Sáng 7- 6, QH đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban tài chính, ngân sách của Quốc hội Phùng Quốc Hiển trình bày Báo cáo của Ủy ban thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát việc thi hành Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ (TPCP) cho đầu tư xây dựng cơ bản, giai đoạn 2006-2012.
Theo Báo cáo của Chính phủ, giai đoạn 2006 - 2012, trong lĩnh vực giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục, ký túc xá sinh viên, di dân tái định cư đã bố trí vốn TPCP thực hiện 2.682 dự án với Tổng mức đầu tư tổng mức đầu tư ban đầu là 409.415,5 tỷ đồng.
Tính đến thời điểm giao kế hoạch năm 2012, các dự án nêu trên đã điều chỉnh TMĐT lên 684.794,5 tỷ đồng. Dù vậy, đến hết năm 2012 mới hoàn thành được 2.029 dự án.
Trong phần thảo luận, các ĐB đã ngay lập tức nhấn mạnh đến việc điều chỉnh tổng mức đầu tư một cách bất hợp lý. ĐB Lê Văn Học (Lâm Đồng) cho rằng, tổng số vốn đầu tư đã điều chỉnh rất lớn, tăng so với ban đầu là hơn 70%. Lý do tăng vốn thường là “xử lý kỹ thuật thông thường”.
“Chúng tôi không thể hiểu kỹ thuật thông thường để tăng như vậy lại trở thành việc thường xuyên của các công ty. Có những dự án bỏ thầu rất thấp để trúng thầu sau đó trúng mới bắt đầu xin tăng mức đầu tư”, ĐB này bức xúc.
ĐB Học nêu một số điển hình như: dự án nâng cấp đê hữu sông Hoàng Long và sông Đáy kết hợp giao thông đoạn từ Bái Đính đi Kim Sơn tỉnh Ninh Bình có TMĐT ban đầu 1.650 tỷ đồng sau đó điều chỉnh lên 3.806 tỷ đồng; dự án tiếp nước, cải tạo và khôi phục sông Tích TP. Hà Nội tăng tổng mức đầu tư từ 831 tỷ đồng lên 6.914 tỷ đồng.
ĐB Nguyễn Thành Tâm (Tây Ninh) cũng nêu bức xúc: các bộ, ngành không có biện pháp quản lý chặt chẽ, thiếu việc quy trách nhiệm thanh tra, giám sát, có nơi buông lỏng mà còn được chiếu cố để tăng mức đầu tư. Trong khi đó cơ chế phân bổ vốn TPCP không tránh khỏi cục bộ địa phương, tính công bằng không được đảm bảo.
“Thậm chí nó còn là mảnh đất màu mỡ cho tiêu cực phát sinh. Thuật ngữ “chạy dự án” đã trở thành quen thuộc trong dư luận và đi vào văn kiện chính thức trong giai đoạn này”, ĐB Nguyễn Thành Tâm thẳng thắn nói.
ĐB này cũng kiến nghị, cần bổ sung giải thích sâu hơn tồn tại hạn chế để làm rõ nguyên nhân, tìm cách khắc phục trong thời gian tới. Chưa nên phát hành trái phiếu CP khi chưa xem xét lại toàn bộ quy trình.
ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Bình Định) đi vào bản chất để lý giải: “Một trong những nguyên nhân điều chỉnh hạn mức đầu tư là cách thực hiện dự án. Dự toán mức ít dễ xin hơn mức cao nên trong quá trình thực hiện thì mở rộng và xin điều chỉnh”.
Theo báo cáo của UBTV QH việc điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư quá lớn ở hầu hết các dự án dẫn đến mất cân đối về nguồn vốn, nhiều dự án điều chỉnh tăng mức đầu tư do tăng giá, điều chỉnh yếu tố kỹ thuật, tăng quy mô chưa hợp lý, không đúng với quy định của pháp luật “Hầu hết các dự án đều có phát sinh, phải điều chỉnh tăng mức đầu tư so với phê duyệt ban đầu.
Có dự án điều chỉnh tăng mức đầu tư gấp nhiều lần, có những dự án không chỉ điều chỉnh về giá nhân công, vật liệu, giá đền bù, giải phóng mặt bằng, thiết kế kỹ thuật... mà còn điều chỉnh cả về quy mô của dự án”, báo cáo nêu.
Bên cạnh đó, Việc phân bổ vốn TPCP trong giai đoạn 2006 - 2012 còn dàn trải; bổ sung nhiều mục tiêu, số lượng dự án và TMĐT tăng nhanh, dẫn đến thiếu vốn; nhiều dự án đang triển khai phải cắt, giảm, giãn, hoãn tiến độ, chuyển đổi hình thức đầu tư, gây lãng phí nguồn lực
Ngoài ra, cơ chế phân bổ vốn TPCP chưa hợp lý, không có tiêu chí phân bổ cụ thể mà phân bổ theo dự án, dẫn tới chưa thực sự công bằng giữa các vùng, miền, giữa các địa phương, dễ tạo ra cơ chế “xin - cho”; nhiều dự án chưa bảo đảm tính cấp bách, cần thiết phải đầu tư bằng nguồn vốn TPCP theo mục tiêu ban đầu mà Quốc hội, UBTVQH đã quyết định.
Đề cập đến trách nhiệm, ĐB Nguyễn Thị Kim Bé (Bến Tre) đúc kết: “Trong giai đoạn trên không những chưa có cá nhân, tổ chức nào phải chịu trách nhiệm mà còn được tăng vốn quá nhiều. Sai cứ sai mà không ai chịu trách nhiệm. Tôi cho rằng cần phải xem xét lại luật này để tăng tính khả thi”./.
