Bloomberg ngày 6/5 đưa tin cho biết, tiến trình sáp nhập các ngân hàng Việt Nam sẽ tăng tốc trong năm nay do các nhà các nhà hoạch định chính sách khuyến khích các ngân hàng quốc doanh hợp nhất hoặc giảm tỷ lệ cổ phần nhà nước trong bối cảnh chính phủ cam kết tăng cường tái cơ cấu ngành ngân hàng, thậm chí buộc ngân hàng phá sản nếu cần thiết.
 |
| Việt Nam đang đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu ngành ngân hàng trong nỗ lực thúc đẩy đầu tư. |
Tiến trình tái cơ cấu ngành ngân hàng được đẩy nhanh sau khi có những quy định mới về việc hạn chế sở hữu chéo của các ngân hàng, bắt đầu có hiệu lực từ tháng 2/2015.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (SBV) cho biết, có ít nhất 6 ngân hàng sẽ bị sáp nhập trong năm nay. Gần đây, chính phủ cũng đã có động thái bất ngờ khi quốc hữu hóa 2 ngân hàng chưa được niêm yết.
Ngoài ra, Ngân hàng Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) tháng trước cho biết họ đang tìm kiếm đối tác để sáp nhập trong năm nay.
Theo kế hoạch của SBV, số ngân hàng thương mại sẽ giảm từ 40 hiện nay xuống 15 vào năm 2017. Niềm tin của nhà đầu tư đang dần phục hồi do những ngân hàng yếu kém đã được sáp nhập với các ngân hàng lớn và một phần của những khoản nợ xấu ở mức cao nhất trong khu vực Đông Nam Á đã được Công ty Quản lý Tài sản (VAMC) của nhà nước hỗ trợ mua lại.
"Việt Nam có quá nhiều ngân hàng. Ngay cả khi không có những vấn đề như hiện nay thì việc giảm bớt số lượng ngân hàng cũng là một động thái tích cực", tờ Bloomberg dẫn lời Ngô Long, Giám đốc công ty nghiên cứu Viet Capital Securities có trụ sở tại TP.HCM.
Hơn nữa, những quy định mới về giới hạn sở hữu chéo giữa các ngân hàng cũng sẽ thúc đẩy quá trình hợp nhất nhanh chóng hơn, hãng nghiên cứu và đánh giá thị trường uy tín Moody’s Investors Service cho biết.
Sở hữu chéo
Việc sáp nhập ngân hàng Sacombank với ngân hàng Phương Nam, cùng với Ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng hải (Maritime Bank) với ngân hàng phát triển Mekong (Mekong Bank) đã được SBV chấp thuận và có thể sẽ được hoàn tất trong năm nay.
Tính tới tháng 4/2014, ông Trầm Bê - Phó Chủ tịch Sacombank và là cố vấn cấp cao của ngân hàng Phương Nam, cùng gia đình đã nắm giữ hơn 20% cổ phần ngân hàng Phương Nam và 6% trong Sacombank, Bloomberg dẫn thông tin từ Tạp chí Đầu tư Chứng khoán cho biết.
Trong khi đó, Maritime Bank nắm giữ 10% cổ phần của Mekong Bank. Tỷ lệ sở hữu như trên là trái với quy định mới ban hành và việc hợp nhất giữa những ngân hàng này sẽ giải quyết vấn đề về sở hữu chéo này.
Theo đánh giá của Alan Phạm, trưởng đại diện của VinaCapital Group, quỹ lớn nhất Việt Nam có trụ sở tại TP.HCM, SBV có thể xem 2015 là thời hạn cuối để các ngân hàng thực hiện tái cơ cấu.
"Mua lại và sáp nhập (M&A) rất quan trọng bởi nó là một công cụ chính sách hiệu quả để cải cách hệ thống ngân hàng", Alan Phạm cho biết thêm.
Các ngân hàng yếu
 |
| Việc hợp nhất những ngân hàng lớn với những ngân hàng nhỏ yếu hơn sẽ hạn chế lây lan rủi ro và củng cố sự ổn định của hệ thống tài chính. |
Những ngân hàng niêm yết lớn nhất do nhà nước kiểm soát cũng đã chọn một số đối tác yếu hơn trong ngành để sáp nhập. Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) dự kiến sẽ sáp nhập với MHB trong tháng này.
