Ngày Quốc tế Phòng, chống dịch bệnh (27/12) do Việt Nam đề xuất đã được Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc đồng thuận, thông qua trong Nghị quyết ngày 7/12/2020. Ngày này đánh dấu sự ghi nhận về mức độ cần thiết phải chuẩn bị cho các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng.
Bên cạnh việc trang bị cho người dân kiến thức về phòng, chống dịch bệnh, yêu cầu về đào tạo đội ngũ bác sĩ truyền nhiễm cũng là yêu cầu bức thiết được đặt ra để có thể kịp thời ứng phó với dịch bệnh.
Nâng cao nhận thức của người dân đối với việc phòng chống dịch bệnh
Đề cập đến vấn đề toàn dân nâng cao ý thức phòng, chống dịch bệnh, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Chương, Phó Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam, Trưởng Bộ môn Truyền Nhiễm - Lao, Trường Đại Y Dược (Đại học Huế) cho biết:
"Hiện nay, tình hình dịch bệnh truyền nhiễm nói chung vẫn diễn biến phức tạp; trong bối cảnh toàn cầu hóa, sự biến đổi khí hậu, các đại dịch có xu hướng tăng tần suất xuất hiện.
Việt Nam nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới gió mùa, khí hậu nóng, ẩm, mưa nhiều cùng với nhu cầu giao thương, du lịch ngày càng tăng cao nên nguy cơ đối mặt với nhiều loại dịch bệnh khác nhau là rất lớn.
Vì vậy, tất cả người dân cần phải nâng cao ý thức phòng bệnh, tăng cường sức khỏe; thường xuyên, tích cực tham gia các hoạt động phòng, chống dịch. Các cơ sở y tế và chính quyền địa phương cũng cần đảm bảo chuẩn bị sẵn sàng các phương án ứng phó với các đại dịch hoặc các tình huống khẩn cấp về dịch bệnh".
Cùng quan điểm, Bác sĩ Nguyễn Quang Minh - công tác tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh viện Đa khoa Đống Đa (Hà Nội) khẳng định, yêu cầu nâng cao nhận thức của người dân đối với việc phòng chống dịch bệnh, chú ý đến sức khỏe cộng đồng là vô cùng quan trọng.
Khi người dân nhận thức đúng đắn sẽ đưa tới những hành động tự giác, góp phần thực hiện hiệu quả công tác phòng chống dịch bệnh. Điều này cũng sẽ tạo nên một cộng đồng khỏe mạnh, nơi mỗi người được bảo vệ trước những tác nhân gây bệnh, tránh trường hợp một số cá nhân mắc bệnh có thể lây lan cho cả cộng đồng, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Phương Sinh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược (Đại học Thái Nguyên) cho biết: “Công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về công tác phòng chống dịch bệnh là vấn đề then chốt trước khi đưa ra các biện pháp khác về quản lý nhà nước. Một trong những nguyên nhân liên quan đến bùng phát dịch bệnh, xuất phát từ ý thức chưa đúng và sự thiếu hiểu biết của người dân.
Cá nhân tôi đánh giá, thời gian gần đây, công tác tuyên truyền, phòng chống dịch bệnh ở Việt Nam đã được đẩy mạnh dưới rất nhiều hình thức và cũng đã tính đến sự đa dạng để phù hợp đặc điểm của từng vùng miền và khu vực dân cư”.
Ngành truyền nhiễm thiếu hụt nguồn nhân lực
Theo Tiến sĩ Nguyễn Phương Sinh, Việt Nam đang phải đối diện với thực tế thiếu hụt nguồn nhân lực được đào tạo về chuyên khoa truyền nhiễm.
"Nguyên nhân là do mức độ nguy hiểm cao, môi trường làm việc của các bác sĩ truyền nhiễm độc hại. Hơn nữa, bệnh truyền nhiễm thường là các bệnh cấp tính, diễn biến nhanh chóng, vì vậy áp lực của những người làm trong ngành truyền nhiễm là không nhỏ.
