Tại phòng khám nam khoa, Nguyễn Văn Tuấn 24 tuổi (Tam Điệp, Ninh Bình) cho biết, 6 tháng trước anh bị viêm tinh hoàn do quai bị, sưng đau cả hai bên và sau đó thấy tinh hoàn ngày càng teo đi. Ngại đi khám, lại chủ quan nghĩ để thêm một thời gian không ảnh hưởng gì nên Tuấn chần chừ không đi gặp thầy thuốc. Gần đây, khi nghĩ tới chuyện kết hôn, chàng trai mới đến phòng khảm để kiểm tra khả năng sinh sản.
"Cả hai tinh hoàn của bệnh nhân đã teo nhỏ, xét nghiệm tinh dịch đồ không còn tinh trùng. Trường hợp này chữa để có con là vô cùng khó, phải nghĩ đến khả năng xin tinh trùng của người khác để thụ tinh", bác sĩ nam khoa Nguyễn Bá Hưng - Trung tâm hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện đa khoa Vinmec (Hà Nội) cho biết.
Theo các bác sĩ nam học, trong vòng 1-2 tháng sau khi viêm tinh hoàn, nếu bệnh nhân đi khám và trữ lạnh tinh trùng thì hoàn toàn có khả năng sinh con nhờ các biện pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại. Tuy nhiên hiện nay nhiều người cho rằng, nam giới khi đã bị biến chứng viêm tinh hoàn do mắc quai bị thì chắc chắc vô sinh nên không tìm tới sự trợ giúp y tế hoặc chủ quan, đi khám quá muộn, dẫn tới lỡ cơ hội can thiệp.
 |
Anh Tuấn không phải là trường hợp đáng tiếc duy nhất mất cơ hội sinh con vì đi khám muộn sau biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị. Bác sĩ Nguyễn Bá Hưng còn nhớ rõ trường hợp một bệnh nhân đến khám cách đây không lâu. Anh tên Luận (27 tuổi, ở Hòa Bình) chưa lập gia đình, bị viêm tinh hoàn bên phải do quai bị 2 năm trước. Thời điểm đó, sau khi khỏi bệnh, anh Luận bị teo dần một bên tinh hoàn. Nghĩ rằng còn "một bi" vẫn đảm bảo khả năng làm cha nên anh không lo lắng gì. Không may, sau đó anh bị tai nạn dẫn đến vỡ dập tinh hoàn trái, phải cắt bỏ 3/4 nhu mô tại bệnh viện tuyến tỉnh.
6 tháng sau tai nạn, anh Luận mới đi khám nam khoa. Lúc này tinh hoàn phải đã teo nhỏ, tinh hoàn trái sau tai nạn cũng biến dạng xơ dính, thể tích chỉ còn bằng đầu ngón tay, tức là bằng 1/8-1/6 so với trước. Xét nghiệm tinh dịch đồ hoàn toàn không còn tinh trùng, chỉ còn cách xin tinh trùng hoặc xin con nuôi.
Theo bác sĩ Hưng, thông thường, viêm tinh hoàn có thể sẽ xuất hiện trong vòng một đến ba tuần sau khi người bệnh bị sưng đau tuyến mang tai. Tỷ lệ gặp biến chứng viêm tinh hoàn do quai bị chiếm khoảng 20-30% số ca mắc, thường gặp ở nam giới ở độ tuổi dậy thì hoặc sau dậy thì. Ở những người bị biến chứng này, có tới 30-50% sẽ bị teo tinh hoàn dẫn tới vô sinh. Khi virus quai bị tấn công vào các tế bào sinh tinh, làm các tế bào này bị tổn thương, không thể tiếp tục sản sinh ra tinh trùng. Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh quai bị, bệnh nhân khi đã có biến chứng teo tinh hoàn hầu như không có cách nào hồi phục sự sinh tinh trở lại.
Tuy nhiên, bác sĩ cho biết những người bị biến chứng quai bị hay vì lý do nào đó gây tổn thương cả hai tinh hoàn, làm mất hẳn chức năng sinh tinh, vẫn có cơ hội làm cha nếu đi khám sớm, còn tinh trùng để lưu trữ.
"Trong vòng 1-2 tháng sau sự cố tổn thương tinh hoàn, trong tinh dịch của nam giới vẫn còn tinh trùng do một số "tinh binh" còn nằm lưu lại trong đường ống dẫn tinh, túi tinh. Số tinh trùng ít ỏi này không đủ để thụ thai tự nhiên nhưng nếu được gom lại, trữ lạnh thì hoàn toàn có thể thụ thai bằng hỗ trợ sinh sản", bác sĩ Hưng giải thích.
Theo bác sĩ, trường hợp bệnh nhân đi khám muộn, để lâu sau 2 tháng trở đi hoặc sau từ 10 lần xuất tinh trở lên, lượng tinh trùng dự trữ sẽ hết nên họ sẽ không còn cơ hội được làm cha.
Bác sĩ khuyến cáo, ngay sau khi gặp sự cố có nguy cơ gây mất chức năng sinh tinh (quai bị, chấn thương tinh hoàn, xoắn tinh hoàn…) hoặc sau khi điều trị ổn định tình trạng này, nếu vẫn có nhu cầu sinh con, quý ông nên đến gặp bác sĩ nam khoa ngay. Trường hợp mắc quai bị, quý ông có thể cân nhắc việc lưu giữ tinh trùng chủ động ngay sau khi tuyến mang tai hết sưng.
Hiện nay, công nghệ trữ lạnh tinh trùng nói riêng và trữ lạnh mô nói chung đã có rất nhiều bước tiến. Các bệnh viện đã thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm đều có thể lưu trữ tinh trùng. Trữ lạnh tinh trùng hay còn gọi là đông tinh là một phương pháp dự phòng tốt trong hỗ trợ sinh sản cho những người bệnh trước khi điều trị hóa chất - tia xạ chữa ung thư, trường hợp gia đình neo người đang thực hiện những công việc rủi ro cao, người muốn hiến tặng con giống…
Các mẫu tinh trùng được bảo quản trong điều kiện kỹ thuật nghiêm ngặt, ở nhiệt độ âm 196 độ C trong môi trường nitơ lỏng và có thể lưu giữ trên 20 năm. Tỷ lệ tinh trùng sống sót sau rã đông lên tới 70-80%. Chất lượng phôi được thụ tinh bằng tinh trùng rã đông vẫn đảm bảo để sinh ra em bé khỏe mạnh.
