Cội nguồn của nhiều quyết định đầu tư thiếu trách nhiệm và lạm quyền

Tư duy nhiệm kỳ là vấn đề đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần tại các cuộc họp của Trung ương Đảng và Quốc hội. Nhiều ý kiến đã lên tiếng phê phán tư duy nhiệm kỳ, vì nó gây ra lực cản rất lớn cho nền kinh tế, đồng thời cũng là nguyên nhân gây ra lợi ích nhóm, tiêu cực, chủ nghĩa cá nhân, lợi dụng lẫn nhau.

Dưới góc nhìn của chuyên gia kinh tế, Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong phân tích: “Tư duy nhiệm kỳ là cội nguồn của nhiều quyết định đầu tư công thiếu trách nhiệm và lạm quyền, ưu tiên mục tiêu trước mắt; sự lạm phát các dự án được chỉ định thầu, né thầu cũng như tình trạng tạm ứng vay ngân sách và nợ đọng xây dựng cơ bản ăn vào dự toán ngân sách. 

Những dự án đầu tư có thể được phê duyệt dễ dàng khi kỳ vọng mang lại các khoản bôi trơn và lại quả hậu hĩnh cho cán bộ có thẩm quyền, bất chấp hậu quả”.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong, tư duy nhiệm kỳ là cội nguồn dẫn tới những quyết định đầu tư công thiếu trách nhiệm. ảnh: NQ.

Những tồn tại ấy không chỉ gây thiệt hại kinh tế trước mắt mà còn gây ra hệ lụy lâu dài cho đất nước, vì vậy Trung ương Đảng đang tìm những giải pháp ngăn chặn, giải quyết hiệu quả vấn đề này.
                                                 
Trong bộ hồ sơ hướng dẫn tổng kết công tác năm 2018 của cán bộ, đảng viên theo quy định mới thì biểu hiện thứ 28 là: Có “tư duy nhiệm kỳ”, chỉ tập trung giải quyết những vấn đề ngắn hạn trước mắt, sắp xếp vào vị trí có nhiều lợi ích là một trong 29 biểu hiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, cần được nhận diện và khắc phục.

Những người mang tư duy nhiệm kỳ không bao giờ hết lòng phục vụ đất nước, nhân dân, nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, làm không đến nơi đến chốn, hoặc nói mà không làm, thậm chí không nói cũng không làm. 

Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong chia sẻ: “Vấn đề này đã được Tổng Bí thư Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhắc đến lần đầu tiên tại Hội nghị phổ biến Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa XI như lời cảnh báo, nhắc nhở cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng phải phòng, chống tư duy nhiệm kỳ như một căn bệnh, tệ nạn trong xã hội. 

Tiếp theo, Hội nghị Trung ương 4 khóa XII xác định tư duy nhiệm kỳ  là một biểu hiện của suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.

Thực tế cho thấy, tư duy nhiệm kỳ biểu hiện dưới mọi hình thức ngày càng đa dạng,  tinh vi; có thể diễn ra ngay từ những ngày đầu và tăng tốc bộc phát trong những năm cuối của nhiệm kỳ; thể hiện rõ nhất trong các quyết định liên quan đến công tác quản lý kinh tế, đầu tư công, quản lý quy hoạch và đất đai; công tác cán bộ…

Tư duy nhiệm kỳ khiến nhiều quy hoạch, nhất là sử dụng đất được lập và thông qua dễ dãi, chất lượng thấp; không gắn với nguồn lực và phi thực tế, dễ dàng bị buông lỏng quản lý, thậm chí bị điều chỉnh theo ý chí chủ quan và sự dẫn dắt của một vài cá nhân trong mỗi nhiệm kỳ. 

Thế mới có chuyện đột nhiên xuất hiện nhiều chung cư cao tầng được cài, cắm thêm vào trong khu vực đã được quy hoạch giới hạn độ cao; hoặc việc đất quốc phòng được chuyển cho tư nhân thuê dài hạn, thậm chí hóa giá thành đất dự án nhà cao tầng thương mại... Đặc biệt, cuộc chạy đua xây cảng, sân bay và sân gôn ở nhiều tỉnh vừa qua đã được dư luận cảnh báo là một minh chứng điển hình của lối tư duy nhiệm kỳ”. 