Ngân hàng VietinBank, lớn thứ hai, đã được chấp thuận sáp nhập với Ngân hàng Thương mại Cổ phần Dầu khí (PG Bank) chưa niêm yết cổ phiếu hôm 14/4.
Cổ phiếu của VietinBank đã tăng 28% từ đầu năm đến nay, còn của BIDV là 42%. Trong khi đó, chỉ số VNIndex của thị trường chứng khoán Việt Nam đã tăng 1,3%.
Số lượng ngân hàng tuyên bố sáp nhập trong năm nay cao hơn so với những năm trước, Eugene Tarzimanov - chuyên viên tín dụng cao cấp của Moody’s và là Phó chủ tịch chi nhánh của hãng tại Singapore nhận định.
Cũng theo quan điểm của ông, việc hợp nhất những ngân hàng lớn với những ngân hàng nhỏ yếu hơn sẽ hạn chế lây lan rủi ro và củng cố sự ổn định của hệ thống tài chính.
Việt Nam đang từng bước nâng cao chất lượng hệ thống tài chính của mình, nhưng không thấy có khả năng cải cách nhanh chóng và triệt để hệ thống, Tarzimanov nói thêm và đồng thời bày tỏ mong muốn rằng các cơ quan quản lý cũng như chính phủ Việt Nam cần cố gắng cải thiện ngành tài chính giúp nó trở nên trong sạch hơn.
Buộc phá sản
Theo tuyên bố trước đó của SBV và chính phủ Việt Nam, có thể quốc hữu hóa những ngân hàng yếu và buộc ngân hàng phá sản nếu cần thiết. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có ngân hàng nào phải phá sản.
Quá trình tái cơ cấu ngành ngân hàng đã được lên kế hoạch từ trước, đặc biệt là với tuyên bố cải cách năm 2012 của chính phủ. Khi đó, Thống đốc Nguyễn Văn Bình cho biết, ông sẽ giải quyết tình trạng sở hữu chéo giữa các ngân hàng với lý do những “lợi ích nhóm” của cổ đông đã thao túng hoạt động của ngành ngân hàng và gây cản trở cho quá trình cải cách.
Tuy nhiên, theo nhận định của Sanjay Kalra, đại diện Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tại Việt Nam, tốc độ tái cơ cấu ngành ngân hàng Việt Nam vẫn còn chậm. Theo bà, các ngân hàng Việt Nam vẫn chưa thể thu hút được nguồn vốn mới do nợ xấu chưa được giải quyết hoàn toàn.
Nợ xấu
Công ty VAMC của chính phủ đã giúp cải thiện tình hình ngành ngân hàng Việt Nam bằng cách mua lại 123 nghìn tỷ đồng (5,7 tỷ USD) nợ xấu.
Theo số liệu của chính phủ Việt Nam, nợ xấu đã giảm từ 17% năm 2012 xuống 3,25% cuối năm 2014. Tuy nhiên, theo số liệu của Moody’s, ước tính con số thực tế cao hơn nhiều so với công bố của chính phủ, khoảng 10% vào cuối năm 2014.
Theo tổ chức Economist Intelligence Unit, việc sáp nhập VietinBank và PG Bank sẽ tạo ra ngân hàng mới với số vốn đăng ký lớn nhất Việt Nam (40,2 nghìn tỷ đồng) và lớn thứ 2 về tổng giá trị tài sản.
BIDV kỳ vọng việc sáp nhập với MHB sẽ mở rộng hoạt động với khoảng 1.000 chi nhánh trên toàn quốc.
Ngoài ra, những ngân hàng lớn tham gia quá trình tái cơ cấu hệ thống tài chính cũng sẽ được hưởng lợi từ việc cải thiện hiệu quả hoạt động, Moody's cho biết. Bên cạnh đó, số lượng ngân hàng giảm đi cũng sẽ giúp các cơ quan chức năng dễ quản lý hơn.
Tuy nhiên, Moody’s cho rằng Việt Nam cần tăng cường minh bạch hơn nữacác khoản nợ xấu và nâng tỷ lệ sở hữu cho phép đối với nhà đầu tư nước ngoài trong ngành ngân hàng để thu hút thêm vốn nước ngoài trong lĩnh vực này.
"Khi minh bạch được cải thiện, chúng ta sẽ thể thấy rất nhiều vốn nước ngoài chảy vào. Việt Nam rất cần đầu tư nước ngoài bởi nguồn vốn trong nước vẫn còn hạn chế", Moody's nhận định.
