Báo Trung Quốc đánh giá rất cao "mắt thần" E-2D của Mỹ

Máy bay cảnh báo sớm E-2D Advanced Hawkeye, Hải quân Mỹ

Tờ “Giải phóng quân” Trung Quốc vừa dẫn nguồn tin báo chí nước ngoài cho biết, máy bay cảnh báo E-2D Advanced Hawkeye sẽ bước vào giai đoạn đánh giá và thử nghiệm tác chiến ban đầu, Hải quân Mỹ hy vọng loại máy bay này sẽ có khả năng tác chiến ban đầu vào cuối năm 2014.

Hải quân Mỹ muốn sở hữu tổng cộng 75 máy bay cảnh báo sớm E-2D, đưa phi đội 4 máy bay Hawkeye hiện nay thành phi đội 5 máy bay.

Loại máy bay cảnh báo sớm E-2D là một phiên bản hải quân, do Công ty Grumman Mỹ chế tạo, chủ yếu dùng để cảnh báo sớm phòng không và chỉ huy dẫn đường không chiến cho biên đội tàu sân bay, và thích hợp cho thực hiện nhiệm vụ bay trên đất liền, được coi là “đôi mắt vượt đường chân trời”.

Nhìn vào những hình ảnh được báo chí công khai hiện nay, máy bay cảnh báo sớm E-2D có ngoại hình hầu như hoàn toàn giống với máy bay cảnh báo sớm E-2C Hawkeye của Hải quân Mỹ. Loại máy bay cảnh báo sớm này được gọi là Advanced Hawkeye, nó tiên tiến ở chỗ nào?

“Buồng lái chiến thuật” hoàn toàn mới

Máy bay cảnh báo sớm E-2D đã áp dụng buồng lái kính hoàn toàn mới, so với buồng lái của máy bay E-2C, trong buồng lái của E-2D đã tăng thêm 3 màn hình hiển thị màu đa năng chiến thuật 17 tấc Anh. Những màn hình này vừa có thể hiển thị thông số bay, vừa có thể hiển thị hình ảnh chiến thuật trên không, giúp cho phi công nhận biết được trạng thái trên không.

Máy bay cảnh báo sớm E-2D

Sự thay đổi này làm cho một người trong 2 phi công có thể làm nhân viên điều khiển nhiệm vụ thứ tư, giảm hiệu quả gánh nặng công việc của nhân viên khác trong tổ lái. Điều này cũng làm cho khoang điều khiển truyền thống đã trở thành “buồng lái chiến thuật” hoàn toàn mới.

Ngoài ra, do tăng thêm băng thông đường truyền dữ liệu, nhân viên trên mặt đất hoặc trên tàu sân bay cũng có thể “gia nhập” làm việc như một nhân viên của tổ lái, trở thành nhân viên điều khiển “ảo” thứ năm thậm chí thứ sáu, từ đó phát huy đầy đủ hiệu năng chỉ huy kiểm soát của máy bay cảnh báo sớm E-2D.

Mô hình dò tìm độc đáo

Máy bay cảnh báo sớm E-2D áp dụng mô hình dò tìm tổ hợp. So với quét radar đơn nhất của E-2C, quét tổ hợp của E-2D không những có thể tiến hành quét toàn bộ không gian với 360^o, vừa có thể tiến hành quan sát tập trung đối với các khu vực trọng điểm, mục tiêu trọng điểm. Radar quét tổ hợp của E-2D hoàn toàn có khả năng đáp ứng yêu cầu của Hải quân Mỹ là bao trùm bầu trời không để xuất hiện một khe hở.

Radar quét điện tử của E-2D còn có thể phối hợp hoạt động tổ hợp với radar của máy bay chiến đấu F/A-18E/F và radar mảng pha của tàu chiến Aegis. Khoảng cách dò tìm tên lửa của máy bay E-2D có ý nghĩa chiến thuật, tức là trước khi tàu chiến bị tên lửa đe dọa thì máy bay chiến đấu có thể có thời gian tấn công chúng.

"Mắt thần" mới E-2D của Hải quân Mỹ

Khả năng mạng mạnh

Máy bay cảnh báo sớm E-2D vốn được phát triển với tư cách là một phần của tác chiến trung tâm mạng, vì vậy lúc đầu nghiên cứu chế tạo, vấn đề khó khăn nhất chính là làm thế nào để liên kết với mạng lưới tác chiến.

Trong đó, vấn đề cốt lõi là làm thế nào để tiếp nhận thông tin từ các loại bộ cảm biến rời, làm thế nào tiến hành nghiệm chứng được những thông tin này, sử dụng cách thức nào để liên kết dữ liệu, từ đó tạo được một hình ảnh chiến thuật hoàn chỉnh, trực tiếp hiện rõ trước mắt người sử dụng; người sử dụng có thể trực tiếp sử dụng những dữ liệu này để triển khai hành động tác chiến.

Hiện nay, Hải quân Mỹ đang sử dụng một chiếc máy bay E-2C cải tiến kiểu liên lạc để tiến hành thử nghiệm truyền tin, nghiệm chứng khả năng sử dụng phương thức thông tin “từ thiết bị tới thiết bị” để truyền dữ liệu chiến thuật của mình tới trang bị tác chiến khác.

