Doanh nghiệp chỉ nghĩ đến tiền sẽ gây hại cho giống nòi, làm suy yếu đất nước

Dịp cuối năm, khi mà nhu cầu lên cao thì càng thấy rõ hầu hết các lĩnh vực hàng tiêu dùng đều bùng nổ tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng không bảo đảm chất lượng bán tràn lan trên thị trường.

Mức độ giả, nhái tinh vi đến mức ngay cả nhà sản xuất cũng không nhận ra. Cơ quan chức năng thì dường như bất lực trước sự bức xúc của doanh nghiệp, sự bất an của người dân, nhất là rượu giả, rượu không đảm bảo chất lượng.

Trên thực tế đã xảy ra vụ ngộ độc rượu tập thể tại huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu ngày 13/2/2017 làm 9 người bị tử vong.

Ngoài ra, hiện đang có rất nhiều hàng hóa trôi nổi không rõ nguồn gốc bán trên thị trường dễ gây hại cho sức khỏe người sử dụng; nhiều loại thực phẩm bị ngâm tẩm hóa chất khiến cho cơ thể con người bị đầu độc ngay từ khi còn rất nhỏ.

Từ những thí dụ cụ thể ấy cần phải nhấn mạnh rằng, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là một nội dung và thước đo quan trọng hàng đầu của trách nhiệm xã hội trong văn hóa doanh nghiệp. Sức khỏe của người tiêu dùng (nhất là trẻ em) bị ảnh hưởng sẽ gây hại cho giống nòi, và làm suy yếu sức mạnh của đất nước trong tương lai.

Hàng giả, hàng nhái được làm tinh vi tới mức bằng cảm quan, lực lượng thực thi khó phân biệt được. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Hiến pháp Việt Nam năm 2013 (Điều 38 và Điều 43) đã khẳng định: Mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe; có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Nhà nước có chính sách bảo vệ môi trường và nghiêm cấm các hành vi đe dọa cuộc sống, sức khỏe của người khác và cộng đồng. 

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được Quốc hội thông qua ngày 17/11/2010 cũng xác định rõ 8 quyền cơ bản của người tiêu dùng, trong đó nổi bật là quyền được bảo đảm an toàn tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác khi tham gia giao dịch, sử dụng hàng hóa, dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ cung cấp.

Đồng thời, người tiêu dùng có nghĩa vụ kiểm tra hàng hóa trước khi nhận; lựa chọn tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không làm tổn hại đến môi trường, trái với thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội, không gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe của mình và của người khác; thực hiện chính xác, đầy đủ hướng dẫn sử dụng hàng hóa, dịch vụ; Thông tin cho cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan khi phát hiện hàng hóa, dịch vụ lưu hành trên thị trường không bảo đảm an toàn, gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người tiêu dùng; hành vi của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng.

Tuy nhiên thực tế hiện nay là ở mỗi địa phương, hiện vẫn còn nhiều bất cập và hạn chế về cơ sở pháp lý, nhận thức, sự quan tâm và hiệu lực, hiệu quả triển khai trên thực tế trong hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Tình trạng doanh nghiệp cố tình vi phạm quyền lợi người tiêu dùng còn khá phổ biến, nhất là tình trạng sản xuất, cung cấp các hàng giả, hàng không an toàn.

Thực tế cả trong nước và quốc tế đều đã, đang và sẽ còn tiếp tục cho thấy: Là thực thể kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận, doanh nghiệp sẽ khó hoặc không tự nguyện coi quyền lợi của người tiêu dùng là mục đích cao nhất của mình, nếu không có luật pháp và các thể chế kinh tế xã hội và cạnh tranh thị trường tương ứng định hướng và buộc họ tuân thủ.

Trong bối cảnh kinh tế thị trường hiện nay, bảo đảm quyền của người tiêu dùng không thể trông cậy thụ động và khoán trắng cho doanh nghiệp, mà tùy thuộc ngày càng chặt chẽ vào sự nhận thức đầy đủ, sâu sắc, sự hoàn thiện luật pháp và sự chung tay hành động mạnh mẽ hơn nữa từ phía các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội và chính cộng đồng người tiêu dùng.

Nói cách khác, cần có cả hệ thống pháp luật, sự đồng bộ và vận hành đầy đủ các thể chế thị trường lành mạnh, cũng như dư luận xã hội tạo áp lực để doanh nghiệp và người kinh doanh tự nhận thức, điều chỉnh hành vi, xây dựng và thực thi các quy định coi việc bảo đảm quyền của người tiêu dùng, quyền cho người dân và khách hàng được tiếp cận, tiêu dùng các hàng hóa, dịch vụ trong cuộc sống thường ngày an toàn, thuận lợi, với chất lượng cao và giá cả phù hợp; cũng như được tiếp nhận nhanh và xử lý thỏa đáng những khiếu nại về chất lượng hàng hóa và dịch vụ… vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển lành mạnh hoạt động kinh doanh của  mình và xã hội.

