Tâm thần phân liệt là một tình trạng sức khỏe tâm thần phức tạp và mãn tính được đặc trưng bởi một số triệu chứng như ảo tưởng, ảo giác, lời nói hoặc hành vi vô tổ chức và khả năng nhận thức bị suy giảm.
 |
| Các triệu chứng của tâm thần phân liệt khác nhau tùy theo từng bệnh nhân. (Ảnh: theo boldsky). |
Các loại tâm thần phân liệt
• Bệnh tâm thần phân liệt hoang tưởng: Trong trường hợp này, một người có thể có những niềm tin hoặc ảo tưởng sai lầm nhất định rằng một cá nhân hoặc một nhóm người đang âm mưu làm hại họ.
• Tâm thần phân liệt Hebephrenic: Điều này được đặc trưng bởi suy nghĩ và hành vi vô tổ chức. Bệnh nhân nói chung có những suy nghĩ không mạch lạc và phi logic cũng như lời nói. Điều này cũng có thể cản trở hoạt động hàng ngày như nấu ăn, chăm sóc vệ sinh cá nhân…
• Tâm thần phân liệt catatonic: Loại này có thể bao gồm các hành vi vận động quá mức và kỳ dị, đôi khi được gọi là hưng phấn catatonic.
• Tâm thần phân liệt đơn giản: Đây là trường hợp triệu chứng nhẹ và không biểu hiện tứ chi. Người mắc chứng tâm thần phân liệt đơn giảm không có khả năng thực hiện trong xã hội, vệ sinh kém và gặp các vấn đề nhỏ về thể chất và tâm lý.
Triệu chứng tâm thần phân liệt
Các triệu chứng của tâm thần phân liệt khác nhau tùy theo từng bệnh nhân. Đối với một số người, các triệu chứng có thể phát triển dần dần sau nhiều tháng hoặc nhiều năm hoặc xuất hiện rất đột ngột. Nó cũng có thể đến và đi trong chu kỳ tái phát và thuyên giảm.
Dưới đây là một vài dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh tâm thần phân liệt:
• Nghe hoặc nhìn thấy thứ gì đó không có ở đó
• Cảm giác bị theo dõi liên tục
• Cách nói hoặc viết kỳ quặc hoặc vô nghĩa
• Cảm thấy thờ ơ với các tình huống rất quan trọng
• Suy giảm hiệu suất học tập hoặc công việc
• Thay đổi vệ sinh cá nhân và ngoại hình
• Thay đổi tính cách
• Rút lui khỏi các tình huống xã hội
• Phản ứng vô lý, tức giận hoặc sợ hãi đối với người thân
• Không thể ngủ hoặc tập trung
• Hành vi không phù hợp hoặc kỳ quái
• Mối bận tâm cực độ với tôn giáo hoặc điều huyền bí
Điều trị tâm thần phân liệt
Liệu pháp phi dược lý
Các mục tiêu trong điều trị tâm thần phân liệt bao gồm các triệu chứng ngăn ngừa tái phát và tăng chức năng thích ứng để bệnh nhân có thể hòa nhập trở lại cộng đồng.
Vì bệnh nhân hiếm khi quay trở lại mức cơ bản của chức năng thích ứng, cả hai phương pháp điều trị không dùng thuốc và dược lý phải được sử dụng để tối ưu hóa kết quả lâu dài.
Dược trị liệu là nền tảng chính của quản lý tâm thần phân liệt, nhưng các triệu chứng còn lại có thể tồn tại.
Vì lý do đó, các phương pháp điều trị phi phẫu thuật như liệu pháp tâm lý, cũng rất quan trọng.
Các cá nhân bị rối loạn tâm thần có xu hướng ít tuân thủ vì một số lý do. Họ có thể từ chối bệnh tật của họ; họ có thể gặp các tác dụng phụ khiến họ không uống nhiều thuốc hơn; họ có thể không nhận thấy nhu cầu của họ về thuốc, hoặc họ có thể có các triệu chứng hoang tưởng.
Bệnh nhân tâm thần phân liệt ngừng dùng thuốc có nguy cơ tái phát cao hơn, có thể dẫn đến nhập viện.
Do đó, điều quan trọng là phải thông báo cho bệnh nhân về bệnh của họ và về những rủi ro cũng như hiệu quả của việc điều trị.
Một số liệu pháp tâm lý có thể giúp giáo dục bệnh nhân về tầm quan trọng của việc dùng thuốc.
Những sáng kiến này bao gồm trị liệu hành vi nhận thức (CBT), trị liệu cá nhân và trị liệu tuân thủ.
Liệu pháp dược lý
Ở hầu hết bệnh nhân tâm thần phân liệt, rất khó thực hiện các chương trình phục hồi chức năng hiệu quả nếu không có thuốc chống loạn thần.
Bắt đầu điều trị bằng thuốc là rất quan trọng, đặc biệt là trong vòng 5 năm sau giai đoạn cấp tính đầu tiên, vì đây là khi hầu hết các thay đổi liên quan đến bệnh tật trong não xảy ra.
Các dự báo của tiên lượng xấu bao gồm việc sử dụng bất hợp pháp amphetamine và các chất kích thích hệ thần kinh trung ương khác, cũng như lạm dụng rượu và ma túy. Rượu, caffeine và nicotine cũng có khả năng gây tương tác thuốc.
Trong trường hợp bệnh nhân mắc tâm thần phân liệt cấp tính, nên điều trị bằng thuốc ngay lập tức. Khi bắt đầu điều trị, nên điều chỉnh liều thích hợp dựa trên đáp ứng của bệnh nhân.
Điều trị trong giai đoạn cấp tính của tâm thần phân liệt được theo sau bằng liệu pháp duy trì, nhằm mục đích tăng cường xã hội hóa và cải thiện sự tự chăm sóc và tâm trạng. Điều trị duy trì là cần thiết để giúp ngăn ngừa tái phát.
Thuốc chống loạn thần tiêm tác dụng kéo dài
Thuốc chống loạn thần tiêm tác dụng kéo dài (LAI) cung cấp một lựa chọn khả thi cho những bệnh nhân không tuân thủ thuốc uống.