Có thể thấy, sau khi máy bay E-2D giải quyết được những vấn đề này, nó cũng sẽ hoàn thành sự chuyển đổi - từ cảnh báo sớm cự ly xa của cụm chiến tàu sân bay đến đóng vai trò làm nhiệm vụ chỉ huy và kiểm soát toàn bộ chiến trường.

Máy bay cảnh báo sớm trên biển E-2D Mỹ

Khả năng dò tìm xa hơn

Máy bay cảnh báo sớm E-2D sử dụng radar AY-9 sóng ngắn UHF của công ty Lockheed Martin, trang bị lồng anten Type ADS-18. Tín hiệu của radar APY-9 tăng đã cao hơn 20 decibel so với E-2C, điều này sẽ giúp cho phạm vi không gian dò tìm của loại radar mới tăng 300%, đồng thời có nghĩa là khả năng dò tìm các mục tiêu nhỏ của radar sẽ cải thiện rất lớn.

Căn cứ vào con số được tiết lộ hiện nay, cự ly dò tìm của radar này đối với các mục tiêu trên không có kích cỡ như máy bay chiến đấu sẽ khoảng 300 hải lý.

Nguyên lý cơ bản của loại radar mới là sau khi tiếp nhận các tín hiệu dội lại như tín hiệu mục tiêu và sóng tạp trên mặt đất, tiến hành so sánh, phân tích đối với mạch xung âm thanh nhận được, do mạch xung của mục tiêu tĩnh không thay đổi, vì vậy có thể nhận biết được nó, loại bỏ từ trong hình ảnh radar, giữ lại tín hiệu của mục tiêu hoạt động, làm cho radar có khả năng dò tìm khá mạnh đối với các mục tiêu tầng trời thấp, mặt đất và mặt biển. Theo tiết lộ của người phụ trách chương trình E-2D, radar mới có thể dò tìm các mục tiêu mặt đất có tốc độ hoạt động thấp hơn 50 km/h.

E-2D là máy bay cảnh báo sớm phiên bản hải quân

Tăng cường khả năng tiếp dầu trên không

Các nhà phân tích quân sự dự đoán, một khi biên đội tàu sân bay Hải quân Mỹ đi vào môi trường đang trong trạng thái nguy hiểm, như eo biển Hormuz, ở đó hạm đội cách bờ biển có thể chưa tới 100 km, hoàn toàn nằm trong tầm phóng của tên lửa hành trình chống hạm, máy bay cảng báo sớm hải quân sẽ buộc phải duy trì cảnh giới 24/24 giờ, tránh để cụm chiến đấu tàu sân bay bị tấn công.

Hiện nay, thời gian lưu không của máy bay E-2D khoảng 4,5-5 giờ, muốn để máy bay thực hiện nhiệm vụ trong 24/24 giờ, thì có một cách là trang bị thêm cho mỗi tàu sân bay 1 máy bay cảnh báo sớm, tức là biến phi đội 4 máy bay vốn có thành phi đội 5 máy bay.

Còn một cách khác chính là tăng khả năng tiếp dầu trên không cho máy bay cảnh báo sớm. Hiện nay, Hải quân Mỹ đã thử nghiệm mô phỏng môi trường khí động học khi sử dụng KC-130 hoặc F/A-18 để tiếp dầu cho E-2D. Khi thử nghiệm đã sử dụng một ống nhận dầu thò ra từ đỉnh buồng lái của máy bay E-2D.

Máy bay cảnh báo sớm E-2D

Hệ thống điện tử kiểu mở

E-2D áp dụng kết cấu hệ thống điện tử kiểu mở, có thể thay đổi thiết bị nhanh chóng, ứng dụng công nghệ mới nhất. Hiện nay, E-2D đã sử dụng rất nhiều phần mềm của E-2C, đồng thời tăng mới 2 triệu dòng mật mã mới.

Công ty Northrop Grumman kiến nghị, trong tương lai cần bảo đảm cứ 18-24 tháng phải tiến hành nâng cấp 1 lần đối với máy bay E-2D. Trong thời gian nâng cấp, phần cứng và phần mềm của E-2D sẽ được đổi mới cùng với việc áp dụng công nghệ mới, đó là các công nghệ như nhận biết chiến đấu, kiểm soát tự động truyền thông tin…

Tăng cường khả năng bảo trì

So với E-2C, máy bay cảnh báo sớm E-2D có tiến bộ rõ rệt về khả năng bảo trì, tỷ lệ trục trặc bình quân giảm mạnh. Trong thời gian bảo trì bình quân, nhu cầu của Hải quân Mỹ là 3,98 giờ, E-2D đã giảm xuống còn 2,28 giờ.

Khả năng bảo trì được cải thiện, giúp cho nhân viên bảo trì của phi đội 4 máy bay hiện có của biên đội tàu sân bay có thể bảo đảm cho hoạt động của phi đội 5 máy bay.