụng trong các lĩnh vực sức khỏe, kinh tế - xã hội, kỹ thuật - công nghệ để phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của Khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long nói riêng và cả nước nói chung, đồng thời tham gia hội nhập vào khu vực Đông Nam Á.

Tập thể cán bộ, giảng viên, nhân viên và học viên, sinh viên Trường Đại học Nam Cần Thơ mãi ghi nhớ và tự hào về những công lao đóng góp to lớn của Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân - một nhà khoa học, một người thầy lớn trong công tác giáo dục và đào tạo một lực lượng khoa học lớn cho đất nước trong nhiều thập niên qua và là “cha đẻ” của nhiều giống lúa ngon của vựa lúa Đồng bằng sông Cửu Long".

Thầy Võ Tòng Xuân là nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ về tinh thần học tập suốt đời

Theo tìm hiểu, Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân là cựu sinh viên ngành Cơ khí của Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng, niên khóa 1957-1960.

Là người có nhiều dịp tiếp xúc và học hỏi từ Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân, Thạc sĩ Nguyễn Quốc Văn - Trưởng khoa Cơ khí, Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng lặng người xót thương trước tin buồn thầy đã “rời cõi tạm” vào sáng ngày 19/8.

Thầy Văn cho biết: “Hồi tháng 4, nhân kỷ niệm 118 năm ngày thành lập Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng, thầy Võ Tòng Xuân còn về thăm trường, nhắn nhủ thân tình đến đội ngũ giảng viên. Thầy đến từ rất sớm, đi qua từng phòng học, từng xưởng thực hành và không khỏi ngạc nhiên, tự hào về sự đổi mới, sáng tạo không ngừng nghỉ của ngôi trường này.

Từ trước đến nay, thầy luôn chia sẻ những câu chuyện, kinh nghiệm học tập, nghiên cứu của bản thân. Tôi học hỏi được rất nhiều điều từ thầy. Thầy luôn nhấn mạnh rằng, đối với giảng viên, ngoài việc truyền tải kiến thức chuyên ngành còn phải chú ý rèn luyện cho sinh viên kỹ năng thực hành, tác phong công việc và tính kỷ luật. Tôi còn nhớ mãi câu nói của thầy, đại ý nếu sau này nếu không đi theo đúng chuyên ngành được đào tạo nhưng tác phong, kỹ năng đã được rèn sẽ quyết định sự thành công của một người. Thầy nhắn nhủ với các giảng viên rằng phải liên tục cập nhật và học hỏi những kiến thức mới, nhất là trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học.

Đối với bản thân tôi cũng như tất cả giảng viên nhà trường, những dịp được gặp gỡ, nghe thầy dặn dò, chia sẻ là thời gian thật sự đáng trân quý. Chúng tôi có thêm được nhiều bài học kinh nghiệm quý báu”.

Trên website của Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng nhấn mạnh: Cuộc đời và sự nghiệp của Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân - một nhà khoa học chân chính, một nhà khoa học lao động không mệt mỏi. Trong cuộc đời nghiên cứu của mình, ông vẫn chưa một ngày ngơi nghỉ, luôn trăn trở cho nông nghiệp Việt Nam và thế giới.

Thầy là nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ về tinh thần học tập suốt đời, tinh thần cống hiến là chinh phục những đỉnh cao của tri thức, là đưa những kiến thức đã học, đã nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất tại Việt Nam và quốc tế, góp phần đưa hình ảnh của Việt Nam vươn xa trên bản đồ thế giới.

“Với những thành tựu mà Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân xây dựng và mang lại vinh quang cho Việt Nam cũng là niềm tự hào của ngôi trường mang tên Cao Thắng từ xưa đến hôm nay. Hôm nay, cho phép chúng tôi nghiêng mình bày tỏ sự kính trọng và lòng tiếc thương vô hạn đối với một người thầy thân thương, một người cựu sinh viên gần gũi, một nhà khoa học chân chính”, thầy Văn chia sẻ thêm.

Một nhà giáo giàu lòng nhân ái, yêu thương sinh viên nghèo

Nhắc đến Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân, Tiến sĩ Trần Đình Lý – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông lâm Thành phố Hồ Chí Minh xúc động nói: “Thầy Võ Tòng Xuân là một người thầy không biết mệt và không muốn nghỉ ngơi. Từ năm 2023, thầy là thành viên hội đồng tuyển chọn sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, học giỏi vào ở miễn phí tại ký túc xá Cỏ May (đây là ký túc xá hợp tác giữa Trường Đại học Nông lâm Thành phố Hồ Chí Minh và Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cỏ May – Đồng Tháp). Đối tượng là sinh viên các trường công lập trên địa bàn. Các em sẽ được hỗ trợ hoàn toàn từ học phí cho đến sinh hoạt phí.

Tôi còn nhớ, thời điểm tham gia vào hội đồng, thầy vừa vượt qua cơn bạo bệnh, sức khỏe chưa thực sự tốt nhưng vì các em sinh viên thầy nói “phải cố gắng”. Khi đọc hồ sơ của các em, hội đồng, bản thân thầy không thể kiềm chế cảm xúc, cứ phải thốt lên: Các em giỏi quá nhưng cũng khổ quá, đặc biệt chúng tôi khâm phục sự vượt khó, vươn lên khỏi nghịch cảnh. Qua quá trình được tiếp xúc, học hỏi, tôi rất cảm phục trước tấm lòng nhân ái, yêu thương và vì sinh viên nghèo của thầy Võ Tòng Xuân”.

Ngoài ra, theo Tiến sĩ Trần Đình Lý, một trong những điều đặc biệt ở thầy Võ Tòng Xuân là tầm nhìn và triết lý của thầy trong việc phát triển nông nghiệp. Thầy luôn nhấn mạnh vai trò của nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân không chỉ là một nhà khoa học mà còn là một người thầy, một người truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, khuyến khích họ tiếp tục con đường nghiên cứu và phát triển nông nghiệp bền vững.

