Cho Indevco được độc quyền, Hạ Long ngập ngụa rác

13/12/2017 14:18
ĐỖ HOÀNG
(GDVN) - Kiểm toán Nhà nước kiến nghị, hết năm 2017, Indevco chưa đốt được rác, Quảng Ninh phải thu hồi tiền đã tạm ứng đốt rác, chi trả theo giá chôn lấp.

Trong các ngày 10-12/11 vừa qua, chỉ vì chưa tạm ứng 3 tháng tiền xử lý rác, Thành phố Hạ Long đã rơi vào tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, bị rác thải bủa vây tứ bề do chủ bãi rác “cấm cửa”.

Theo tìm hiểu, sở dĩ chủ bãi rác là Công ty cổ phần tập đoàn Indevco có thể gây áp lực khiến Hạ Long ngập ngụa rác, bởi trước đó, doanh nghiệp này được tỉnh Quảng Ninh cho độc quyền nắm giữ “đầu ra” của một số địa phương.

Độc quyền xử lý rác thải

Cuối tháng 12/2015, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh chấp thuận cho Indevco nghiên cứu quy hoạch dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn, trồng cây ăn quả, rau sạch chất lượng cao và công viên cây xanh tại 2 xã Vũ Oai, Hoà Bình (huyện Hoành Bồ).

Tiếp đó, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh phê duyệt quy hoạch phân khu chức năng 1/2000, quy hoạch chi tiết 1/500 cho dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn.

Tháng 4/2016, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh ra quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn của Indevco.

Cổng vào Trung tâm xử lý chất thải rắn của Indevco ở sâu trong núi thuộc huyện Hoành Bồ
Cổng vào Trung tâm xử lý chất thải rắn của Indevco ở sâu trong núi thuộc huyện Hoành Bồ

Theo đó, dự án có tổng mức đầu tư gần 900 tỷ đồng, với hệ thống 4 lò đốt rác công suất 900 tấn/ ngày cùng các hạng mục hố tiếp nhận chờ xử lý rác, nhà chứa rác sau xử lý, khu xử lý chất thải y tế, xử lý khói…

Đáng chú ý, trước khi cho phép Indevco triển khai, ngày 25/12/2015, Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã ra thông báo số 325/TB-UBND truyền đạt ý kiến của ông Nguyễn Đức Long, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân tỉnh này, “cam kết” để Indevco giữ vị thế độc tôn xử lý rác tại khu vực.

“Thống nhất không cấp phép đầu tư thêm các dự án nhà máy xử lý chất thải khác trong thời hạn 50 năm trên địa bàn Hạ Long, Cẩm Phả, Hoành Bồ, Vân Đồn” – thông báo nêu.

Cuối tháng 10/2016, khi dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn của Indevco vẫn chưa đầu tư gì ngoài việc đào những hố khổng lồ sâu hoắm…, tỉnh Quảng Ninh đã cho đóng cửa các bãi rác của Hạ Long, Cẩm Phả, Hoành Bồ, Quảng Yên để đưa rác về đây.

Tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo các địa phương này ký hợp đồng xử lý rác với Indevco từ tháng 11/2016 đến hết năm 2017. Theo đó, đơn giá xử lý đốt rác (tạm tính) là 410 nghìn đồng/ tấn, trong khi thực chất, rác chỉ đưa về các hố mà Indevco đào sâu trong lòng núi để chôn lấp.

Kiến nghị thu hồi tiền

Cũng như địa phương khác, sau chỉ đạo của tỉnh, Uỷ ban nhân dân Thành phố Hạ Long đã ký hợp đồng xử lý rác thải sinh hoạt với Indevco theo công nghệ đốt đơn giá 410 nghìn đồng/ tấn, khối lượng 300 tấn/ ngày.

Hạ Long ứng trước 70%, phần còn lại sẽ thanh toán khi rác được đốt. Từ tháng 11/2016 đến tháng 6/2017, Hạ Long đã tạm ứng cho Indevco chừng 19 tỷ đồng.

Cho Indevco được độc quyền, Hạ Long ngập ngụa rác ảnh 2Giải cứu Hạ Long khỏi rác thải bủa vây

Tuy nhiên, giữa năm 2017, Kiểm toán Nhà nước tiến hành kiểm toán đã “tuýt còi” vì rác mới chỉ được chôn lấp, Hạ Long đã tạm ứng cho Indevco số tiền cao gấp nhiều lần tiền chôn lấp rác năm 2016.

