Sửa đổi Luật Tổ chức Chính phủ: Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Tạo cơ sở pháp lý cho đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính nhà nước hiệu lực, hiệu quả

Trình bày tờ trình tóm tắt dự án Luật, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, mục tiêu sửa đổi nhằm hoàn thiện các quy định về nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Chính phủ; nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các thành viên Chính phủ, tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính nhà nước hiệu lực, hiệu quả.

Đồng thời, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, thúc đẩy Chính phủ kiến tạo phát triển, phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) gồm 5 chương, 32 điều, giảm 2 chương và 18 điều so với luật hiện hành.

Nội dung sửa đổi tập trung vào việc hoàn thiện quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong mối quan hệ với các cơ quan nhà nước ở trung ương; hoàn thiện các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ và mối quan hệ giữa các cơ quan của Chính phủ.

Cùng đó là hoàn thiện các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong mối quan hệ với chính quyền địa phương.

Về vấn đề này, dự thảo Luật xác định nguyên tắc phân quyền, trách nhiệm của cơ quan nhà nước ở trung ương và chính quyền địa phương trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền.

Việc phân cấp được thực hiện theo nguyên tắc cơ quan, tổ chức, đơn vị, người được phân cấp chịu trách nhiệm hoàn toàn về kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp.

Về ủy quyền, dự thảo Luật đã làm rõ chủ thể, cách thức, nội dung, phạm vi, thời hạn ủy quyền và các điều kiện mang tính nguyên tắc trong việc thực hiện ủy quyền.

Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, đây là điểm mới nổi bật, mang tính nguyên tắc căn bản, cốt lõi để các Luật khác trong hệ thống pháp luật làm căn cứ quy định về phân cấp và lần đầu tiên được quy định tại Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), đáp ứng yêu cầu cấp thiết trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ và chính quyền địa phương.

Để thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, kịp thời tháo gỡ vướng mắc tại các luật chuyên ngành, dự thảo Luật đã bổ sung điều khoản chuyển tiếp theo hướng: giao Chính phủ căn cứ yêu cầu, nhiệm vụ quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực trong từng giai đoạn, quyết định điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ hoặc chính quyền địa phương đang quy định tại các luật chuyên ngành chưa phù hợp với quy định tại Luật này.

Rà soát để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật

Thẩm tra một số nội dung cụ thể của dự thảo Luật, Ủy ban Pháp luật tán thành với việc bổ sung quy định tại các điều 7, 8 và 9 về phân quyền, phân cấp, ủy quyền nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng về thực hiện phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, hợp lý giữa trung ương và địa phương.

Bên cạnh đó, những nội dung về phân quyền, phân cấp, ủy quyền được thể hiện ở dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) và dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, cần tiếp tục rà soát để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất.

Ủy ban Pháp luật đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát để quy định thống nhất chủ thể nhận phân cấp ở địa phương và các nguyên tắc chung về phân cấp, ủy quyền, bảo đảm thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý giữa trung ương và địa phương.

Các vấn đề cụ thể thuộc phạm vi điều chỉnh của luật khác hoặc những vấn đề cần phải linh hoạt để phù hợp với thực tiễn thì không nên quy định cứng trong 2 luật này mà để pháp luật chuyên ngành và các văn bản dưới luật điều chỉnh.

Về điều khoản chuyển tiếp, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành nội dung chuyển tiếp tại Điều 32 của dự thảo Luật để bảo đảm kịp thời giải quyết việc phân cấp, phân quyền đối với một số lĩnh vực ưu tiên, cấp bách, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ để Chính phủ xử lý các vấn đề thực tiễn đặt ra. Tuy nhiên, đối với cơ chế báo cáo Quốc hội về nội dung này tại dự thảo Luật chưa thống nhất với quy định của dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Vấn đề này, theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, qua thảo luận còn có 2 loại ý kiến.

Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, việc báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để ngưng hiệu lực của quy định trong luật, pháp lệnh, nghị quyết đã được điều chỉnh bởi nghị định như quy định của dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) là cần thiết để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, tránh xung đột trong áp dụng pháp luật, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong tiếp cận và thực thi pháp luật, tăng cường tính minh bạch của môi trường đầu tư kinh doanh, tránh các tranh chấp, khiếu kiện có thể xảy ra, nhất là các tranh chấp, khiếu kiện với các nhà đầu tư nước ngoài.

Việc thực hiện thủ tục này không phức tạp vì những quy định cần ngưng hiệu lực đều đã được liệt kê trong nghị định, hơn nữa, cũng đơn giản, thuận lợi hơn so với việc sửa đổi, bổ sung luật, pháp lệnh, nghị quyết, để kịp thời giải quyết các vấn đề cấp bách đang đặt ra.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị chỉ quy định báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất như quy định của dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), vì Quốc hội đã cho phép Chính phủ ban hành nghị định để điều chỉnh một số quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết trong thời gian chưa kịp sửa đổi, bổ sung các văn bản này và tại nghị định đã xác định rõ các điều, khoản, điểm của luật, pháp lệnh, nghị quyết được áp dụng theo quy định của nghị định để người dân, doanh nghiệp nắm bắt, thống nhất thực hiện.

Việc yêu cầu báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để ngưng hiệu lực của các quy định có liên quan trong luật, pháp lệnh, nghị quyết sẽ làm tăng khối lượng công việc của các cơ quan của Chính phủ, Quốc hội.

Hơn nữa, thay vì phải thực hiện thêm thủ tục này thì nên quy định Chính phủ trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi, bổ sung quy định của các luật, pháp lệnh, nghị quyết có liên quan để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Do còn ý kiến khác nhau, Ủy ban Pháp luật trân trọng báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.