Quá trình điều trị ung thư khiến người bệnh chán ăn, hoặc do người bệnh ăn quá ít đạm, quá ít năng lượng khiến cơ thể mệt mỏi, không đủ sức đề kháng chống lại nhiễm trùng cũng như không chịu nổi liệu pháp điều trị ung thư.
Khi có chế độ dinh dưỡng hợp lý và đầy đủ chất, những bất lợi trên sẽ được giảm thêm. Tuy nhiên, nhu cầu dinh dưỡng ở mỗi người bệnh khác nhau, hơn nữa khẩu vị của từng người cũng khác nhau nên chế độ ăn không thể giống nhau.
Với người chứng biếng ăn: để có thể giúp người bệnh giảm bớt chán ăn, ngoài việc đảm bảo chế độ ăn giàu năng lượng, giàu đạm, bơ, sữa bột, mật ong, cần chia nhỏ nhiều bữa trong ngày thay vì chỉ ăn 3 bữa. Luôn có sẵn những thức ăn, thực phẩm hợp khẩu vị người bệnh có thể ăn ngay khi cảm thấy muốn ăn. Đảm bảo đầy đủ nước uống như canh, sữa, nước ép trái cây, thức xay nhuyễn... Cần tạo hương vị thơm ngon hấp dẫn trong thực phẩm để kích thích sự thèm ăn.
Với chứng đắng miệng: điều này có thể xảy ra trong suốt thời gian bệnh và điều trị, nó làm cho người bệnh có cảm giác đắng hoặc có mùi tanh, nhất là với các loại thịt hoặc những thực phẩm có hàm lượng đạm cao. Tuy nhiên đắng miệng thường chỉ xảy ra ở giai đoạn điều trị và nó sẽ biến mất sau khi chấm dứt điều trị.
Để giảm thiểu được tình trạng đắng miệng trong giai đoạn điều trị, người bệnh cần súc miệng với nước sạch trước khi ăn, có thể ăn những loại trái cây vị chua như: cam, quít, bưởi... để kích thích vị giác, loại bỏ vị đắng của miệng. Người bệnh chia nhiều bữa ăn trong ngày, chọn thức ăn khoái khẩu, nếu bị tanh vì thịt thì có thể dùng đạm thực vật như đậu hũ chẳng hạn.
Với chứng khô miệng: người bệnh đang trị liệu bằng hóa trị liệu hoặc xạ trị liệu ở vùng đầu, cổ… Thường bị giảm tiết nước bọt từ đó dẫn đến khô miệng và người bệnh rất khó chịu. Khi đó, người bệnh rất khó nhai và khó nuốt thức ăn… Vì thế, cần xay nhuyễn hoặc chế biến thành thức ăn dạng lỏng như nước súp, nước thịt... uống nhiều nước theo từng ngụm để giúp nuốt dễ dàng hơn, có thể sử dụng một số thức ăn đồ uống có vị chua nhưng không nên áp dụng đối với người bệnh có vết thương ở vùng hầu họng nhằm giúp tăng tiết nước bọt; súc miệng tối thiểu 4 lần/ngày. Tránh các thức ăn đồ uống có chứa nhiều chất ngọt, tránh súc miệng bằng những dung dịch có chứa cồn.
Với chứng buồn nôn và nôn: đây là biểu hiện làm cho người bệnh rất sợ nên không dám ăn vì sợ mỗi lần ăn vào lại khó chịu do buồn nôn hay nôn. Để giúp người bệnh thực hiện tốt việc ăn uống và đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng trong quá trình điều trị cần tránh những thức ăn dầu mỡ, cay nồng, nặng mùi, tránh ăn uống những thức ăn nặng mùi trong phòng kín. Tránh uống nước trong khi ăn, chia bữa ăn chính thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày. Nên ăn trước khi đói vì cơn đói làm tăng cảm giác buồn nôn mạnh hơn. Nên ngồi hoặc nằm tư thế nửa nằm nửa ngồi sau khi ăn khoảng 1 tiếng.
Với chứng táo bón: đây là một vấn đề rất thường thấy ở bệnh nhân ung thư và nhất là ở người bệnh đang trong quá trình điều trị. Gọi là táo bón khi 1 tuần người bệnh đi đại tiện ít hơn 3 lần, phân rất khô và cứng. Táo bón ở người bệnh ung thư có thể là do thiếu nước hoặc thiếu nhiều chất xơ trong chế độ ăn, thiếu hoạt động thể lực, những tác động bởi liệu pháp điều trị. Để giúp người bệnh có thể giúp ngăn ngừa táo bón, cần ăn chế độ ăn nhiều chất xơ và uống nhiều nước, mỗi ngày uống khoảng 1 - 2 lít nước, ngoài ra cần uống thêm nước ép các loại rau, củ, quả, nước chanh, trà… và nên vận động thường xuyên.