Nhắc đến kỷ niệm với thầy Võ Tòng Xuân, Tiến sĩ Trần Đình Lý bồi hồi nhớ lại: “Khi thầy Võ Tòng Xuân trở thành nhà khoa học đầu tiên của Việt Nam giành giải thưởng VinFuture với công trình "Phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh", tôi đã gửi lời nhắn chúc mừng đến thầy. Thầy đã nói với tôi rằng giải thưởng này thầy sẽ tạo quỹ khuyến học cho sinh viên ngành nông nghiệp vì thầy muốn các em có thêm động lực để theo đuổi ước mơ. Tôi nhớ mãi những dòng thầy nhắn: “Thầy cũng mong muốn có thêm những chính sách đột phá để ngành nông nghiệp nước nhà phát triển. Còn tiền thưởng của giải thưởng thì chắc chắn phải tạo một quỹ nào đó, không nên và cũng không được xài ( chi tiêu - PV) riêng”.

Trong niềm tiếc thương sâu sắc, Tiến sĩ Trần Đình Lý chia sẻ thêm, thầy Võ Tòng Xuân là một biểu tượng vĩ đại của sự kết hợp giữa tri thức khoa học và tình yêu với nông nghiệp. Những di sản mà thầy để lại sẽ mãi mãi là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà khoa học và nông dân trên toàn thế giới.

Sự ra đi của thầy Võ Tòng Xuân là một mất mát to lớn không chỉ đối với ngành nông nghiệp mà còn đối với cả đất nước. Thầy để lại sau lưng một di sản vô giá, một tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước, tinh thần lao động sáng tạo, và sự cống hiến không ngừng nghỉ. Chúng ta sẽ luôn nhớ về ông với lòng biết ơn sâu sắc và sẽ tiếp tục nỗ lực để phát triển nông nghiệp Việt Nam, như những gì thầy Võ Tòng Xuân đã dành cả cuộc đời mình để theo đuổi.

Giáo sư Võ Tòng Xuân được mệnh danh là "bác sĩ lúa"

Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn - Giám đốc Trung tâm Công nghệ Y tế, Đại học Công nghệ Sydney, Australia; Giáo sư Y khoa (kiêm nhiệm) Đại học New South Wales; đồng thời là Giám đốc Viện Nghiên cứu Tâm Anh, từng chia sẻ: "Thời trước xem tivi tôi hay chú ý đến một người dáng dấp khoa học, nhưng nói năng hết sức bình dị với mọi người nông dân. Ông cầm cây lúa lên, rồi giải thích về quá trình trưởng thành và sự ảnh hưởng của sâu rầy mà tôi - một người không có học về nông học, vẫn thấy dễ hiểu. Phong cách giải thích những ý tưởng khoa học cho người dân của ông đã gây ảnh hưởng rất lớn đến tôi sau này khi tôi giải thích các khái niệm khoa học phức tạp cho công chúng, tôi đều nghĩ đến ông. Người đó chẳng ai khác hơn là Giáo sư Võ Tòng Xuân, người mà sau này tôi có gặp vài lần và gọi bằng anh".

Trước sự ra đi của Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân, Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn bày tỏ: "Tôi bàng hoàng khi nghe tin buồn anh Võ Tòng Xuân qua đời sáng ngày 19/8. Anh là một người con xuất sắc của miền Tây Nam Bộ, người đã gắn liền với cây lúa của miền Nam, người được mệnh danh là ‘rice doctor’ (bác sĩ lúa).

Hai năm trước, anh Võ Tòng Xuân trải qua một cơn bạo bệnh có thể nói là thập tử nhất sinh, nhưng may mắn thay anh đã bình phục nhờ sự chăm sóc của các bác sĩ. Mới tháng trước, khi còn ở trong nước, tôi nói chuyện với anh qua điện thoại. Khi được hỏi tình hình sức khỏe, anh ấy vẫn còn cười sang sảng nói "tôi dạo này khỏe lắm". Vậy mà nay thì anh ấy đã ra đi, đúng là "thân như điện ảnh hữu hoàn vô." Tôi có một số kỷ niệm với anh từ lúc anh còn là Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang.

Hơn 20 năm trước, anh mời tôi tới Trường Đại học An Giang để chia sẻ về phương pháp nghiên cứu khoa học, và sẵn dịp bàn luận về giáo dục đại học. Lúc đó, anh còn khỏe, và chở tôi bằng chiếc xe cũ. Anh hay hỏi tôi "Có sợ không", làm tôi đôi khi phì cười. Chúng tôi bàn đủ thứ chuyện về giáo dục đại học và ôn lại nhiều kỷ niệm".

Theo chia sẻ của Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn, thầy Võ Tòng Xuân có xuất thân từ một gia đình nghèo với 5 anh em, từ nhỏ thầy đã sống rất tự lập.

"Anh Võ Tòng Xuân là người làm việc miệt mài, ngay cả đến những ngày cuối đời. Giáo sư là một trường hợp tiêu biểu về nghiên cứu không phải để làm dày lý lịch khoa học mà nghiên cứu để chuyển giao thành tựu nghiên cứu đem lại lợi ích cho hàng triệu người. Sự nghiệp và đóng góp của anh Võ Tòng Xuân là một tấm gương về nghiên cứu chuyển giao (translational research), giới trẻ nên học cách làm khoa học thực tế và cách dấn thân đem khoa học đến đại chúng như anh Võ Tòng Xuân. Vĩnh biệt anh Võ Tòng Xuân", Giáo sư Nguyễn Văn Tuấn bùi ngùi nhắn gửi.