"Giáo viên mà mua bán dâm thì nhục quá"

Tăng lương là đúng và trúng lắm rồi

- Là người đã nhiều năm nghiên cứu giáo dục, bà nghĩ thế nào về đề xuất tăng lương cho giáo viên?

Bàn về giáo dục là cả một vấn đề lớn. Có lẽ Nhà nước phải tổ chức một hội nghị Diên Hồng để các vị trưởng lão về giáo dục đóng góp ý kiến. Cá nhân tôi thấy đề xuất tăng lương là rất đúng và trúng lắm rồi. Tuy nhiên, dân gian có câu "Y phục xứng kỳ đức". Đồng ý là xã hội phải tôn vinh nghề giáo, lương giáo viên phải cao nhất... nhưng nếu lương cao mà giáo viên tay nghề thì non, đạo đức, lương tâm thấp... thì liệu có hợp lý?

Nghề nào cũng phải có lương tâm, nhưng thầy giáo và thầy thuốc đòi hỏi phải có lương tâm nhiều nhất vì đây là hai nghề tiếp xúc với con người nhiều nhất. Phải coi đây là những phẩm chất nghề nghiệp tối thiểu. Giống như ca sĩ mất giọng thì phải rời khỏi sân khấu. Giáo viên nếu không có đủ đạo đức nghề nghiệp thì phải rời khỏi bục giảng. Bởi vì nếu không có tư cách, đạo đức thì sẽ không có thân giáo.

Bà Đỗ Thị Bình - Nguyên Cán bộ Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam

- Thân giáo có phải là khái niệm mới không, thưa bà?

Thân giáo tức là giáo hóa người khác bằng chính bản thân mình. Khái niệm này không xa lạ gì trong đạo Phật. Có câu chuyện: Một bà mẹ có đứa con ham chơi cây cảnh đến mức không chịu học hành, biếng nhác việc nhà. Bà đưa con lên núi nhờ một vị hòa thượng đạo cao đức trọng khuyên bảo. Hòa thượng hẹn 1 tháng nữa trở lại. Tháng sau bà lại dắt con lên, hòa thượng chỉ bảo cặn kẽ. Về nhà người con theo những lời dạy bảo chăm chú vào việc nhà, việc học bớt ham mê kia đi. Bà mẹ rất mừng, lại dẫn con lên cảm ơn. Hòa thượng nói: Ham chơi cây cảnh cũng là một cái tật của tôi. Vì thế, tôi phải để 1 tháng để bỏ ham mê đó đi đã. Tôi phải bỏ được tật đó thì lời tôi dạy cháu mới có trọng lượng.

- Câu chuyện này rất hay. Muốn dạy người ta điều tốt thì bản thân mình phải tốt đã?

Thầy cô dạy học sinh phải từ tâm huyết. Nếu dạy về đạo đức, về lòng tốt mà mình không có, không làm hoặc lại làm điều trái ngược... thì lời dạy bảo đó có thể từ đáy lòng không? Và liệu nó có tác dụng với học sinh không?  Nếu tất cả hay phần lớn thầy cô giáo của chúng ta và cha mẹ đều có được thân giáo như vị hòa thượng trong câu chuyện trên thì chắc chẳng ai phải phàn nàn về sự xuống cấp về nhân cách của thanh thiếu niên như hiện nay.

Thầy giáo mà mua bán dâm thì nhục quá

- Điều đó ai cũng biết. Nhưng thật ngạc nhiên là giờ nghe lại thấy sao mới mẻ quá?

Nghề giáo không chỉ đòi hỏi kiến thức mà còn lương tâm nghề nghiệp. Trước đây người ta trọng nghề giáo vì nói tới ông giáo bà giáo thì trước hết phải là những người mẫu mực. Đối với thế hệ chúng tôi, hình ảnh thầy cô giáo đẹp lắm. Tôi nhớ hồi học vỡ lòng, giờ ra chơi, chúng tôi tung tà áo dài của cô rồi chui vào đấy y như gà mẹ với gà con. Cái cảnh đó rất đáng yêu.

