"Vẽ hình" máy bay tuần tra, chống ngầm thế hệ mới của Nga

Hai dự án, một loại máy bay?

Vào tháng 6 năm 2012, Bộ quốc phòng Nga đã ra nhiệm vụ nghiên cứu máy bay chuyên dùng để tuần tra Bắc Băng Dương với thời gian và quãng đường bay dài và mang theo nhiều thiết bị và vũ khí đặc biệt.

Các nguồn tin quân sự cho biết rằng máy bay tuần thám mới sẽ được phát triển dựa trên một trong các máy bay tuần tra của Nga là Tu-214, Be-200 và A-40/A-42.

Sau đó một tháng, vào tháng 7 năm 2012, tại triển lãm hàng không quốc tế Farnborough Airshow diễn ra ở London, Anh, thỏa thuận hợp tác phát triển máy bay tuần tra biển đa nhiệm mới đã được ký kết bởi Tập đoàn xuất khẩu vũ khí nhà và Tập đoàn chế tạo máy Finmeccanica của Ý.

Theo đó, Nga và Ý sẽ tạo ra một chiếc máy bay tuần tra mới nhằm mục đích kép. Máy bay đa mục đích này sẽ được sản xuất dành cho nước thứ ba.

Tu-214 tại lễ kỷ niệm 100 năm Không quân Nga.

Chiếc máy bay mới sẽ do Nga chế tạo, nhưng được trang bị một số các công nghệ của Ý như hệ thống thông tin liên lạc, hệ thống nhận biết địch ta và hệ thống vũ khí, bao gồm cả việc trang bị mẫu ngư lôi hạng nhẹ thế hệ mới của công ty WASS là một thành viên của tập đoàn Finmeccanica.

Như vậy, chỉ trong vòng hai tháng, hai dự án phát triển máy bay tuần thám đã được đưa ra: một dự án phát triển cho lực lượng vũ trang trong nước và một dự án hợp tác với Ý cho xuất khẩu?

Liệu hai dự án này có liên quan đến nhau? Và Nga có nên phát triển một cách độc lập hai dự án này theo hai hướng: hướng thứ nhất là sẽ nâng cấp Tu-214, Be-200 và A-40/A-42 và hướng thứ hai sẽ tạo ra một loại máy bay tuần thám hoàn toàn mới?

Hay là sẽ hợp tác với Ý phát triển một loại máy bay tuần thám “hai trong một” vừa phục vụ nhu cầu trong nước và vừa cho xuất khẩu từ các loại máy bay tuần thám chống ngầm hiện có?

A-40 tại triển lãm Zhukovsky tháng 8 năm 1992.

Nga sẽ chế tạo máy tuần thám thế hệ mới từ số không tròn trĩnh?

Chúng ta biết rằng, Nga, với đường biển dài (bao gồm cả khu vực Bắc Băng Dương) đòi hỏi một số lượng đáng kể các máy bay chiến đấu có thể hoạt động trên vùng biển rộng lớn như vậy.

Trên thực tế, từ năm 1991, Hải quân Nga không những không được nhận thêm các máy bay tuần tra trên biển mới mà còn bị cắt giảm do nền kinh tế khi đó gặp nhiều khó khăn.

Hiện nay, nhu cầu về các máy bay chống ngầm, máy bay tuần thám biển khá lớn để đáp ứng các yêu cầu bảo vệ chủ quyền lãnh trên các vùng biển và đặc biệt là khu vực Bắc Cực, nơi mà Nga muốn có được vị trí “độc tôn” ở đây.

Có thể nói vào thời điểm hiện tại Nga đủ khả năng và tiền bạc để chế tạo các máy bay mới. Tuy nhiên, việc phát triển một máy bay mới từ số không tròn trĩnh là một việc làm không hề đơn giản nếu không muốn nói là vô cùng phức tạp, đặc biệt là chế tạo các máy bay hạng nặng (như vận tải cơ và thủy phi cơ) liên quan đến vấn đề cơ sở hạ tầng sản xuất đã khá lỗi thời.

Il-38

Thực tế, tiềm năng của ngành công nghiệp hàng không Nga hiện nay không phải quá mạnh mẽ và dồi dào để phát triển hai máy bay giống hệt nhau cho các mục đích khác nhau - một cho xuất khẩu và một cho lực lượng vũ trang trong nước.