Hiện nay, Nhà nước cũng đã có một số chính sách ưu tiên đối với đào tạo nguồn nhân lực y tế trong các lĩnh vực như tâm thần, lao, truyền nhiễm. Tuy nhiên, điều này mới chỉ khuyến khích đào tạo còn chưa tính đến vấn đề sử dụng nguồn lực sau đó.
Ngoài ra, những người được đào tạo chính quy, bài bản về truyền nhiễm chủ yếu tập trung ở tuyến trung ương và ở những bệnh viện lớn, trong khi đó hệ thống y tế ở tuyến cơ sở, tuyến xã lại chưa thiết lập được nguồn nhân lực" - cô Sinh bày tỏ.
Chia sẻ thêm về lý do ít người theo học chuyên ngành truyền nhiễm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Chương chỉ ra, mặc dù ngành truyền nhiễm đóng vai trò quan trọng đối với việc kiểm soát dịch bệnh, nhưng trong một số khu vực, đặc biệt là khu vực y tế tư nhân, cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực này có thể không rộng rãi như các ngành khác trong y tế.
Do đó, không ít người có thể cảm thấy các ngành như bác sĩ đa khoa, chuyên khoa hoặc các ngành về phẫu thuật mang lại triển vọng nghề nghiệp tốt hơn.
Là người trực tiếp làm việc tại Khoa Truyền nhiễm, Bác sĩ Nguyễn Quang Minh chia sẻ: "Tôi hoàn toàn chia sẻ quan điểm về những khó khăn mà những người làm việc trong ngành truyền nhiễm phải đối mặt.
Các nhân viên y tế trong chuyên ngành này phải đối diện với nhiều mặt bệnh, có những bệnh cấp tính, diễn biến nhanh, nguy hiểm hoặc có những mầm bệnh có khả năng lây nhiễm cao trong quá trình làm việc như COVID-19, HIV/AIDS, lao, cúm, viêm gan...
Vì vậy, công việc này đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, tính cẩn trọng, sẵn sàng làm việc dưới áp lực lớn trong điều kiện không thuận lợi, đặc biệt trong các đợt dịch bệnh bùng phát. Đồng thời, các bác sĩ truyền nhiễm cũng cần sự tập trung cao độ, khả năng xử lý tình huống nhanh chóng, và luôn có các biện pháp phòng ngừa nghiêm ngặt để tránh bị lây nhiễm bệnh.
Hiện nay, nhờ các biện pháp bảo vệ, như trang bị đầy đủ phương tiện bảo hộ cá nhân, cách ly bệnh nhân và các quy trình y tế nghiêm ngặt đã giúp giảm thiểu nguy cơ này. Các bác sĩ truyền nhiễm cũng được đào tạo và có kinh nghiệm trong việc xử lý các rủi ro nghề nghiệp".
Có thêm chính sách khuyến khích đào tạo bác sĩ truyền nhiễm
Dưới góc nhìn của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Chương, việc đào tạo bác sĩ truyền nhiễm ở Việt Nam đang đối diện với những thuận lợi và khó khăn đan xen.
"Về thuận lợi, phải nhắc đến nhận thức cao hơn của xã hội về tầm quan trọng của ngành truyền nhiễm; hệ thống giáo dục y khoa đang phát triển; hợp tác quốc tế được đẩy mạnh; Nhà nước cũng đang có nhiều sự quan tâm, chú trọng ngành truyền nhiễm.
Còn khó khăn đến từ nguồn lực đào tạo chưa đủ, thiếu các chủ trương khuyến khích người học và người làm trong ngành truyền nhiễm (miễn học phí, tăng phụ cấp độc hại ...); mức lương và đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn; cơ sở hạ tầng chưa đồng đều; thiếu hụt về nghiên cứu chuyên sâu" - thầy Chương chia sẻ.
