Gần 20 năm gắn bó với hồi sức nhi, với Tiến sĩ, Bác sĩ Chu Thanh Sơn - Trưởng khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Vinmec Smart City (Hà Nội) - mỗi nhịp thở được giữ lại chính là gìn giữ hy vọng cho cả một gia đình. Câu chuyện bé trai 8 tháng tuổi hồi sinh thần kỳ nhờ trái tim nhân tạo ECMO là một trong số đó.
Những quyết định tính bằng giây
Một bé trai 8 tháng tuổi được chuyển đến Phòng hồi sức cấp cứu nhi - Bệnh viện Vinmec Smart City trong tình trạng tím tái, suy hô hấp, suy tuần hoàn nặng. Dù đã được đặt nội khí quản, truyền thuốc vận mạch, huyết áp của em vẫn tụt nhanh.
Siêu âm tại giường cho thấy, bệnh nhi bị tăng áp lực động mạch phổi nặng. Điều đáng lo ngại là không có dị tật tim bẩm sinh phức tạp nào lý giải được tình trạng này.
Khi từng phút trôi qua là từng nhịp tim lùi gần hơn về ranh giới sinh tử, bác sĩ Chu Thanh Sơn đã quyết định chọn phương pháp ECMO - oxy hóa màng ngoài cơ thể. Đây là biện pháp cuối cùng, khi tim và phổi bệnh nhi không còn khả năng tự hoạt động.
Ca phẫu thuật diễn ra sau đó thành công vượt kỳ vọng. Hai tuần sau, bệnh nhi được rút ECMO, hoàn toàn có thể tự thở.
Tình trạng trước đó của em được xác định do hẹp tĩnh mạch phổi - một dị tật hiếm gặp. Và chính quyết định kích hoạt ECMO trong vài phút ngắn ngủi của bác sĩ Sơn đã cứu sống em.
“Nếu chậm hơn, chỉ cần vài phút thôi, tim và phổi cháu bé có thể đã ngừng hoạt động hoàn toàn. Trong phòng cấp cứu, đôi khi chúng tôi phải ra quyết định trong vòng vài chục giây”, bác sĩ Sơn chia sẻ.
Công việc hàng ngày của bác sĩ Chu Thanh Sơn và đồng nghiệp ở Khoa Nhi - Sơ sinh là một chuỗi quan sát, đánh giá và hành động không ngừng nghỉ. Mỗi ca trực được ví như hành trình “đọc” ngôn ngữ của cơ thể trẻ.
“Trẻ em không phải người lớn thu nhỏ. Chúng ta phải quan sát từng chi tiết nhỏ nhất - ánh mắt, cách trẻ thở, tiếng khóc, phản ứng khi chạm vào - rồi kết hợp với bệnh sử bố mẹ kể lại để vẽ nên bức tranh bệnh lý tổng thể. Đó là một quá trình cần sự nhạy bén, kiên trì và cả tình yêu”, bác sĩ Sơn chia sẻ.
Cũng theo bác sĩ Sơn, cấp cứu trẻ em là cuộc chạy đua với từng hơi thở. Trẻ có thể trở nặng chỉ trong vài phút, bởi dự trữ sinh lý thấp hơn người lớn, các phản ứng hô hấp và tuần hoàn diễn ra rất nhanh. Do vậy, trong mỗi ca cấp cứu, bác sĩ phải vừa chẩn đoán, vừa hành động. Chỉ một sai lệch nhỏ, một sự chậm trễ có thể khiến sự sống trôi đi. Ngược lại, khi được can thiệp sớm và đúng hướng, trẻ sẽ hồi phục nhanh thần kỳ.
“Đó là phần thưởng lớn nhất cho người làm hồi sức nhi”, bác sĩ Sơn nói.
Tiên phong đưa kỹ thuật hồi sức hiện đại vào nhi khoa Việt Nam
Tốt nghiệp Trường Đại học Y Hà Nội, bảo vệ Tiến sĩ tại Đại học Kanazawa (Nhật Bản), bác sĩ Chu Thanh Sơn sớm được biết đến như một trong những chuyên gia đi đầu trong việc ứng dụng các kỹ thuật hồi sức tiên tiến cho trẻ nhỏ.
Năm 2011, khi dịch tay chân miệng bùng phát, nhiều trẻ suy hô hấp và sốc tim không qua khỏi, anh cùng đồng nghiệp tiên phong thử nghiệm kỹ thuật lọc máu liên tục - vốn chỉ áp dụng ở người lớn - cho bệnh nhi nặng. Kết quả vượt xa mong đợi: nhiều trẻ hồi phục chỉ sau 48 - 72 giờ.
“Chúng tôi như được chứng kiến phép màu của khoa học”, anh kể.
Tại Vinmec Smart City, bác sĩ Sơn cùng đội ngũ tiếp tục áp dụng ECMO, POCUS (siêu âm tại giường), lọc máu liên tục cho trẻ nhỏ - giúp can thiệp nhanh, giảm tối đa rủi ro. Theo anh, điều làm nên khác biệt không chỉ là máy móc, mà là tinh thần “không bỏ cuộc”, sự phối hợp nhịp nhàng giữa bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên.
Đặc biệt, sau hành trình cứu chữa hàng nghìn ca bệnh nặng, bác sĩ Chu Thanh Sơn nhận ra nhiều sự tiếc nuối lại đến từ sự chậm trễ của cha mẹ.
“Trẻ sốt cao, ho, thở nhanh, bỏ bú - đó là những tín hiệu nguy hiểm, nhưng không ít phụ huynh vẫn chờ thêm một đêm, hoặc tự cho con dùng thuốc dân gian, đến khi con tím tái mới đưa đi viện. Chỉ cần sớm hơn vài giờ, kết cục có thể khác”, bác sĩ Sơn chia sẻ.
Sau gần 20 năm gắn bó với ngành y, với bác sĩ Chu Thanh Sơn, điều hạnh phúc nhất không đến từ danh hiệu nhận được, mà là từ những khoảnh khắc đời thường: một em bé từng thoi thóp giờ vui đùa; phụ huynh quay lại ôm bác sĩ trong nước mắt hạnh phúc; hay tiếng trẻ khóc đầu tiên vang lên sau những ngày dài im lặng nơi phòng hồi sức.
“Tiếng khóc ấy là tín hiệu cho thấy mọi nỗ lực, mọi can thiệp đã có kết quả. Nó cũng là lời nhắc rằng, công việc của chúng tôi - dù thầm lặng, song đang thực sự cứu sống những điều mong manh nhất”, bác sĩ Sơn chia sẻ.
Giữa những âm thanh khẩn cấp nơi phòng cấp cứu, bác sĩ Chu Thanh Sơn và đồng nghiệp tại Vinmec Smart City vẫn ngày ngày chạy đua cùng thời gian để giành lại sự sống cho các em nhỏ giữa lằn ranh sinh tử. Anh mong ngành y Việt Nam sẽ có thêm nhiều trung tâm hồi sức nhi - sơ sinh chuẩn quốc tế, khoảng cách giữa các tuyến điều trị được thu hẹp và chất lượng đội ngũ nhân lực được nâng cao. Từ đó, mỗi đứa trẻ sinh ra đều sẽ có cơ hội được chăm sóc toàn diện và lớn lên khỏe mạnh.