Khi có chế độ dinh dưỡng hợp lý và đầy đủ chất, những bất lợi trên sẽ được giảm thêm. Tuy nhiên, nhu cầu dinh dưỡng ở mỗi người bệnh khác nhau, hơn nữa khẩu vị của từng người cũng khác nhau nên chế độ ăn không thể giống nhau.
Với người chứng biếng ăn: để có thể giúp người bệnh giảm bớt chán ăn, ngoài việc đảm bảo chế độ ăn giàu năng lượng, giàu đạm, bơ, sữa bột, mật ong, cần chia nhỏ nhiều bữa trong ngày thay vì chỉ ăn 3 bữa. Luôn có sẵn những thức ăn, thực phẩm hợp khẩu vị người bệnh có thể ăn ngay khi cảm thấy muốn ăn. Đảm bảo đầy đủ nước uống như canh, sữa, nước ép trái cây, thức xay nhuyễn... Cần tạo hương vị thơm ngon hấp dẫn trong thực phẩm để kích thích sự thèm ăn.
 |
| Ảnh minh họa. |
Với chứng đắng miệng: điều này có thể xảy ra trong suốt thời gian bệnh và điều trị, nó làm cho người bệnh có cảm giác đắng hoặc có mùi tanh, nhất là với các loại thịt hoặc những thực phẩm có hàm lượng đạm cao. Tuy nhiên đắng miệng thường chỉ xảy ra ở giai đoạn điều trị và nó sẽ biến mất sau khi chấm dứt điều trị.
Để giảm thiểu được tình trạng đắng miệng trong giai đoạn điều trị, người bệnh cần súc miệng với nước sạch trước khi ăn, có thể ăn những loại trái cây vị chua như: cam, quít, bưởi... để kích thích vị giác, loại bỏ vị đắng của miệng. Người bệnh chia nhiều bữa ăn trong ngày, chọn thức ăn khoái khẩu, nếu bị tanh vì thịt thì có thể dùng đạm thực vật như đậu hũ chẳng hạn.
Với chứng khô miệng: người bệnh đang trị liệu bằng hóa trị liệu hoặc xạ trị liệu ở vùng đầu, cổ… Thường bị giảm tiết nước bọt từ đó dẫn đến khô miệng và người bệnh rất khó chịu. Khi đó, người bệnh rất khó nhai và khó nuốt thức ăn… Vì thế, cần xay nhuyễn hoặc chế biến thành thức ăn dạng lỏng như nước súp, nước thịt... uống nhiều nước theo từng ngụm để giúp nuốt dễ dàng hơn, có thể sử dụng một số thức ăn đồ uống có vị chua nhưng không nên áp dụng đối với người bệnh có vết thương ở vùng hầu họng nhằm giúp tăng tiết nước bọt; súc miệng tối thiểu 4 lần/ngày. Tránh các thức ăn đồ uống có chứa nhiều chất ngọt, tránh súc miệng bằng những dung dịch có chứa cồn.
Với chứng buồn nôn và nôn: đây là biểu hiện làm cho người bệnh rất sợ nên không dám ăn vì sợ mỗi lần ăn vào lại khó chịu do buồn nôn hay nôn. Để giúp người bệnh thực hiện tốt việc ăn uống và đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng trong quá trình điều trị cần tránh những thức ăn dầu mỡ, cay nồng, nặng mùi, tránh ăn uống những thức ăn nặng mùi trong phòng kín. Tránh uống nước trong khi ăn, chia bữa ăn chính thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày. Nên ăn trước khi đói vì cơn đói làm tăng cảm giác buồn nôn mạnh hơn. Nên ngồi hoặc nằm tư thế nửa nằm nửa ngồi sau khi ăn khoảng 1 tiếng.
Với chứng táo bón: đây là một vấn đề rất thường thấy ở bệnh nhân ung thư và nhất là ở người bệnh đang trong quá trình điều trị. Gọi là táo bón khi 1 tuần người bệnh đi đại tiện ít hơn 3 lần, phân rất khô và cứng. Táo bón ở người bệnh ung thư có thể là do thiếu nước hoặc thiếu nhiều chất xơ trong chế độ ăn, thiếu hoạt động thể lực, những tác động bởi liệu pháp điều trị. Để giúp người bệnh có thể giúp ngăn ngừa táo bón, cần ăn chế độ ăn nhiều chất xơ và uống nhiều nước, mỗi ngày uống khoảng 1 - 2 lít nước, ngoài ra cần uống thêm nước ép các loại rau, củ, quả, nước chanh, trà… và nên vận động thường xuyên.
BS. Hồ Văn Cưng/SKĐS