Phát hiện túi xách, ví giả nhiều thương hiệu nổi tiếng thế giới. ảnh: Vietnam+

Cần đề cao tính minh bạch nguồn gốc và chất lượng sản phẩm

Đề giải quyết thực trạng này, Nhà nước cần tăng cường năng lực thể chế chính thức và phi chính thức, nhà nước và ngoài nhà nước, từ trung ương đến địa phương để bảo vệ quyền người tiêu dùng trên mọi vùng, miền cả nước và trong mọi khâu, từ nhập khẩu nguyên vật liệu, đầu vào trong chuỗi từ sản xuất đến phân phối, tiêu dùng;

Điều chỉnh và cụ thể hóa các chính sách, cơ chế hoạt động, quy trình tiếp nhận, xử lý tranh chấp giữa người tiêu dùng và người cung cấp hàng hóa; luật hóa các tiêu chuẩn chất lượng và các “hàng rào kỹ thuật” quốc gia; đề cao sự minh bạch nguồn gốc và chất lượng sản phẩm.

Kiện toàn bộ máy và phân công rõ ràng, trách nhiệm cá nhân cụ thể, tăng cường kết nối và kiểm tra theo quy trình đồng bộ, với các chế tài nghiêm khắc nhất, nhận diện và loại trừ nhanh chóng, kiên quyết những hành vi vô cảm, vô trách nhiệm, vô đạo đức và những biểu hiện phi nhân văn, ích kỷ; đồng thời hỗ trợ tích cực cho các tổ chức xã hội, bảo vệ quyền an toàn người tiêu dùng.

Các bộ, ban, ngành địa phương cần được phân công và phối hợp trách nhiệm rõ ràng, cụ thể, đề cao trách nhiệm người đứng đầu và cá nhân được giao; đẩy mạnh tuyên truyền, triển khai nghiêm túc, hiệu quả các quy định của pháp luật; Đồng thời tăng cường thanh tra kiểm tra, nhận diện đúng và nhanh chóng, kịp thời xử lý các hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Phát huy tính chủ động, sáng tạo của các cơ quan tổ chức tham gia công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, khuyến khích thành lập và giới thiệu các tổng đài, số điện thoại nóng, các trang tin và các văn phòng bảo vệ người tiêu dùng nhằm tăng cường kết nối, cập nhật các thông tin về Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tiếp nhận và giải quyết khiếu nại của người tiêu dùng; tổ chức các hội thảo và tăng cường các hoạt động tuyên truyền đa dạng, thiết thực khác về quyền của người tiêu dùng, giúp họ nhận thức rõ hơn về quyền của mình và cách thức hợp tác với các cơ quan chức năng để giải quyết quyền lợi của mình.

Hơn nữa, bản thân người tiêu dùng cũng cần nhận thức đây đủ về quyền và nghĩa vụ của mình, vượt qua tâm lý ngại khiếu nại, ngại thủ tục, thời gian giải quyết lâu, chi phí cao… để chủ động khiếu nại, tố cáo, phổ biến thông tin và thực thi quyền người tiêu dùng, tạo áp lực xã hội và thị trường đủ mạnh, cho phép ngăn chặn và trừng phạt  nghiêm khắc các hành vi sai trái của doanh nghiệp và người kinh doanh chỉ biết chạy theo lợi ích của mình, mà coi thường lợi ích người tiêu dùng và xã  hội.

Doanh nghiệp vì quyền lợi người tiêu dùng thể hiện ở việc ngày càng đề cao đạo đức kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, tuân thủ các quy chuẩn công nghệ sản xuất và minh bạch các chỉ tiêu chất lượng, phát triển các dịch vụ hậu mãi thân thiện, tiện lợi cho người tiêu dùng.

Những doanh nghiệp thành công luôn là những doanh nghiệp có triết lý kinh doanh ưu tiên hướng về người tiêu dùng, coi người tiêu dùng không chỉ là khách hàng, mà còn là tài sản của doanh nghiệp.

Bảo đảm quyền người tiêu dùng phải trở thành nhận thức chung, thước đo nhân quyền, và mục tiêu bảo vệ sức khỏe người dân, đồng thời là động lực cho sự phát triển ổn định, bền vững của doanh nghiệp và đất nước.