 |
| Biên tập viên tạp chí The Diplomat, Zachary Keck. |
Biên tập viên tạp chí The Diplomat Zachary Keck ngày 14/5 bình luận, bây giờ là khoảng thời gian cho Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei giải quyết các tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông giữa 4 quốc gia trước khi thiết lập một mặt trận đối phó với tham vọng bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc trên vùng biển này.
Theo Zachary Keck, ASEAN đã một lần nữa "tê liệt" khi đối mặt với sự hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông trong vụ Bắc Kinh kéo giàn khoan 981 vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Điểm mấu chốt của vấn đề đã không có gì thay đổi ít nhất kể từ hội nghị thượng đỉnh ASEAN năm 2012 tại Campuchia.
Trong khi đó Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN và các quốc gia thành viên. Do đó có nhiều nước thành viên ASEAN không liên quan trực tiếp đến vấn đề Biển Đông sẽ khó có tiếng nói hay hành động làm phật ý Bắc Kinh trong những việc không liên quan trực tiếp đến họ, còn Trung Quốc vẫn tìm mọi cách đòi đàm phán song phương.
Mặc dù nỗ lực củng cố thống nhất đoàn kết nội khối ASEAN về vấn đề Biển Đông cần được tiếp tục, nhưng 4 nước ASEAN có yêu sách ở Biển Đông, mới đây thêm Indonesia cũng cần phải thừa nhận rằng phần còn lại của khối có quan điểm riêng của họ. Điều này sẽ còn tiếp tục phát triển trong những năm tới khi Trung Quốc thúc đẩy chiến lược "con đường tơ lụa trên biển" hay vành đai kinh tế.
Nói vậy không có nghĩa 4 nước ASEAN cứ khoanh tay ngồi nhìn Trung Quốc thích làm gì thì làm ở Biển Đông. Điều tốt nhất 4 nước có thể làm hiện nay là Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei nên tiến hành đàm phán đa phương giải quyết tất cả các tranh chấp lãnh thổ với nhau mà không đòi hỏi sự tham gia của các nước ASEAN.
 |
| Tiếp tục củng cố đoàn kết nội khối ASEAN, nhưng không hoàn toàn trông chờ vào sự thay đổi của các nước không liên quan trực tiếp. 4 nước cần làm việc với nhau trước khi nói chuyện với Trung Quốc. |
Giải quyết được các tranh chấp nội khối sẽ thúc đẩy chương trình nghị sự của họ đối với Trung Quốc bằng cách thiết lập một tiền lệ quan trọng, trong đó gây áp lực với Bắc Kinh giải quyết tranh chấp trong điều kiện thuận lợi cho các nước Đông Nam Á.
Đầu tiên, bằng cách giải quyết tranh chấp Biển Đông trong nội bộ 4 nước ASEAN sẽ giúp Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei ở thế thuận lợi hơn trong việc thống nhất cùng đối phó với Trung Quốc.
Thứ hai, với việc giải quyết tranh chấp lãnh thổ trong một diễn đàn đa phương, Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei sẽ thiết lập được tiền lệ rằng Bắc Kinh sẽ buộc phải đồng ý tham gia một cuộc thảo luận nghiêm túc nhằm tìm kiếm giải pháp toàn diện cho Biển Đông, chứng minh cho Trung Quốc thấy diễn đàn đa phương đã giải quyết được các tranh chấp phức tạp.
Cuối cùng, giải quyết tranh chấp Biển Đông trong nội khối ASEAN sẽ cho phép các quốc gia thành viên quốc tế hóa vấn đề. Trung Quốc có thể nhiều khả năng sẽ không tham gia các vòng đàm phán này, nhưng 4 nước có thể chủ động mời Mỹ, Nhật Bản, Úc, Ấn Độ và /hoặc ASEAN tham gia vào các phiên đàm phán đa phương, thiết lập một tiền lệ mạnh mẽ để tạo áp lực buộc Trung Quốc phải nói chuyện nghiêm túc.