Tư duy nhiệm kỳ dễ dẫn tới lợi ích nhóm

Nhận diện và khắc phục tư duy nhiệm kỳ là cần thiết, nhằm tăng cường quản lý nhà nước thống nhất theo hướng kiến tạo và sự chỉ đạo điều hành từ Trung ương đến địa phương, khắc phục tình trạng quản lý chia cắt, cục bộ và tính cát cứ địa phương, các xung đột lợi ích…

Tại Hội nghị Tham tán thương mại ngày 7/2/2018, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lưu ý các cán bộ thương vụ cần vượt qua tư duy nhiệm kỳ, vượt qua việc e ngại khó khăn, tận dụng tốt cơ hội, hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Chính Phủ có thể xem xét cơ chế phù hợp tương thích với sự cống hiến và đóng góp của các cán bộ thương vụ và ngược lại…

Trên thực tế, những người mang tư duy nhiệm kỳ sẽ có những suy nghĩ và hành xử được dẫn dắt bởi quan điểm lệch lạc, chỉ tập trung vào các hoạt động thu lợi ích tối đa và an toàn nhất cho bản thân, gia đình và nhóm lợi ích của mình trong nhiệm kỳ đương chức, bất chấp các nguyên tắc tổ chức, pháp luật và mọi hệ lụy tiêu cực to lớn và lâu dài có thể có cho đơn vị và đất nước.

“Tư duy nhiệm kỳ trong công tác quy hoạch, bổ nhiệm và trọng dụng cán bộ thường chuộng trật tự ưu tiên 'nhất hậu duệ, nhì phả hệ, ba quan hệ, tư tiền tệ, năm trí tuệ' khiến nhiều quy trình, tiêu chuẩn chất lượng bị vô hiệu hóa hoặc hình thức hóa… dẫn đến tổ chức thêm cồng kềnh và tạo áp lực cho cán bộ tìm mọi cách “đầu tư” và tham nhũng “lấy thu bù chi” do mất tiền chạy chức, chạy quyền. 

Tư duy nhiệm kỳ thường gắn với chủ nghĩa cơ hội, bệnh thành tích giả tạo và lợi ích nhóm; làm đảng viên xa rời lý tưởng và đối lập với lợi ích của Đảng, của dân, bùng nổ tệ nạn phe cánh, quan liêu, cửa quyền, tham nhũng, lãng phí tài sản công và các nguồn lực đầu tư xã hội, gây ra bất công và làm giảm hiệu quả lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và suy giảm lòng tin của người dân vào chế độ”, Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong phân tích.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong, đây là vấn đề cần phải được tập trung giải quyết rốt ráo, nhằm khắc phục triệt để những sai lầm trong đầu tư công đã từng xảy ra thời gian qua.

Ông Phong nêu quan điểm: “Để ngăn chặn tư duy nhiệm kỳ hiệu quả thì cần có giải pháp đồng bộ và triệt để, với phương châm tìm người tài chứ không tìm người nhà.

Công tác đánh giá cán bộ cần được tiến hành khoa học và nghiêm túc, bám sát các tiêu chí và quy chuẩn hóa kết quả hoàn thành nhiệm vụ, hiệu quả công việc, tránh hời hợt, hình thức và không thực chất; kiên quyết không đưa những cán bộ thoái hóa biến chất, cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực vào quy hoạch. 

Đặc biệt, khi lựa chọn quy hoạch và bổ nhiệm, cần căn cứ vào mục đích sử dụng, kết quả đánh giá cán bộ; so sánh về kết quả công tác, chất lượng công việc của các chức danh quy hoạch tương đương, gắn với kết quả lấy phiếu giới thiệu của cán bộ, đảng viên theo đúng quy trình, quy định.

Quan trọng nhất là bảo đảm tuyển chọn được vào trong bộ máy Đảng và công quyền những cán bộ thật sự có đủ tâm và tầm, tài, thực sự vì lợi ích lâu dài của quốc gia, dân tộc và nhân dân. 

Bên cạnh đó cần có những biện pháp thực tế để giám sát quyền lực, gạt bỏ tư tưởng độc đoán chuyên quyền, cá nhân chủ nghĩa và đề cao trách nhiệm trong nhận xét, giới thiệu, thẩm định, xét duyệt, bổ nhiệm và đánh giá cán bộ và phải thay thế nhanh cán bộ không đủ khả năng, trách nhiệm. 

Cần tăng cường sự minh bạch và dân chủ trong giám sát xã hội đối với cán bộ và đạo đức hóa bộ máy lãnh đạo; coi trọng chống tư duy nhiệm kỳ ngay trong đội ngũ cán bộ làm công tác cán bộ và công tác tư pháp. Phòng, chống tư duy nhiệm kỳ gắn với phòng, chống tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm, trước hết là trong bộ phận cán bộ chủ chốt, nhất là người đứng đầu”.