Lễ hội và sự xấu xí của không ít người Việt

Vov.vn ngày 30/1/2017 cho biết: “Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi năm cả nước đốt hơn 40.000 tấn vàng mã, tiêu tốn hàng trăm tỷ đồng”.

Riêng tại thủ đô Hà Nội, báo VnExpress.net ngày 25/8/2015 viết: “Có đến 50 ngàn tấn vàng mã được người dân thủ đô đốt mỗi năm, tương đương với 400 tỷ đồng”. [1] 

Con số mà báo chí nêu lên tuy có chút khập khiễng song nó cho thấy một sự lãng phí ghê gớm trong một đất nước mà không ít người, không ít địa phương ngày Tết vẫn cần gạo cứu đói.

Bốn, năm vạn tấn vàng mã, tức là bốn, năm vạn tấn giấy, tre nứa bị đốt, tro, bụi, khói bay vào môi trường và hậu quả là chính con cháu chúng ta gánh chịu.  

Tiền đốt vàng mã là tiền dân, không phải tiền nhà nước, phải chăng vì thế chính quyền không thấy xót?

Không bắn pháo hoa xuân Đinh Dậu, Hà Nội tiết kiệm được 10 tỷ đồng, con số ấy được báo chí, ti vi hết lời khen ngợi, nếu so với 400 tỷ vàng mã thì 10 tỷ chỉ là “muỗi”.

Giống như đứa trẻ cướp bánh mì tí nữa bị tù còn “đứa lớn” bỏ túi hàng tỷ tiền ngân sách thì không ai nhắc đến.  

Nói về vàng mã, ngoài những thứ như nón, quần, áo, tiền vàng… được làm bằng giấy “sạch”, các loại khác chủ yếu làm bằng giấy đã qua sử dụng (in một mặt).

Đem những thứ đã qua sử dụng mà lại chưa chắc đã sạch dâng cho tiền nhân có phải là hợp đạo lý, có phải là tấm lòng hiếu thảo của con cái đối với đấng sinh thành? 

Đốt vàng mã là tín ngưỡng dân gian, không phải là giáo điều nhà Phật.

Hơn nửa thế kỷ trước, Hòa thượng Tố Liên, một bậc danh tăng đã viết thế này:

“Nếu không tìm thấy tục đốt vàng mã do Phật giáo hay Nho giao truyền dạy, một lần nữa bần tăng thiết tha yêu cầu các ngài bỏ tục vàng mã đi, lại sẽ khuyến hóa mọi người bỏ tục đốt vàng mã đi, vì tục đốt vàng mã là do Vương Dũ và Vương Luân đầu độc dân Trung Quốc làm cho dân Việt Nam chúng ta cũng bị hại lây”. [2]

Hàng ngàn người tranh cướp lộc ở lễ khai hội chùa Hương 2017. (Ảnh cắt từ clip của Vtc14)

Trong một video clip trên kênh Vtc14HD, một vị sư ở chùa Hương đứng trên cao ném lộc xuống cho người hành hương tranh cướp.

Đốt vàng mã và cướp lộc đầu năm chỉ là hai trong rất nhiều hiện tượng năm nào cũng xảy ra và năm nào cũng gây phản cảm trong dư luận xã hội.

Sự phản cảm không chỉ đến từ những người tranh nhau cướp “lộc” mà còn đến từ chính người phát lộc.

Thiết nghĩ các cơ quan chức năng và lãnh đạo Phật giáo chùa Hương không phải là “nên” mà là “phải” rút kinh nghiệm, phải chấm dứt hành động “phát lộc” theo kiểu bề trên bố thí đó.

Vì sao hành động tranh cướp (lộc) xấu xí đó vẫn cứ tiếp diễn ở đa số lễ hội, từ đền Trần đến chùa Hương, từ hội làng đến hội tầm cỡ quốc gia?

Liệu con cháu ở nhà nhìn thấy cảnh người mẹ, người cô của mình xông đến trước mặt nhà sư, miệng mở hết cỡ kêu gào có cảm thấy tự hào?

Liệu có phải một bộ phận người Việt hôm nay cho rằng những thứ tranh cướp (hoặc chặt chém) với chính đồng bào của mình mới là thứ quý, mới mang lại cho họ “phúc, lộc, thọ”?

Hỏi thế vì ngày Tết, ăn bát bún hoặc phở ở Hà Nội, có người bị “chém” với giá 100.000 đồng, nghe đồn tại Hà Nam còn có giá tới 200.000 đồng, giá trông giữ xe máy lên tới 20.000 đồng một xe.

Thói xấu ấy có phải là bản chất vốn có của một bộ phận dân cư hay nó sinh ra trong một xã hội mà nền tảng đạo đức xuống cấp nghiêm trọng? 

Trong một xã hội mà “một bộ phận không nhỏ” quan chức xem vơ vét công quỹ là lẽ sống, đến mức có vị tướng đã phải thốt lên:

“Làm cán bộ mấy năm mà trong nhà có vài ba trăm tỉ đồng, thậm chí cả ngàn tỷ thì lấy ở đâu ra nếu không tham nhũng?”.

Khi quan tham ở đâu cũng gặp mà đòi hỏi dân không tham thì thật là khó, vậy nên trước khi trách dân, có nên trách người nêu gương xấu cho dân học tập?

Bên cạnh việc tranh cướp, chặt chém, cứ mỗi dịp Tết đến lại rộ lên chuyện “vác rá đi xin”.

Năm 2016, Nghệ An thu ngân sách hơn 10.300 tỉ đồng, thế nhưng tỉnh này vẫn xin trung ương trợ cấp 1.700 tấn gạo - trị giá khoảng hơn 20 tỷ - số tiền này là quá nhỏ so với nguồn thu hằng năm của tỉnh nhưng “của chùa” tội gì mà không xin?

So với chuyện tranh cướp lộc chùa, chuyện một số địa phương đến hẹn lại… đi xin cũng là một mảng tối trong bức tranh toàn cảnh mùa xuân.

Chắc chắn sẽ có những người tham gia cướp lộc cảm thấy xấu hổ, cảm thấy đã tự hạ thấp phẩm giá chính mình song những người năm nào cũng “xin gạo cho dân” có cảm thấy lòng tự trọng bị tổn thương?

Có ai cho rằng phấn đấu không phải đi xin chính là một nét văn hóa mà con người văn minh cần phải hướng tới?

Ngày xuân người Việt thường chúc nhau điều tốt lành, cũng có người chúc nhau gặp nhiều may mắn.

Hy vọng sẽ không xuất hiện trên mặt báo những hình ảnh xấu xí trong các lễ hội đầu xuân, hy vọng người ta đến chùa với tấm lòng thanh tịnh chứ không phải với tâm thế của người sẵn sàng cướp lộc.

Tài liệu tham khảo: 

[1] http://hanoimoi.com.vn/Media/Doi-song/794392/ha-noi-dot-400-ty-dong-vang-ma-moi-nam

[2] http://phatgiao.org.vn/van-hoa/201401/Nguyen-nhan-tuc-dot-vang-ma-13113/