The Straits Times ngày 25/4 dẫn một nguồn tin ngoại giao từ khối ASEAN cho biết, Trung Quốc đang rất lo lắng ASEAN sẽ ra một tuyên bố chung sau khi Tòa Trọng tài Thường trực PCA ở The Hague, Hà Lan ra phán quyết về vụ Philippines kiện Trung Quốc áp dụng sai, giải thích sai và vi phạm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) ở Biển Đông.
 |
| Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và Chủ tịch Lào Bounnhang Vorachit tại Viêng Chăn, ảnh: The Straits Times. |
Vương Nghị, Ngoại trưởng Trung Quốc đã có chuyến công du tới Brunei, Campuchia và Lào để vận ve vãn các nước này chống lại một tuyên bố chung như vậy.
Phuong Nguyen, một nhà nghiên cứu từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế (CSIS) Hoa Kỳ nhận xét, đây là động thái công khai nhất tính đến nay của Bắc Kinh đối với ASEAN trong việc chuẩn bị đối mặt với phán quyết của PCA.
Bắc Kinh đã vận động hành lang sau hậu trường một số chính phủ ở Đông Nam Á hòng thuyết phục họ không chấp nhận các tuyên bố có lợi cho thành viên khác của ASEAN, Philippines trong vụ kiện này. ASEAN đã rất khó khăn để duy trì một lập trường thống nhất về Biển Đông khi Trung Quốc tìm mọi cách gây sức ép tại các diễn đàn khu vực và quốc tế.
Năm 2012, Campuchia đã bất chấp phản đối của khối, lấy vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN để gạt Biển Đông khỏi chương trình nghị sự cũng như dự thảo tuyên bố chung. Tuy nhiên tại hội nghị thượng đỉnh tháng Hai vừa qua tại Lào, Ngoại trưởng ASEAN vẫn nhấn mạnh lo ngại về những diễn biến gần đây và những gì đang diễn ra ở Biển Đông.
Hứa Lợi Bình, một học giả từ Viện Hàn lâm khoa học xã hội Trung Quốc nói với The Straits Times, Trung Quốc đang cố gắng chứng minh có sự bất đồng trong ASEAN về vụ kiện của Philippines và tìm cách thuyết phục dư luận rằng, hành động Philippines khởi kiện nước này là "không phù hợp với nhận thức chung Trung Quốc - ASEAN".
Tôn Tiểu Nghênh từ Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Quảng Tây thì nói, nhận thức chung 4 điểm mà ông Nghị đạt được với Brunei, Campuchia và Lào cũng chỉ nhằm mục đích chống lại những chỉ trích, lên án tiềm năng nhằm vào Trung Quốc, bác bỏ phán quyết của PCA.
Chu Phong từ Đại học Nam Kinh nói với The Straits Times, không phải Trung Quốc gây mất đoàn kết giữa các nước ASEAN mà bản thân ASEAN đã không thống nhất về Biển Đông. "Trung Quốc chỉ đơn thuần là góp thêm một tiếng nói về vấn đề này", Chu Phong bình luận.