Bây giờ thử hỏi mấy khi tái hiện được. Thầy giáo mà mua bán dâm như vụ ông hiệu trưởng ở Hà Giang thì thật nhục nhã và xấu hổ cho nghề quá. Và điều đó xúc phạm tới tất cả các nhà giáo chân chính.

Tôi nghĩ là vẫn có rất nhiều giáo viên ở vùng quê lương họ thấp, không dạy thêm nhưng họ vẫn thương học sinh, yên tâm với nghề, họ vẫn có những học sinh giỏi.

Đúng vậy. Những người như thế phải nhân lên, khơi gợi những gì tốt nhất trong người giáo viên. Nếu cô giáo chủ nhiệm biết xin với nhà trường miễn học phí cho một em có hoàn cảnh khó khăn thì đâu xảy ra chuyện em đó phải bỏ học hay đi ăn trộm. Qua vụ đắm đò ở Nghệ An năm nào, người ta nhận thấy ngoài lý do khách quan thì còn ít tình thương và trách nhiệm quá. Giá như giáo viên hay hiệu trưởng biết đặt ra quy định mỗi khi mưa bão, học sinh có thể nghỉ hoặc chậm giờ... thì tôi tin những chuyện đau lòng như thế sẽ không xảy ra. Đã chọn nghề giáo là phải tâm huyết với nghề. Có tâm thì sẽ làm được rất nhiều việc.

Học làm người quan trọng nhất

- Vậy cái tâm đấy từ đâu mà có?

Muốn thầy cô giáo, thầy thuốc hay nói chung mọi công dân có tâm đức thì phải được dạy dỗ ngay trên ghế nhà trường. Tôi đọc sách tiểu học của Anh, họ đã đưa vào sách khái niệm về nhân quả và những bài học rất hay. Ví dụ như câu chuyện: Hai em học sinh gặp một ông già đang đẩy xe lên dốc. Một em đến đẩy giúp, một em không. Em không giúp hỏi bạn vì sao lại làm thế, em đó nói nó thương ông già và muốn giúp ông, chứ không phải vì cái gì cả. Kết luận của cái bài học ấy nói rằng Chúa đã dạy: Ngay một cốc nước lạnh cho người nghèo cũng được đền đáp. Những bài học như thế gieo vào lòng học sinh, tạo cho học sinh biết sợ cái ác và biết làm quả lành.

- Nhân quả không xa lạ gì với Việt Nam, nhưng lại chưa được dạy trong nhà trường?

Tôi thấy ở một số nước như Thái Lan ngay trong mục tiêu giáo dục của họ cũng nói: "Là người được giáo dục (an educated person) học sinh phải hiểu và hành động theo luật nhân quả”. Nhân quả không phải của tôn giáo nào, mặc dù tôn giáo nào cũng đề cao. Nhân quả là luật của tự nhiên, chúng ta làm cái gì thì ta hưởng cái đó.

Khoảng năm 1995 tôi sang Singapore, lúc đấy trong dư luận rộ lên chuyện một vị bác sĩ phải ra tòa vì một việc gì đó. Người ta xôn xao vì đã học đến mức ấy rồi mà còn làm những việc như vậy. Còn ở ta qua các phương tiện thông tin đại chúng thấy, không chỉ những thanh thiếu niên ít học mà rất nhiều người có học, sinh viên phạm tội giết người, cướp của, ép người yêu đi bán dâm... Tôi thấy kinh khủng quá. Vậy thì cái học của anh trong 12 năm phổ thông và đại học để được cái gì đây?

- Nói như vậy có phải là đổ hết lỗi cho giáo dục trong nhà trường, còn trách nhiệm của gia đình, xã hội nữa chứ?

Tất nhiên không thể đổ hết cho nhà trường. Nhưng rõ ràng giáo dục trong nhà trường có tầm quan trọng vô cùng đối với việc hình thành nhân cách của học sinh. Và học làm người quan là trọng nhất. Trong 4 trụ cột giáo dục mà UNESCO đã đề ra là: Học để biết, học để làm, học để sống và học để chung sống với người khác... thì tất cả là dạy làm người chứ không chỉ có kiến thức thuần tuý.

Theo Kiến thức