Ngày 15/11, tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Lễ kỷ niệm 20 năm thành lập Khoa Việt Nam học (2005-2025) đã được tổ chức trong không khí đầy tự hào và xúc động. Sự kiện là dịp để ôn lại chặng đường hình thành và phát triển, tri ân những đóng góp quý báu của các thế hệ thầy cô và sinh viên, đồng thời cùng định hướng tới một tương lai phát triển bền vững, hội nhập và sáng tạo.
Trải qua hơn 74 năm xây dựng và phát triển, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội luôn là "cái nôi" khởi nguồn của tri thức, ý chí và những giá trị nhân văn bền vững. Trong hành trình ấy, sự ra đời của Khoa Việt Nam học vào năm 2005 đã đánh dấu bước phát triển quan trọng, trở thành trung tâm đào tạo và nghiên cứu chuyên sâu về văn hóa, con người và du lịch Việt Nam.
Hai thập kỷ qua là chặng đường ghi dấu nhiệt huyết, trí tuệ và khát vọng cống hiến không ngừng của các thế hệ giảng viên và sinh viên Khoa Việt Nam học, nhằm góp phần vun đắp, lan tỏa tri thức, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời quảng bá hình ảnh Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cũng như đất nước Việt Nam tươi đẹp, thân thiện đến bạn bè quốc tế.
Từ thuở ban đầu tiên phong đến hành trình tiếp lửa
Năm 2002, Khoa Ngữ văn - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép mở mã ngành cử nhân Việt Nam học và tuyển sinh khóa đầu tiên. Bộ môn Việt Nam học lần đầu được thành lập, tiên phong trong tiến trình đào tạo đa ngành của một trường đại học sư phạm trọng điểm quốc gia. Những người khởi xướng việc thành lập này là Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Quang Báo; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Lanh; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hà;...
Sự ra đời của ngành Việt Nam học tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội diễn ra trong bối cảnh xu hướng nghiên cứu và đào tạo liên ngành như khu vực học, đất nước học xuất hiện và phát triển tại nhiều quốc gia trên thế giới. Các dự án hợp tác Việt Nam – Nhật Bản, Việt Nam – Pháp, Việt Nam - Hàn Quốc,… đã đặt ra yêu cầu cần thiết phải có ngành Việt Nam học, không chỉ để người nước ngoài hiểu sâu và rộng hơn về những thành tựu của Việt Nam sau gần 20 năm đổi mới, mà còn để chính người Việt Nam hiểu về đất nước mình trong cái nhìn tổng thể, đáp ứng xu hướng liên ngành để đào tạo nguồn nhân lực cho nhiều ngành nghề mà Việt Nam còn thiếu hụt, nhất là các ngành nghề liên quan đến văn hóa, du lịch.
Thuở ban đầu ấy, Khoa Ngữ văn đã sẵn lòng chia sẻ những nguồn nhân lực chất lượng cao. Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Quang Báo - nguyên Hiệu trưởng cùng Ban giám hiệu nhà trường, và các thế hệ Trưởng Khoa Ngữ văn như Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đăng Xuyền; Giáo sư, Tiến sĩ Lã Nhâm Thìn cùng nhiều thầy cô Khoa Ngữ văn như Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Thị Khang; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Lương;… đã dành cho bộ môn Việt Nam học nhiều ưu ái.
Giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Bắc – Trưởng Khoa Việt Nam học và Tiến sĩ Phạm Thị Hà - Phó trưởng Khoa Việt Nam học tri ân các cựu lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và cựu lãnh đạo Khoa. Ảnh: Lưu Diễm.
Những ngày ban đầu đầy bỡ ngỡ của bộ môn Việt Nam học ấy cũng chính là khoảng thời gian ghi lại những dấu ấn đậm sâu trong hành trình đặt nền móng cho sự ra đời của Khoa Việt Nam học ít năm sau đó. Lớp sinh viên đầu tiên của ngành cử nhân Việt Nam học từ khóa 52, 53. Giảng dạy những lớp sinh viên này, bên cạnh đội ngũ thầy cô của Khoa còn có những chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực văn hóa, lịch sử, tôn giáo, dân tộc học, kinh tế, quân sự.
Ngành Việt Nam học đã đặt bước chân tiên phong trong đào tạo bậc cử nhân liên ngành khoa học xã hội. Sự ra đời của ngành Việt Nam học ở Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã mở đầu cho quá trình xuất hiện của ngành Việt Nam học ở hàng chục trường đại học sau đó trong cả nước. Dù còn bao bỡ ngỡ trong những bước đi đầu tiên, ngành Việt Nam học đã mang theo sức trẻ, mang theo kỳ vọng đem khoa học liên ngành đất nước học làm tươi mới những bài thuyết dẫn của các hướng dẫn viên du lịch, đưa hình ảnh con người Việt Nam hiền hòa, thân thiện, anh hùng đến với bạn bè năm châu, đưa tiếng Việt đến với cộng đồng người gốc Việt ở nhiều nơi trên thế giới và đặc biệt là khơi lên hứng thú khám phá vẻ đẹp tiềm ẩn của đất nước Việt Nam sau 20 năm đổi mới.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hiền - Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Sư phạm Hà Nội trao bằng khen của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho tập thể Khoa Việt Nam học. Ảnh: Lưu Diễm.