Được biết, hàng năm Trường Đại học Y Dược (Đại học Huế) tuyển sinh đào tạo sau đại học ngành truyền nhiễm bao gồm: Bác sĩ chuyên khoa cấp 1, Bác sĩ chuyên khoa cấp 2, Bác sĩ nội trú truyền nhiễm.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Chương cho rằng, để nâng cao chất lượng đào tạo bác sĩ truyền nhiễm cần giảng dạy môn Truyền nhiễm với thời lượng nhiều hơn trong chương trình đại học; bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm phải được đào tạo ít nhất là 2 năm; cần thực hiện chế độ miễn giảm học phí, tăng phụ cấp độc hại cho ngành truyền nhiễm.
Thầy Chương khẳng định: "Năng lực và trình độ chuyên môn của bác sĩ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng dịch vụ y tế, uy tín của hệ thống y tế và sức khỏe của người bệnh. Vì vậy đào tạo bác sĩ có chuyên môn về bệnh truyền nhiễm cho y tế cơ sở là hết sức cần thiết, để luôn đáp ứng đủ về đội ngũ kịp thời ứng phó với các dịch bệnh có diễn biến nhanh, cấp tính".
Chia sẻ về vấn đề đào tạo, Tiến sĩ Nguyễn Phương Sinh cho biết: “Trường Đại học Y Dược (Đại học Thái Nguyên) tuy chưa có đào tạo sau đại học chuyên khoa truyền nhiễm nhưng chúng tôi đã tổ chức đào tạo học phần truyền nhiễm ở chương trình đào tạo đại học. Ngoài ra, các học phần truyền nhiễm là môn hỗ trợ cho các chương trình đào tạo sau đại học.
Trước đây, học phần về truyền nhiễm có khối lượng kiến thức lớn, khoảng 4 đến 6 tín chỉ. Tuy nhiên, sau đó có điều chỉnh giảm xuống còn 3 tín chỉ.
Có một thực tế rằng, khi dịch Covid-19 bùng nổ, lực lượng đảm nhận công tác y học dự phòng và bác sĩ truyền nhiễm không đủ. Vì vậy, chúng tôi phải huy động lực lượng y tế ở các ngành đào tạo khác, sẽ là khó khăn cho họ với khối kiến thức quá ít về truyền nhiễm. Bởi vậy, trong thời gian tới, nhà trường sẽ điều chỉnh, nâng khối lượng kiến thức truyền nhiễm trong giảng dạy".
Để giải quyết vấn đề về nguồn nhân lực trong ngành truyền nhiễm, Tiến sĩ Nguyễn Phương Sinh cho rằng, ngoài chính sách hỗ trợ về học phí cho những ngành đặc thù đang thiếu nhân lực, cần có thêm chính sách về đầu ra, đảm bảo vị trí việc làm cùng chính sách đãi ngộ thỏa đáng để thu hút người tài, khuyến khích các bác sĩ làm việc.
Ngoài ra, cũng nên xem xét có chế độ đặc biệt dành cho những người đảm nhận vai trò đào tạo trong ngành truyền nhiễm.
Theo Bác sĩ Nguyễn Quang Minh: "Mặc dù có những khó khăn, nhưng công việc trong chuyên ngành truyền nhiễm mang đến rất nhiều ý nghĩa. Các nhân viên làm việc trong lĩnh vực này là những chiến binh đầu tiên trên mặt trận y tế mỗi khi bùng phát dịch bệnh, để bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng.
Vì vậy, để thu hút nhân lực, tôi cho rằng cần có nhiều hơn những chính sách hỗ trợ và khuyến khích đối với người làm việc trong chuyên khoa này. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức trong xã hội về vai trò quan trọng của chuyên ngành truyền nhiễm, qua đó tạo động lực cho các bạn sinh viên y lựa chọn chuyên ngành truyền nhiễm nhiều hơn".
