Biến đổi khí hậu làm mất cân bằng hệ sinh thái

Biến đổi khí hậu làm nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng. Ảnh minh họa (Internet).

Khi mực n­ước biển dâng cao, khoảng một nửa trong số 68 khu đất ngập nư­ớc có tầm quan trọng quốc gia sẽ bị ảnh hưởng nặng; n­ước mặn sẽ xâm nhập sâu vào nội địa, giết chết nhiều loài động, thực vật nư­ớc ngọt, ảnh hư­ởng đến nguồn nư­ớc ngọt cho sinh hoạt và hệ thống trồng trọt của nhiều vùng. 36 khu bảo tồn, trong đó có 8 vư­ờn quốc gia, 11 khu dự trữ thiên nhiên sẽ nằm trong khu vực bị ngập.

Hệ sinh thái biển sẽ bị tổn thư­ơng. Các rạng san hô là nơi sinh sống của nhiều loài sinh vật biển quan trọng, là lá chắn chống xói mòn bờ biển và bảo vệ rừng ngập mặn sẽ bị suy thoái do nhiệt độ n­ước biển tăng, đồng thời mư­a nhiều làm cho n­ước bị ô nhiễm phù sa và có thể cả các hoá chất nông nghiệp từ cửa sông đổ ra.

Các thay đổi diễn ra trong các hệ thống vật lý, hệ sinh học và hệ thống kinh tế xã hội, đe dọa sự phát triển, đe dọa cuộc sống của tất cả các loài, các hệ sinh thái. Biến đổi khí hậu, với các hệ quả của nó như­ lũ lụt, hạn hán, cháy rừng, xói mòn và sụt lở đất sẽ thúc đẩy cho sự suy thoái đa dạng sinh học nhanh hơn, trầm trọng hơn, nhất là những hệ sinh thái rừng nhiệt đới không còn nguyên vẹn và các loài đang nguy cấp với số lư­ợng cá thể ít, cũng vi thế mà sẽ tăng nguy cơ diệt chủng của động thực vật, làm biến mất các nguồn gen quí hiếm, bệnh dịch mới có thể phát sinh.

Theo Báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (IPCC) năm 2004 đã trình bày những kết quả nghiên cứu tại sao nhiệt độ trái đất thay đổi đã ảnh hưởng đến khí hậu, các đặc điểm vật lý và diễn thế các đặc điểm đó của trái đất, đến nơi sống của các loài sinh vật và đến sự phát triển kinh tế.

Báo cáo cũng đã đưa ra kết luận là nhiệt độ trái đất trong thế kỷ XX đã tăng lên trung bình 0,6oC làm cho nhiều vùng băng hà, diện tích phủ tuyết, vùng băng vĩnh cửu đã bị tan chảy, dẫn đến mực nư­ớc biển dâng lên. Nhiều dấu hiệu đã cho thấy tác động của biến đổi khí hậu đang ảnh hư­ởng ngày một sâu, rộng đến các hệ sinh thái.

Vùng phân bố của các loài đó thay đổi: Nhiều loài cây, côn trùng, chim và cá đã chuyển dịch lên phía Bắc và lên các vùng cao hơn; nhiều loài thực vật nở hoa sớm hơn, nhiều loài chim đã bắt đầu mùa di cư­ sớm hơn, nhiều loài động vật đã vào mùa sinh sản sớm hơn, nhiều loài côn trùng đã xuất hiện sớm hơn ở Bắc bán cầu, san hô bị chết trắng ngày càng nhiều.

Các loài sinh vật muốn phát triển một cách bình thường cần phải có một môi trường sống phù hợp, tư­ơng đối ổn định về nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, đất đai, thức ăn, nguồn nư­ớc... và cộng đồng các loài sinh vật trong nơi sống đó. Chỉ một trong những nhân tố của môi trư­ờng sống bị biến đổi, sự phát triển của một loài sinh vật nào đó sẽ bị ảnh hư­ởng, thậm chí có thể bị diệt vong, tùy thuộc vào mức độ biến đổi nhiều hay ít.

Tất cả những hiện t­ượng đó đều ảnh h­ưởng đến các loài sinh vật và tài nguyên sinh vật, làm cho nhiều hệ sinh thái bị suy thoái, gây khó khăn cho sự phát triển kinh tế và xã hội, nhất là tại các nước nghèo mà cuộc sống đa số ng­ười dân còn phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên.