Như vậy nhiều khả năng, Nga sẽ phát triển loại máy bay tuần thám chống ngầm đa nhiệm mới dựa trên các máy bay hiện có (Tu-214, Be-200 và A-40/A-42) trong đó có sử dụng công nghệ ý đặc biệt là hệ thống điện tử và vũ khí.

Tu-214 là một trong những biến thể máy bay chở khách tầm trung Tu-204. Về kỹ thuật nó là một chiếc Tu-204-200, nhưng khác biệt là nó được sản xuất bởi một nhà máy khác.

Các máy bay được đặt tên định danh Tu-204 được sản xuất ở Ulyanovsk bởi Aviastar-SP còn Tu-214 được sản xuất tại Kazan bởi Liên hiệp Sản xuất Hàng không Kazan. Cả hai nhà máy đều độc lập với phòng thiết kế Tupolev và có một số quyền kiểm soát với bản thiết kế biến thể mà họ chế tạo.

Be-200 tại triển lãm Thủy phi cơ 2012.

Tu-214 hiện không có bất kỳ một đơn đặt hàng lớn nào. Biến thể Tu-214 chở khách và vận chuyển hàng hóa hầu như chưa được sử dụng nhiều.

Với biến thể Tu-214 dùng cho tổng thống Nga trong năm 2011 đã liên tục gặp trục trặc mỗi lần đáp xuống đường băng. Cuối cùng, chiếc máy bay này cũng đã phải đưa trả về nơi sản xuất để sửa chữa lại.

Các biến thể đặc biệt của Tu-214 (trinh sát, thông tin liên lạc và chỉ huy) có sẵn, nhưng với số lượng không lớn.

Máy bay trinh sát Tu-214ON đã được thử nghiệm, nhưng trên thực tế không cần nhiều loại máy bay này. Như vậy, việc lựa chọn các dòng máy bay được sản xuất ở Kazan cho việc phát triển máy bay tuần tra hàng hải mới có vẻ không được khả quan.

Do đó, hai ứng cử viên còn lại đó là thủy phi cơ Be-200 và A-40 Albatros/A-42 có nhiều khả năng nhất được lựa chọn làm nền tảng để phát triển máy bay tuần tra đa nhiệm tương lai và khả năng này chia đều cho cả hai loại máy bay.

A-42 tại triển lãm hàng không Gelendzhik tháng 9 năm 2008.

Máy bay nào sẽ có được vinh dự trên, kết quả có thể sẽ được đưa ra vào cuối năm nay khi Bộ quốc phòng Nga công bố người chiến thắng trong cuộc đua phát triển máy bay tuần thám thế hệ mới.

 Như vậy, từ những phân tích trên chúng ta có thể phần nào hình dung ra chiếc máy bay tuần thám mới trong tương lai của Nga. Đây sẽ là một thủy phi cơ đa năng.

Nhiệm vụ của máy bay mới này bao gồm: tuần tra biên giới, chống buôn lậu, buôn bán ma túy và nhập cư bất hợp pháp, kiểm soát của các đặc khu kinh tế và các khu vực khai thác khoáng sản, tìm kiếm, cứu hộ, và tìm kiếm các chất gây ô nhiễm môi trường.

Máy bay mới sẽ được phát triển dựa trên thiết kế máy bay Nga  nhưng lắp đặt hệ thống định vị, liên lạc, nhận diện địch – ta và vũ khí (ngư lôi hạng nhẹ) của Công ty Finmeccanica.

Thủy phi cơ mới sẽ được phát trển trên cơ sở Be-200?

Những năm gần đây, Nga và Ý đã có nhiều hoạt động hợp tác quốc phòng lớn. Cũng tại triển lãm hàng không quốc tế Farnborough 2012, công ty Trực thăng Nga đã ký thỏa thuận với Công ty Agusta Westland của Ý để cùng hợp tác sản xuất trực thăng một động cơ hiện đại.

Hợp tác phát triển sản phẩm với các công ty nước ngoài đang trở thành xu thế tất yếu của các công ty công nghiệp quốc phòng Nga nhằm mở rộng thị trường, nâng cao hiệu quả, giảm chi phí sản xuất cũng như quảng bá các sản phẩm công nghệ cao của Nga tới các khách hàng trên toàn thế giới.