Ngày 27/9/2005, Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Quang Báo - nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội với con mắt của nhà quản lý giàu kinh nghiệm, có tầm nhìn xa, đã kí quyết định thành lập Khoa Việt Nam học, động viên khích lệ thầy và trò bộ môn Việt Nam học tiến thêm một bước, phát triển bộ môn thành một khoa độc lập trực thuộc trường.
Đội ngũ cán bộ của Khoa ngày một trưởng thành và đông đảo hơn, lần lượt về chung mái nhà, cùng nhau góp sức, đồng lòng đặt những viên gạch đầu tiên dựng xây khoa trong những tháng ngày non trẻ, tràn đầy lý tưởng và khát vọng cống hiến. Đến nay, đội ngũ những giảng viên trẻ ngày ấy đều đã trưởng thành và trở thành trụ cột khoa học của Khoa. Bên cạnh những hoạt động nghiên cứu khoa học của thầy cô trên các diễn đàn học thuật trong nước, quốc tế, phong trào sinh viên nghiên cứu khoa học cũng diễn ra sôi nổi qua từng năm học. Sự hăng hái trong nghiên cứu đã mở ra con đường nhiều triển vọng cho sinh viên Khoa Việt Nam học, đưa người học trở thành những nghiên cứu viên, cán bộ khoa học cấp Bộ, cấp Sở, giảng viên của nhiều trường đại học.
Năm 2007, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Quang Hưng tiếp nối trở thành thuyền trưởng chèo lái con thuyền Việt Nam học trên hành trình mới khi thế và lực của khoa ngày càng vững vàng hơn. Cùng với sự trợ giúp của chuyên gia Hán Nôm – Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Tuấn Anh (nguyên Phó trưởng Khoa Việt Nam học), năm 2012, Khoa Việt Nam học được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép đào tạo chương trình thạc sĩ. Trong thời vận và cơ hội mới, thầy và trò Khoa Việt Nam học viết tiếp những trang mới với sứ mệnh đào tạo nhân lực chất lượng cao và chuyên sâu hơn, khẳng định xu thế đào tạo đa ngành của cơ sở giáo dục đại học trọng điểm.
Khoa Việt Nam học - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội dần trở thành địa chỉ đào tạo tin cậy, đối tác của các trường đại học quốc tế. Chương trình đào tạo chuyên sâu Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam cho sinh viên Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản,… là bảo chứng cho những nỗ lực bền bỉ của những người lãnh đạo, đội ngũ cán bộ, giảng viên trẻ, vững chuyên môn. Trong những bước tiến ấy, có dấu ấn của nhiều thầy cô lãnh đạo kế nhiệm và đồng hành.
Đến tháng 9/2017, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Bắc – nguyên Trưởng Bộ môn Văn học Nước ngoài được Ban Giám hiệu nhà trường giao nhiệm vụ Trưởng Khoa Việt Nam học. Trong 8 năm với hai nhiệm kỳ liên tục, thầy đã dành nhiều tâm sức để tiếp tục vun đắp cho sự phát triển của Khoa. Kế thừa những thành tựu của bao thế hệ thầy cô đi trước, dưới sự dẫn dắt của Giáo sư Trưởng Khoa, đơn vị nhiều năm liền hoàn thành tốt và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, khẳng định năng lực tổ chức, tinh thần đoàn kết và chất lượng đào tạo ngày càng nâng cao.
Về chương trình đào tạo, Khoa đã chủ động rà soát, điều chỉnh, đổi mới nhiều nội dung chương trình để phù hợp với thực tiễn, đồng thời hoàn tất kiểm định chất lượng chương trình ngành Việt Nam học, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quá trình chuyên nghiệp hóa và hội nhập toàn cầu. Bên cạnh mã ngành Việt Nam học, Khoa đã mở thêm mã ngành Quản trị dịch vụ du lịch và lữ hành vào ngày 28/6/2019, mở rộng đào tạo theo hướng đáp ứng nhu cầu nhân lực mới của xã hội trong bối cảnh toàn cầu hoá.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hiền - Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Sư phạm Hà Nội trao Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho những các nhân có thành tích xuất sắc Khoa Việt Nam học. Ảnh: Lưu Diễm.