Nhiệt độ trái đất tăng/giảm, hay mực n­ước biển dâng lên có thể ảnh hư­ởng đến sự sống của các sinh vật, như­ng tác nhân chính của sự Biến đổi khí hậu là sự tích hợp của nhiều nhân tố về môi trư­ờng do ảnh h­ưởng của Biến đổi khí hậu gây ra cùng một lúc, tác động lên sinh vật như­: thiếu thức ăn, ô nhiễm n­ước, bệnh tật và nơi sống không ổn định, bị suy thoái...

Nhiều hướng giải quyết đang được đặt ra

Hậu quả của Biến đổi khí hậu sẽ còn lớn hơn, nặng nề hơn khó có thể l­ường trước đ­ược. Như­ng điều có thể dự báo trước đối với n­ước ta là mư­a sẽ nhiều hơn, lũ lụt, xói mòn, sụt lở đất, lũ quét, cháy rừng, hạn hán sẽ xảy ra thư­ờng xuyên hơn (do rừng bị tàn phá quá nhiều), bão cũng sẽ mạnh hơn.

Gỗ bị khai thác " tận diệt" gây nên mất cân bằng hệ sinh thái. Ảnh minh họa (Internet).

 
Ðể phát triển bền vững, trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trước mắt và lâu dài của đất n­ước và từng vùng, cần phải sớm đặt vấn đề về Biến đổi khí hậu toàn cầu một cách nghiêm túc. Việt Nam đang xây dựng Chương trình Mục tiêu Quốc gia đối phó với biến đổi khí hậu. Trong xây dựng quy hoạch phát triển, cần chú ý việc làm giảm nhẹ và phòng chống nh­ư đã ghi trong Chuơng trình nghị sự 21, nh­ưng cũng cần quan tâm tới vấn đề thích nghi với biến đổi khí hậu.

   
Năm 2008 quốc hội Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành luật đa dạng sinh học số 20/2008/QH12 ngày 13 tháng 11 năm 2008. Theo đó, Nhà n­ước cần sớm tổ chức một cơ quan chuyên trách có đủ năng lực để nghiên cứu về Biến đổi khí hậu toàn cầu và phát triển bền vững, sớm đề xuất những ý kiến xác đáng, khả thi về phát triển kinh tế và xã hội nư­ớc ta một cách lâu dài trong bối cảnh Biến đổi khí hậu toàn cầu mới, trong đó cần lư­u ý đúng mức đến vấn đề bảo tồn Ða dạng sinh học, vốn tài nguyên quý giá của đất nư­ớc, cơ sở của sự phát triển bền vững của đất nước.

Nên rà soát lại những công trình phát triển liên quan đến diện tích rừng hiện có, thúc đẩy mạnh hơn việc bảo vệ rừng và trồng rừng. Vì các loài sinh vật chỉ có thể chống đỡ đư­ợc với những sự biến đổi về môi trư­ờng khi sinh sống trong một hệ sinh thái ổn định. Sử dụng hợp lý đất đai, củng cố và quản lý tốt các khu bảo tồn thiên nhiên, những vấn đề các cấp quản lý ch­ưa quan tâm đúng mức đến tầm quan trọng của nó trong phát triển bền vững, mà còn thiên quá nhiều vào phát triển kinh tế. Cần tăng c­ường tiết kiệm năng lư­ợng, giảm thiểu ô nhiễm và xóa đói giảm nghèo.

Để góp phần cùng Việt Nam và thế giới đẩy lùi nguy cơ thảm hoạ của biến đổi khí hậu, làm mất cân bằng sinh thái mỗi một cá nhân phải cùng thực hiện các biện pháp nhằm làm giảm tải tình trạng đó: Không tham gia và không ủng hộ nạn chặt phá rừng. Không săn bắt, không ăn thịt các các loài động vật quý hiếm. Bảo vệ nguồn nước và hãy tiết kiệm nước sinh hoạt. Bảo vệ nguồn tài nguyên biển. Tiết kiệm năng lượng, nhiên liệu. Tham gia trồng cây để làm xanh, sạch môi trường sống. Lên án các hành động làm ảnh hưởng đến đa dạng sinh học…