Kiểm toán cho rằng trả tiền một đằng, xử lý một nẻo đã làm giảm hiệu quả sử dụng ngân sách số tiền cả chục tỷ đồng.

Trước kiến nghị của kiểm toán, Hạ Long đã đàm phán với Indevco để tính toán lại mức chi trả cho đúng quy định pháp luật.

Hạ Long cũng tạm ngưng ứng 70% tiền xử lý rác theo công nghệ đốt cho Indevco trong 3 tháng 7, 8, 9 số tiền hơn 8,8 tỷ đồng. Ra văn bản đốc thúc không xong, Indevco “cấm vận” rác thải của Hạ Long.

Để giải cứu Hạ Long khỏi bị rác bủa vây, tỉnh Quảng Ninh đã họp bàn với Indevco thoả thuận cho Hạ Long được đổ rác, đồng thời yêu cầu Hạ Long phải tạm ứng hết tháng 10 như hợp đồng đã ký.

Trong kết luận, Kiểm toán chỉ rõ thông báo của Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh có nội dung trong 50 năm không cấp phép đầu tư thêm dự án xử lý chất thải rắn nào tại khu vực Hạ Long, Cẩm Phả, Hoành Bồ, Vân Đồn là đi ngược lại tinh thần Luật Cạnh tranh, cần phải chỉnh sửa.

Kiểm toán kiến nghị tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo các ngành liên quan kiểm tra tiến độ Trung tâm xử lý chất thải rắn do Indevco thực hiện.

Trong trường hợp dự án không thể hoàn thành và xử lý toàn bộ rác thải đã thu gom bằng công nghệ đốt trước 31/12/2017, tỉnh Quảng Ninh phải chỉ đạo thu hồi tiền đã tạm ứng 70% để trả theo mức giá chôn lấp thấp hơn nhiều lần.

Hệ thống xử lý rác chưa được xây dựng

Bãi chôn lấp rác thải thuộc dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn của Indevco nằm sâu trong khe núi thuộc địa phận 2 xã Vũ Oai và Hoà Bình (huyện Hoành Bồ), cách dự án Công viên nghĩa trang An Lạc của doanh nghiệp này một dãy núi.

Mặc dù chủ đầu tư cam kết lò đốt rác sẽ hoạt động vào cuối năm 2016, các hạng mục khác hoàn thành cuối năm 2017 nhưng theo quan sát, đến thời điểm hiện tại, Trung tâm xử lý chất thải rắn của Indevco vẫn chưa có hạng mục nào được xây dựng.

Từ cổng vào, theo con đường bê tông cắt ngang qua một hố sâu đầy nước như một cái hồ trên núi, uốn lượn qua những mỏm đồi bị cày nát là tới khu chôn lấp rác nằm lọt trong khe núi.

Khu tập kết, chôn lấp rác dưới hố sâu nằm sâu trong khu vực núi
Khu tập kết, chôn lấp rác dưới hố sâu nằm sâu trong khu vực núi

Khu vực xử lý rác là một hố hình bầu dục, rộng vài hec-ta bị đào khoét nham nhở, sâu hàng chục mét. Toàn bộ rác được tập kết về chôn lấp tại đầu hố. Bãi rác lọt thỏm  một góc nhỏ, được cắt tầng, phủ bạt khá sơ sài.

Phía cuối, dưới lòng hố sâu hoắm, một số chỗ đang đổ bê tông nhìn tựa như móng công trình xây dựng. Theo quan sát, cả khu vực, chưa có một công trình xử lý hay lò đốt rác nào được hình thành.

Ông Phạm Văn Cường, Phó giám đốc Sở Tài nguyên – Môi trường Quảng Ninh xác nhận, đến nay dự án này vẫn chưa triển khai gì. “Chúng tôi vẫn đang đôn đốc chủ đầu tư triển khai xây dựng đưa dự án vào hoạt động” – ông Cường nói.

Còn chưa đầy 3 tuần nữa hết năm 2017, dự án xử lý chất thải rắn này không thể đưa rác vào đốt khi kết thúc năm. Theo yêu cầu của kiểm toán, tỉnh Quảng Ninh sẽ phải thu hồi tiền tạm ứng đốt rác cho Indevco để trả theo mức chôn lấp.

ĐỖ HOÀNG