Quy mô đào tạo được mở rộng, trở thành đơn vị đào tạo hàng ngàn sinh viên bao gồm cả sinh viên Việt Nam và sinh viên quốc tế – một con số thể hiện sự lớn mạnh cả về uy tín lẫn tầm ảnh hưởng. Năm 2025, Khoa đã tiến một bước quan trọng trên con đường đào tạo chuyên sâu, khi mở được mã ngành Tiến sĩ Việt Nam học. Hiện nay, đội ngũ giảng viên hiện nay của Khoa bao gồm 1 giáo sư, 2 phó giáo sư, 12 tiến sĩ, 3 nghiên cứu sinh và thạc sĩ.
Đến nay, Khoa Việt Nam học đã đào tạo gần 10.000 cử nhân, khoảng 200 học viên cao học, đang đào tạo 1 tiến sĩ; xuất bản hàng chục đầu sách, hơn 500 công trình nghiên cứu đã được công bố trong và ngoài nước; đồng thời ngày càng có nhiều sinh viên quốc tế lựa chọn đến đây học tiếng Việt, học về văn hóa và con người Việt Nam.
Khẳng định vị thế tiên phong đáp ứng bối cảnh của kỷ nguyên mới
Phát biểu khai mạc buổi lễ, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Bắc – Trưởng khoa, Khoa Việt Nam học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội gửi lời tri ân sâu sắc tới các thế hệ lãnh đạo, giảng viên đã tận tâm, nhiệt huyết gây dựng, đóng góp cho sự phát triển của Khoa trong suốt 20 năm qua. Mỗi cá nhân đều là một mảnh ghép quan trọng, góp phần tạo nên bức tranh toàn diện, giàu bản sắc của Khoa Việt Nam học hôm nay, để đơn vị tự tin bước vào giai đoạn mới hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và toàn cầu hoá – những xu thế đang tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của cuộc sống.
Việt Nam học đang đứng trước vận hội rộng mở, đồng thời gánh vác những trọng trách to lớn. Do đó, Khoa định hướng tầm nhìn phát triển với những chiến lược trọng tâm trong thời gian tới. Thứ nhất, xây dựng Khoa Việt Nam học trở thành trung tâm nghiên cứu và đào tạo hàng đầu cả nước trong lĩnh vực Việt Nam học. Thứ hai, mong muốn hình thành trung tâm nghiên cứu liên ngành, nơi văn hoá, con người và xã hội Việt Nam được tiếp cận qua những phương pháp hiện đại nhằm đưa văn hóa dân tộc vươn ra thế giới.
Thứ ba, tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế, thu hút sinh viên từ khắp nơi trên thế giới như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, châu Âu,… cũng như phát triển các khóa học ngắn hạn, dài hạn về tiếng Việt và văn hóa Việt Nam. Thứ tư, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, nâng cao năng lực của đội ngũ giảng viên, tăng cường các đề tài cấp quốc gia theo hướng hiện đại và hội nhập.
Giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Bắc bày tỏ tin tưởng rằng tương lai của Việt Nam học chính là cách chúng ta kể câu chuyện Việt Nam ra thế giới. Đây không chỉ đơn thuần là một ngành học, mà còn mang trong mình sứ mệnh, là tình yêu dành cho đất nước, niềm tin vào tri thức và khát vọng nhân văn, qua đó góp phần đưa Việt Nam gần hơn với bạn bè quốc tế.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hiền - Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trong kỷ nguyên đất nước vươn mình, ngành Việt Nam học không chỉ giúp hiểu rõ con người và văn hóa dân tộc trong quá khứ, mà còn định vị con người và văn hóa Việt Nam trong tương lai trên bản đồ thế giới, đặc biệt với bối cảnh hội nhập quốc tế.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Hiền kỳ vọng Khoa sẽ tiếp tục phát huy những thành tựu đã đạt được và triển khai các nhiệm vụ trọng tâm: mở rộng, đổi mới chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, khẳng định vai trò tiên phong của đơn vị đào tạo hàng đầu trong hệ thống giáo dục, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, cũng như lan toả văn hóa, con người, ngôn ngữ Việt Nam thông qua các công trình nghiên cứu có giá trị.
Khoa đã đạt được những kết quả ấn tượng về công tác tuyển sinh người học ở cả trong và ngoài nước, cũng như đối với hoạt động hợp tác quốc tế. Trên cơ sở đó, lãnh đạo Nhà trường tin tưởng đơn vị tiếp tục phát triển rực rỡ, góp phần khẳng định vị thế của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, để mỗi cán bộ giảng viên và sinh viên trở thành những “đại sứ văn hóa” lan tỏa giá trị Việt Nam trong môi trường học thuật vươn ra thế giới.
Một số hình ảnh khác tại buổi lễ:
