Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học năm 2018 đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng thúc đẩy thực hiện tự chủ đại học, sử dụng hiệu quả các nguồn lực để nâng cao chất lượng giáo dục đại học, thực hiện hội nhập quốc tế và đáp ứng tốt hơn nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, chất lượng cao cho nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Để triển khai thực hiện Luật, ngày 30/12/2019 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 99/2019/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật giáo dục đại học, bao gồm 20 điều quy định các nội dung mà Luật đã giao Chính phủ hướng dẫn.
Ngày 6/1, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội nghị triển khai Nghị định hướng dẫn và triển khai một số điều Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (gọi tắt là Nghị định 99).
Phát biểu mở đầu hội nghị, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh: “Có thể nói đây là hội nghị đầu tiên trong ngành giáo dục về quán triệt 1 nghị định của Chính phủ, chắc chắn phải có lý do rất đặc biệt”.
Theo đó, Bộ trưởng chia sẻ, tự chủ đại học là xu hướng tất yếu, tuy nhiên khi Chính phủ ban hành Nghị định 99 thì ngành giáo dục nhận thấy cần phải tổ chức một hội nghị để đi đến thống nhất, tuy tự chủ đại học không phải là vấn đề mới về quan điểm, nhận thức nhưng mới về tổ chức thực hiện, nếu chúng ta không cùng nhau thống nhất nhận thức về quy định ở Luật 34 và Nghị định 99 sẽ dẫn đến cách hiểu và tổ chức khác nhau.
“Chúng ta phải cùng nhau làm rõ và hiểu một nghĩa thống nhất về quy định ở Luật 34 và Nghị định 99”, Bộ trưởng Nhạ nhấn mạnh.
 |
| Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, cơ quan chủ quản tránh can thiệp hành chính vào Hội đồng trường (Ảnh: Sỹ Điền) |
Theo người đứng đầu ngành giáo dục, những năm gần đây đặc biệt năm 2019 giáo dục đại học có nhiều khởi sắc trên nền tảng của tự chủ đại học mặc dù trong bối cảnh đầu tư có hạn, còn nhiều khó khăn nhưng đã đạt được nhiều kết quả.
Cụ thể, năm 2019, ngành giáo dục đã nâng 12 bậc và xếp thứ 68/196 nước và vùng lãnh thổ, dù chưa nhiều nhưng Việt Nam đã cải thiện nhiều thứ hạng rõ nét trong bảng xếp hạng danh tiếng thế giới nào là QS quốc tế, QS châu Á, 1000 trường tốt nhất thế giới….
Luật 34 và Nghị định 99 đặt ra nhiều vấn đề quan trọng đối với cơ sở giáo dục đại học nhưng tại hội nghị này Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đưa ra một số nhóm vấn đề để trường tập trung làm rõ.
 500 tỷ đồng trở lên mới được mở phân hiệu trường đại học nước ngoài tại Việt Nam |
Theo đó, Bộ trưởng Nhạ nêu, một là cơ cấu tổ chức nhà trường, thành lập trường đại học trong đại học, điều kiện để từ trường đại học sang đại học…
Hai là, liên quan đến thiết chế đó là Hội đồng trường.
“Hội đồng trường phải thực quyền, chỉ khi thực quyền thì Luật 34 và Nghị định 99 mới đi vào cuộc sống. Hiện nhiều Hội đồng trường chưa thực quyền nhưng khi luật hóa như hiện nay thì không thể còn tình trạng này.
Đặc biệt vấn đề về thành viên, quy chế hoạt động Hội đồng trường phải đúng người, đúng chức năng, cơ quan chủ quản có trách nhiệm ra sao với việc công nhận chủ tịch Hội đồng trường, còn Hội đồng trường có quyền, chức năng giải trình ra sao?
Cơ quan chủ quản tránh tình trạng can thiệp hành chính vào Hội đồng trường vì tính tự chủ, trách nhiệm giải trình đã được quy định rất rõ”, Bộ trưởng Nhạ nhấn mạnh.
Ngoài ra, Bộ trưởng Nhạ cũng cho rằng, tên giao dịch quốc tế của cơ sở giáo dục đại học cần phải thống nhất, nếu không thống nhất thì rất khó để hội nhập.
Hơn nữa, tự chủ đại học không đơn thuần là trường thực hiện tự chủ hay cán bộ quản lý mà tinh thần tự chủ phải được từng giảng viên, từng đơn vị trong cơ sở giáo dục đại học hiểu đúng, hiểu đủ.
 Quy định riêng đối với các ngành đặc thù |
Tại Hội nghị, Vụ trưởng Vụ giáo dục đại học - Nguyễn Thị Kim Phụng chia sẻ rõ hơn về việc thực hiện quyền tự chủ, các cơ sở giáo dục đại học phải có hội đồng trường.
Theo bà Phụng, thủ tục thành lập Hội đồng trường được quy định tại Nghị định 99 như sau:
Đối với trường đại học mới thành lập: Cơ quan quản lý trực tiếp giao quyền hiệu trưởng để tham gia hội đồng trường lâm thời và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của hiệu trưởng cho đến khi có quyết định công nhận hiệu trưởng chính thức theo đề xuất của hội đồng trường.
Cơ quan quản lý trực tiếp quyết định về hội đồng trường lâm thời như sau: số lượng, cơ cấu thành viên, cách tổ chức bầu các thành viên bầu, chỉ đạo tổ chức thực hiện việc bầu các thành viên bầu và bầu chủ tịch hội đồng trường lâm thời theo quy định đối với hội đồng trường tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học; ra quyết định công nhận hội đồng trường lâm thời và chủ tịch hội đồng trường lâm thời trước khi trường đại học đề nghị cho phép hoạt động đào tạo; nội dung quyết định ghi rõ thời gian hoạt động của hội đồng trường lâm thời, tối đa không quá 12 tháng kể từ khi được cơ quan quản lý trực tiếp ra quyết định công nhận. Việc thành lập hội đồng trường chính thức được thực hiện theo quy định tại điểm d khoản này.
Đối với trường đại học đang hoạt động nhưng chưa thực hiện quy định của pháp luật về thành lập hội đồng trường, trong thời hạn 6 tháng, kể từ ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành, tập thể lãnh đạo phải chỉ đạo thành lập hội đồng trường theo quy định tại điểm d khoản này;
Đối với trường đại học đang có hội đồng trường: Trường hợp đến ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành mà nhiệm kỳ của hội đồng trường còn dưới 6 tháng thì hội đồng trường hoạt động cho đến hết nhiệm kỳ; đồng thời, tập thể lãnh đạo phải chỉ đạo thực hiện quy trình thành lập hội đồng trường của nhiệm kỳ kế tiếp theo quy định tại điểm d khoản này. Trường hợp đến ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành mà nhiệm kỳ của hội đồng trường còn từ 6 tháng trở lên thì thực hiện như sau:
Nếu hội đồng trường đã được thành lập theo đúng quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học và quy định của Đảng tại thời điểm thành lập thì hội đồng trường hoạt động đến hết nhiệm kỳ, quyết định nhân sự hiệu trưởng và thực hiện các quyền, trách nhiệm khác theo quy định của pháp luật, quy chế tổ chức và hoạt động của trường đại học.
Nếu hội đồng trường được thành lập chưa theo đúng quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học và quy định của Đảng tại thời điểm thành lập thì trong thời hạn 6 tháng, kể từ ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành, tập thể lãnh đạo phải chỉ đạo thực hiện quy trình thành lập hội đồng trường của nhiệm kỳ mới theo quy định tại điểm d khoản này. Hội đồng trường của nhiệm kỳ mới quyết định nhân sự hiệu trưởng và thực hiện các quyền, trách nhiệm khác theo quy định của pháp luật và quy chế tổ chức, hoạt động của trường đại học;