Theo Báo cáo của Chính phủ, giai đoạn 2006 - 2012, trong lĩnh vực giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục, ký túc xá sinh viên, di dân tái định cư đã bố trí vốn TPCP thực hiện 2.682 dự án với Tổng mức đầu tư tổng mức đầu tư ban đầu là 409.415,5 tỷ đồng.
Tính đến thời điểm giao kế hoạch năm 2012, các dự án nêu trên đã điều chỉnh TMĐT lên 684.794,5 tỷ đồng. Dù vậy, đến hết năm 2012 mới hoàn thành được 2.029 dự án.
Trong phần thảo luận, các ĐB đã ngay lập tức nhấn mạnh đến việc điều chỉnh tổng mức đầu tư một cách bất hợp lý. ĐB Lê Văn Học (Lâm Đồng) cho rằng, tổng số vốn đầu tư đã điều chỉnh rất lớn, tăng so với ban đầu là hơn 70%. Lý do tăng vốn thường là “xử lý kỹ thuật thông thường”.
 |
| ĐB Lê Văn Học (Lâm Đồng) |
“Chúng tôi không thể hiểu kỹ thuật thông thường để tăng như vậy lại trở thành việc thường xuyên của các công ty. Có những dự án bỏ thầu rất thấp để trúng thầu sau đó trúng mới bắt đầu xin tăng mức đầu tư”, ĐB này bức xúc.
ĐB Học nêu một số điển hình như: dự án nâng cấp đê hữu sông Hoàng Long và sông Đáy kết hợp giao thông đoạn từ Bái Đính đi Kim Sơn tỉnh Ninh Bình có TMĐT ban đầu 1.650 tỷ đồng sau đó điều chỉnh lên 3.806 tỷ đồng; dự án tiếp nước, cải tạo và khôi phục sông Tích TP. Hà Nội tăng tổng mức đầu tư từ 831 tỷ đồng lên 6.914 tỷ đồng.
ĐB Nguyễn Thành Tâm (Tây Ninh) cũng nêu bức xúc: các bộ, ngành không có biện pháp quản lý chặt chẽ, thiếu việc quy trách nhiệm thanh tra, giám sát, có nơi buông lỏng mà còn được chiếu cố để tăng mức đầu tư. Trong khi đó cơ chế phân bổ vốn TPCP không tránh khỏi cục bộ địa phương, tính công bằng không được đảm bảo.
“Thậm chí nó còn là mảnh đất màu mỡ cho tiêu cực phát sinh. Thuật ngữ “chạy dự án” đã trở thành quen thuộc trong dư luận và đi vào văn kiện chính thức trong giai đoạn này”, ĐB Nguyễn Thành Tâm thẳng thắn nói.
ĐB này cũng kiến nghị, cần bổ sung giải thích sâu hơn tồn tại hạn chế để làm rõ nguyên nhân, tìm cách khắc phục trong thời gian tới. Chưa nên phát hành trái phiếu CP khi chưa xem xét lại toàn bộ quy trình.
ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Bình Định) đi vào bản chất để lý giải: “Một trong những nguyên nhân điều chỉnh hạn mức đầu tư là cách thực hiện dự án. Dự toán mức ít dễ xin hơn mức cao nên trong quá trình thực hiện thì mở rộng và xin điều chỉnh”.
Theo báo cáo của UBTV QH việc điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư quá lớn ở hầu hết các dự án dẫn đến mất cân đối về nguồn vốn, nhiều dự án điều chỉnh tăng mức đầu tư do tăng giá, điều chỉnh yếu tố kỹ thuật, tăng quy mô chưa hợp lý, không đúng với quy định của pháp luật “Hầu hết các dự án đều có phát sinh, phải điều chỉnh tăng mức đầu tư so với phê duyệt ban đầu.
Có dự án điều chỉnh tăng mức đầu tư gấp nhiều lần, có những dự án không chỉ điều chỉnh về giá nhân công, vật liệu, giá đền bù, giải phóng mặt bằng, thiết kế kỹ thuật... mà còn điều chỉnh cả về quy mô của dự án”, báo cáo nêu.
Bên cạnh đó, Việc phân bổ vốn TPCP trong giai đoạn 2006 - 2012 còn dàn trải; bổ sung nhiều mục tiêu, số lượng dự án và TMĐT tăng nhanh, dẫn đến thiếu vốn; nhiều dự án đang triển khai phải cắt, giảm, giãn, hoãn tiến độ, chuyển đổi hình thức đầu tư, gây lãng phí nguồn lực
Ngoài ra, cơ chế phân bổ vốn TPCP chưa hợp lý, không có tiêu chí phân bổ cụ thể mà phân bổ theo dự án, dẫn tới chưa thực sự công bằng giữa các vùng, miền, giữa các địa phương, dễ tạo ra cơ chế “xin - cho”; nhiều dự án chưa bảo đảm tính cấp bách, cần thiết phải đầu tư bằng nguồn vốn TPCP theo mục tiêu ban đầu mà Quốc hội, UBTVQH đã quyết định.
Đề cập đến trách nhiệm, ĐB Nguyễn Thị Kim Bé (Bến Tre) đúc kết: “Trong giai đoạn trên không những chưa có cá nhân, tổ chức nào phải chịu trách nhiệm mà còn được tăng vốn quá nhiều. Sai cứ sai mà không ai chịu trách nhiệm. Tôi cho rằng cần phải xem xét lại luật này để tăng tính khả thi”./.
Nguyễn Vũ
